آرتروز مچ پا زمانی ایجاد میشود که غضروف بین استخوانها شروع به از بین رفتن میکند. با از بین رفتن غضروف بین استخوانها سفتی، تورم و درد در مفصل ایجاد میشود که باعث ایجاد مشکل در راه رفتن میشود. آرتروز مچ پا منجر به درد، تورم، تغییر شکل و بیثباتی در مفصل مچ پا میشود. آرتروز مچ پا، مفصل تیبیوتالار را که بین استخوان ساق پا (درشت نی) و استخوان مچ پا (تالوس) تشکیل میشود، تحت تاثیر قرار میدهد. آرتروز مچ پا را میتوان با روشهای غیر دارویی، داروها و جراحی درمان کرد.
انواع آرتروز که مچ پا را تحت تاثیر قرار میدهد
در صورتی که در ناحیه مچ پا درد دارید، باید نوع آرتروز که باعث ایجاد این درد شده را بدانید، زیرا برخی از انواع آرتروزها برای درمان نیاز به داروها و درمانهای بسیار خاصی دارند. برخی از رایجترین انواع آرتروزهای مچ پا به شرح زیر است:
استئوآرتریت
استئوآرتریت (OA) یک بیماری دژنراتیو مفصلی است که در آن غضروفی که در انتهای مفصل نقش ضربهگیر را دارد به تدریج از بین میرود. این بیماری اغلب به دلیل ساییدگی و پارگی معمولی روی مفصل که با افزایش سن اتفاق میافتد، رخ میدهد. با این حال، در بسیاری از موارد، استئوآرتریت مچ پا مربوط به آسیب قبلی مچ پا است. صدمه میتواند به طور مستقیم باعث آسیب به غضروف شود یا نحوه عملکرد مفصل مچ پا را تغییر دهد و در طول زمان منجر به زوال غضروف شود.
آرتروز پس از ضربه
این نوع آرتروز ناشی از آسیب در پا است، حتی آسیبی که مدتها پیش اتفاق افتاده است. به عنوان مثال، رگ به رگ شدن، شکستگی یا دررفتگی در مچ پا ممکن است باعث آسیب به غضروف شود؛ که میتواند باعث زوال زودرس مفصل شود. علائم ممکن است در عرض چند سال ظاهر شوند، یا ممکن است چندین دهه طول بکشد تا آسیب مفاصل ناشی از صدمه باعث درد شود.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب مزمن مفاصل میشود. مفاصل مچ پا ممکن است تحت تأثیر آرتریت روماتوئید قرار گیرند. مشکل در راه رفتن در رمپها، شیبها و پلهها از علائم اولیه درگیر شدن مچ پا با آرتریت روماتوئید است. با پیشرفت آرتریت روماتوئید در مچ پا، ایستادن و راه رفتن عادی میتواند دردناک شود.
علائم آرتروز مچ پا
آرتروز مچ پا معمولاً باعث درد در اطراف مفصل مچ پا میشود و یکی از رایجترین عللی که باعث میشود افراد به دنبال درمان آرتروز مچ پا باشند، درد مرتبط با این بیماری است. سایر علائم رایج آرتروز مچ پا عبارتند از:
- سفتی مچ پا
- تورم در اطراف مفصل
- خارهای استخوانی که باعث ایجاد یک مفصل توده مانند میشود
- تغییر شکل مفصل
- احساس بیثباتی
- آرتروز مچ پا در موارد نادر میتواند منجر به تحریک اعصاب اطراف مفصل شود و باعث گزگز و بیحسی در پاها و انگشتان میشود
آرتروز مچ پا چگونه تشخیص داده میشود؟
آرتروز مچ پا به روشهای زیر تشخیص داده میشود:
- استفاده از سابقه پزشکی اولیه که در آن ارائهدهنده سوالاتی درباره زمان و مکان شروع درد و همچنین عوامل تشدیدکننده یا کاهشدهنده میباشد.
- آزمایشی به نام آنالیز راه رفتن، که در آن پزشک گام و نحوه راه رفتن بیمار را اندازهگیری میکند.
- اشعه ایکس
درمان آرتروز مچ پا
آرتروز قابل درمان نیست، اما روشهایی برای تسکین درد و بهبود ناتوانی ناشی از این عارضه وجود دارد.
درمان غیر جراحی
درمان اولیه آرتروز مچ پا معمولاً غیرجراحی است. پزشک طیف وسیعی از گزینههای درمانی را توصیه میکند.
اصلاح سبک زندگی
برخی