آرتروز شانه بدون جراحی قابل درمان است؟ علت و درمان انواع آرتروز شانه

آرتروز شانه یکی از اختلالاتی است که این ناحیه را درگیر می‌کند. اگرچه ریسک بروز آرتروز شانه در مقایسه با آرتروز لگن یا زانو کمتر است، برخی از افراد با این اختلال مواجه خواهند شد. آرتروز شانه در موارد شدید ناتوان ‌کننده است و باعث می‌‌شود بیمار نتواند درست بخوابد، به انجام فعالیت‌های ورزشی و امور روزمره خود بپردازد یا باغبانی کند. اگرچه در گذشته هیچ راه حل موثری برای درمان آرتروز شانه وجود نداشت پیشرفت‌هایی که در چند دهه اخیر به دست آمده است باعث شده امکان بهبود درد و ناراحتی حاصل از آرتروز شانه و افزایش دامنه حرکات آن است میسر گردد. فیزیوتراپی و همچنین تزریق دارو به درون مفصل جز بهترین روش‌های موجود برای آرتروز شانه در نظر گرفته می‌شوند که نیاز به انجام عمل جراحی را به حداقل می‌رساند.

علت بروز آرتروز شانه چیست؟

اگرچه آرتروز شانه به اندازه‌ بیماری روتاتور کاف شایع نیست، یکی از شایع ‌ترین علل درد شانه و کاهش دامنه حرکات آن محسوب می‌‌شود. آرتروز شانه در مقایسه با آرتروز زانو و لگن شیوع کمتری دارد. افرادی که دچار آرتروز یک مفصل می‌‌شوند احتمال درگیر شدن مفصل دیگر آنها نیز افزایش خواهد یافت. اگرچه همیشه علت دقیق بروز آرتروز مشخص نیست محققان توانسته اند برخی از فاکتورهای خطر که ریسک بروز آرتروز را افزایش می‌دهد شناسایی کنند. برخی از این فاکتورها به شرح زیر می‌باشند:

• با بالا رفتن سن ریسک بروز آرتروز شان افزایش پیدا می‌‌کند و این اختلال در افرادی که ۶۰ سال به بالا سن دارند بیشتر رخ می‌دهد. هنگامی که سن بالا می‌رود ریسک بروز اختلالات تحلیل برنده شدید مفاصل افزایش پیدا می‌‌کند اما برخی از افراد در سن ۴۰ سالگی دچار آرتروز شانه می‌شوند.
• همه پزشکان ادعا می‌‌کنند که و وارد کردن فشار بیش از حد به مفصل باعث می‌شود که فرآیند تحلیل رفتگی غضروف افزایش پیدا کند. در صورتی که سرعت تخریب غضروف سریع تر از فرآیند بهبود آن باشد سطح مفصل به طور کامل دچار آسیب دیدگی خواهد شد. سرعت تحلیل رفتگی غضروف به توانایی بدن فرد برای ترمیم خود و همچنین نوع فشاری که به مفصل وارد می‌شود بستگی دارد. وارد شدن فشار مداوم و نیروهای لرزشی به مفصل باعث می‌‌شود که ریسک تحلیل رفتگی آن افزایش یابد.
• آسیب دیدگی سطح مفصل ناشی از شکستگی، در رفتگی یا آسیب دیدگی رباط باعث می‌شود که سطح مفصل تحلیل برود. با توجه به شدت آسیب ایجاد شده گاهی اوقات امکان اصلاح تغییرات به وجود آمده میسر نیست.
• برخی از انواع عمل‌های جراحی که در گذشته و با هدف درمان ناپایداری مفصل شانه انجام می‌شوند ریسک بروز آرتروز شانه را افزایش خواهند داد.
• آرتروز یکی از اختلالاتی است که سابقه خانوادگی دارد. این مسئله در خصوص آرتریت روماتوئید بیشتر صدق می‌‌کند اما استئوآرتریت نیز از این قضیه مجزا نیست. هنگامی که یک فرد سابقه خانوادگی آرتروز را دارد احتمال آنکه در سنین جوانی و یا چند مفصل او دچار آرتروز شوند افزایش خواهد یافت.

انواع مختلف آرتروز شانه شامل چه مواردی است؟

بالغ بر ۱۰۰ نوع مختلف از آرتروز وجود دارد که با یکدیگر تفاوت‌های بسیار زیادی دارند. تعداد زیادی از انواع آرتروز شانه به دلایل مختلفی به وجود می‌‌آیند که پس از انجام معاینات جسمانی یا تست‌های تشخیصی پزشک وجود آرتروز را تایید خواهد کرد.

• معمولاً استئوآرتریت بیش از ۹۰ درصد از موارد را به خود اختصاص می‌دهد و شایع ترین نوع آرتروز محسوب می‌گردد که عمدتاً به علت آسیب دیدگی مفصل ناشی از تحلیل رفتگی به وجود می‌آید. استئوآرتریت به طور متوسط در اواسط ۶۰ سالگی شروع خواهد شد.
• آرتریت روماتوئید یک نوع آرتروز التهابی است که به علت حمله غیرعادی سیستم ایمنی بدن به مفاصل ایجاد می‌گردد. التهاب شدید درون دیواره مفصل باعث می‌شود که غضروف شروع به تحلیل رفتگی نماید. آرتریت روماتوئید کمتر از ۱۰ درصد از موارد آرتروز شانه را به خود اختصاص می‌دهد و معمولاً در اوایل دوران ۵۰ سالگی و بیشتر در زنان ایجاد خواهد شد.
• نکروز آواسکولار یک نوع آرتروز است که سطح غضروف به علت عدم دریافت خون کافی دچار مرگ می‌شود. هنگامی که غضروف پایه خود را از دست می‌دهد که فرایند تحلیل رفتگی آن آغاز خواهد شد. عوامل متعددی در بروز این اختلال نقش دارند اما در اکثر موارد علت دقیق آن مشخص نیست.
• آرتروز پس از بخیه زدن کپسول مفصلی معمولاً یک سال پس از جراحی شانه که با هدف پیشگیری از دررفتگی مجدد آن انجام شده است به وجود می‌آید. این نوع آرتروز به علت محدودیت عملکردی کپسول مفصل به منظور چرخاندن و حرکت دادن دست در جهات مختلف به وجود می‌آید. امروزه تعداد زیادی از عمل‌های جراحی که باعث بروز چنین مشکلی می‌شوند به ندرت انجام خواهند شد اما در دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی و بیشتر مورد استفاده قرار می‌‌گرفتند.
• آرتروز پس از تروما به اختلالی گفته می‌شود که پس از آسیب دیدگی شانه یا شکستگی مفصل ایجاد می‌گردد. آسیب دیدگی سطح غضروف یا از بین رفتن مطابقت ساختار استخوانی ناشی از شکستگی و می‌‌تواند با گذر زمان باعث تخریب مفصل شود.
• آرتروز عفونی معمولاً پس از عفونت داخل مفصل به وجود می‌آید. احتمال بروز این اختلال پایین است اما هنگامی که عفونت از سایر نقاط بدن به مفصل گسترش پیدا می‌‌کند ریسک بروز آرتروز عفونی افزایش خواهد یافت.

علائم آرتروز شانه چیست؟

بیماران مبتلا به آرتروز شانه عموماً علائمی از سفتی و درد مزمن را تجربه می‌کنند. اغلب درد شانه به دلیل انجام فعالیت‌های بدنی بروز می‌کند، اما وجود تحلیل رفتگی مفصل، به ویژه در صورت وجود تحلیل رفتگی شدید، باعث می‌شود که بیمار حتی در حالت استراحت نیز درد بیشتری تجربه کند، به طوری که از خواب بیدار می‌شود. سفتی در سطح مفصل باعث تق تق کردن استخوان می‌شود و التهاب در دیواره داخلی مفصل و درد باعث محدود شدن دامنه حرکت شانه می‌شود. در نهایت، سفتی پیشرونده باعث محدود شدن دامنه حرکت شانه، ضعف عضلات و کاهش حجم آنها می‌شود. این مسائل باعث افزایش تدریجی سفتی مفصل شانه و بروز درد شدید در بیمار می‌شود.

آرتروز شانه چگونه تشخیص داده می‌شود؟  

پزشک پس از انجام معاینات دقیق جسمانی و ارزیابی عملکرد مفصل شانه و نتایج حاصل از معاینات جسمانی و همچنین درخواست عکسبرداری توسط اشعه ایکس می‌تواند آرتروز شانه را تشخیص دهد. هنگامی که پزشک با معاینه شانه می‌پردازد می‌‌تواند سفتی و گرفتگی مفصل را تشخیص دهد. عکسبرداری توسط اشعه ایکس اطلاعات خوبی را در ارتباط با سطح مفصل و همچنین موقعیت غضروف بین آن‌ها در اختیار پزشک قرار خواهد داد. هنگامی که مفصل شانه دچار آرتروز می‌شود در عکسبرداری توسط اشعه ایکس معمولاً فضای بین مفصل گوی و کاسه تا حدی کاهش پیدا می‌‌کند که استخوان‌ها با یکدیگر برخورد می‌نمایند. نتایج حاصل از عکسبرداری نشان می‌دهد که غضروف طبیعی بین استخوانهای شانه از بین رفته است اما نمی‌تواند هیچ گونه اطلاعاتی در ارتباط با بافت نرم از قبیل تشکیل بافت اسکار که باعث محدود شدن حرکات مفصل می‌‌شود را ارائه دهد.

چگونه می‌توان از بدتر شدن آرتروز شانه پیشگیری کرد؟ 

آرتروز یکی از اختلالات پیشرونده محسوب می‌‌شود که باعث تخریب مفصل خواهد شد. سرعت تخریب و تحلیل رفتگی مفصل به فاکتورهای متعددی بستگی دارد و در همه افراد یکسان نیست. در مراحل اولیه بروز آرتروز می‌توان از فیزیوتراپی به منظور کند کردن روند پیشرفت بیماری، بهبود درد و ناراحتی و افزایش دامنه حرکات مفصل استفاده کرد. می‌‌توان از مواردی که در بخش زیر به آنها اشاره می‌‌کنیم به ‌منظور بهبود سلامت مفصل استفاده کرد.

استراحت دادن به شانه 

اجتناب از انجام دادن آن دسته از فعالیت‌هایی که باعث بدتر شدن علائم شما می‌شود از قبیل فعالیت جسمانی سنگین کاملا ضروری می‌باشد. درد و ناراحتی مکانیسم محافظت کننده بدن در برابر هر گونه آسیب دیدگی داخلی و خارجی می‌باشد که بدن با شروع درد به شما هشدار می‌دهد از انجام دادن آن فعالیت آسیب‌ رسان خودداری کنید. از سوی دیگر عدم فعالیت جسمانی باعث سفتی و آتروفی عضلانی می‌‌شود اما در مواردی که شما دچار آرتروز شانه هستید باید با کاهش سطح فعالیت جسمانی خود بهبود مشکل‌تان کمک نمایید.

انجام دادن حرکات کششی 

پیشگیری از بروز سفتی شانه یک اقدام بسیار مهم به منظور افزایش سطح سلامت این ساختار می‌باشد. انجام دادن حرکات کششی در طول روز به بهبود دامنه حرکات شانه و کاهش روند آسیب دیدگی آن کمک خواهد کرد. داشتن فعالیت جسمانی باعث می‌شود که تاندون، رباط، و عضلات شانه دچار سفتی و درد نشوند.

انجام دادن حرکات تقویتی 

انجام دادن حرکات تقویتی باعث می‌‌شود که قدرت و انعطاف پذیری شانه افزایش پیدا کند و بدون آنکه فشار زیادی به این مفصل وارد شود. هنگامی که شما به انجام دادن حرکات تقویتی می‌پردازید سلامت شانه خود را تضمین خواهید کرد. هنگامی که غضروف دچار آسیب دیدگی می‌شود عضلات و تاندون‌های اطراف شانه باید در بهترین حالت ممکن قرار بگیرند تا بتوانند از سطح مفصل محافظت نمایند. انجام دادن حرکات کششی و تقویتی مخصوص عضله روتاتور کاف به کمک طناب ورزشی یا دمبل سبک و همچنین تقویت عضلات اطراف شانه و کتف به منظور افزایش سطح سلامت این ناحیه کاملاً ضروری است.

ایروبیک 

پزشکان به افرادی که دچار آرتروز هستند به شدت توصیه می‌کنند که فعالیت جسمانی داشته باشند و سبک زندگی سالمی را انتخاب کنند. چاقی و اضافه وزن و درمان نکردن اختلالات قلبی عروقی آنها را دچار مشکلات متعدد خواهد کرد. پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری و سایر تمرینات ورزشی علاوه بر آن که باعث افزایش سطح سلامت مفصل می‌‌شود با تاثیرات مثبت بر تناسب اندام و سلامت ذهن و جسم نیز همراه است.

تغذیه 

اگرچه هیچ گونه ویتامین یا ماده معدنی خاصی باعث کند شدن روند تخریب غضروف یا ترمیم مفاصل آسیب دیده نمی‌شود پیروی کردن از یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌‌تواند تاثیرات مثبت بر مفاصل بدن یا سایر اعضای بدن همراه شود. برخی از انواع مکمل‌ها از قبیل مکمل گلوکزامین و کندرویتین سولفات می‌‌توانند باعث بهبود علایم و نشانه‌های آرتروز به ویژه در مراحل اولیه شوند و سطح سلامت مفصل را افزایش دهند. در حال حاضر شواهد علمی و متناقض متعددی در ارتباط با تاثیرات آنها در خصوص کاهش درد وجود دارد. در صورتی که علائم بیمار پس از هشت هفته استفاده از این مکمل‌ها کاهش پیدا نکند به احتمال زیاد این مکمل‌ها تاثیری در بهبود او ندارند.

چه روش‌های دیگری برای درمان آرتروز شانه وجود دارد؟

از آن جایی که پزشک نمی‌‌تواند به طور کامل همه علل بروز آرتروز را شناسایی کند روش‌های متعددی به منظور درمان آرتروز شانه و بهبود علائم آن وجود دارد. علاوه بر مواردی که در قسمت بالا به آنها اشاره کردیم در صورتی که آرتروز شانه باعث ناتوانی بیمار شده باشد از روش‌های زیر نیز استفاده خواهد شد.

تزریق داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب  

داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب شامل ایبوپروفن، مترین، ادویل، ناپروکسن، الوو، سلبرکس و سایر داروها می‌باشد. داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب باعث تسکین درد و کاهش التهاب در مفصلی که دچار آرتروز شده است، خواهند شد. در صورتی که این دارو در مراحل اولیه مورد استفاده قرار بگیرند نتایج بهتری را به وجود خواهند آورد. در صورتی که تحلیل رفتگی مفصل شدید باشد درد حاصل از این اختلال معمولاً به داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب پاسخ نخواهد داد. این داروها باید به همراه غذا و تحت نظر پزشک مصرف شوند زیرا در افرادی که سابقه زخم معده دارند دارای محدودیت مصرف می‌باشند.

تزریق کورتیزون 

کورتیزون یک داروی ضد التهاب بسیار قوی است که به طور مستقیم به درون مفصلی که دچار آرتروز شده است تزریق می‌گردد. کورتیزان با نتایج بسیار خوبی در کاهش علائم آرتروز همراه است. ماندگاری کورتیزان می‌‌تواند از چند روز تا چند ماه طول بکشد و در برخی موارد نیز ممکن است ماندگاری آن بیشتر باشد. تعداد دفعات تزریق کورتیزون با برخی محدودیت‌ها همراه می‌باشد زیرا تزریق مداوم کورتیزون باعث ضعیف شدن غضروف و استخوان و تاندون اطراف مفصل خواهد شد. معمولاً پزشک سه بار تزریق رو توصیه می‌‌کند که باید حدود سه ماه بین هر دو مرحله فاصله زمانی وجود داشته باشد.

روش‌های درمانی جایگزین 

انواع مختلفی از روش‌های درمانی جایگزین وجود دارند که می‌توانند به تسکین علائم آرتروز شانه و بهبود مشکل بیمار کمک کنند تا از بدتر شدن شرایط او پیشگیری گردد. این روش‌ها عبارتند از یوگا، تای ‌چی، بیوفیدبک، طب سوزنی و روش‌های درمان دستی، شاک ویو تراپی، تحریک الکتریکی، مصرف مکمل گیاهی و سایر روش‌های دیگر.

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت 

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت در موارد بسیار شدید بیماری‌های شانه از قبیل آرتروز شانه، پارگی روتاتور کاف یا تاندونیت عضله دو سر مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از تزریق پلاسمای غنی از پلاکت در درمان کردن مشکلات زمینه ای و بهبود علائم دردناک بیماری می‌باشد. به همین دلیل از تزریق پلاسمای غنی از پلاکت به ‌منظور درمان برخی از بیماری‌ها و جلوگیری از بدتر شدن آنها استفاده می‌شود.

روش‌های جراحی برای درمان آرتروز شانه شامل چه مواردی است؟

وقتی آرتروز شانه شدید باشد و با روش‌های بدون جراحی درمان نشود، چاره‌ ای جز جراحی نیست . آرتروسکوپی و تعویض مفصل شانه از رایج ‌ترین نوع جراحی‌های شانه می‌‌باشند:

جراحی آرتروسکوپیک شانه تحت بیهوشی عمومی 

از این روش جراحی در مراحل اولیه آرتروز و قبل از پیشرفت آن و بدتر شدن مشکل بیمار استفاده خواهد شد. هدف از انجام این عمل جراحی این است که به کمک چند بخیه کوچک و یک دوربین کوچک امکان خارج کردن ساختارهای آسیب دیده مفصل فراهم گردد، نقاط ملتهب دیواره داخلی مفصل جدا شود و بافت اسکار که منجر به محدودیت دامنه حرکاتشان شده است تخریب گردد. این عمل جراحی به پزشک کمک می‌‌کند بتواند به خارج کردن زائده‌های استخوانی بپردازد که از حرکات مفصل شانه جلوگیری می‌کنند. پس از انجام این عمل جراحی مفصل شانه می‌تواند به طور کامل دامنه حرکات طبیعی خود را به دست بیاورد. دوران بهبود پس از این عمل جراحی به سرعت سپری می‌‌شود و به پزشک به منظور تسریع روند بهبودی انجام دادن حرکات تقویتی و ایروبیک را توصیه خواهد کرد. انجام این عمل جراحی باعث درمان آرتروز شانه نمی‌‌شود اما به بهبود درد و عملکرد شانه در مراحل اولیه آرتروز و کمک می‌‌کند و باعث می‌‌شود که روند پیشرفت آرتروز به تاخیر بیفتد.

جراحی تعویض مفصل شانه 

جراحی تعویض مفصل شانه شایع‌ ترین روش برای درمان آرتروز شانه محسوب می‌شود که هدف از انجام آن خارج کردن سطح تماس استخوان‌ها به یکدیگر و استفاده از مفصل مصنوعی به جای مفصل گوی و کاسه می‌باشد. پزشک با توجه به درگیر شدن سوکت شانه یا سایر نقاط مفصل شانه از انواع مختلف مفصل مصنوعی استفاده خواهد کرد. به طور کلی پزشک سر استخوان هومروس را با یک مفصل فلزی جایگزین خواهد کرد. در تعویض کامل مفصل شانه باید سوکت با یک پروتز پلاستیکی جایگزین گردد. در برخی موارد پزشک تعویض مفصل شانه را توصیه نمی‌کند. بیماران جوان که قصد دارند همچنان فعالیت جسمانی داشته باشند نمی‌توانند از جراحی تعویض مفصل شانه استفاده کنند. در این شرایط معمولاً سوکت تقویت می‌‌گردد اما تعویض نخواهد شد. جراحی تعویض مفصل شانه با شانس موفقیت بالایی همراه است و معمولاً دوران بهبود آن ممکن است حدود شش ماه یا مدت بیشتری طول می‌کشد.

فیوژن شانه

فیوژن شانه روشی است که در آن پزشک به منظور پیشگیری از هر گونه حرکت بین سطوح مفصل گوی و شانه به متصل کردن آنها به یکدیگر خواهد پرداخت. شانس موفقیت حاصل از این روش جراحی بسیار بالا است و می‌‌تواند باعث تسکین درد شود اما به ندرت به عنوان اولین خط درمان آرتروز شانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی جراحی فیوژن شانه آخرین روش درمانی موجود برای بهبود آرتروز شانه محسوب می‌شود و زمانی انجام می‌شود که سایر روش‌های درمانی باعث بهبود بیمار نشده باشند.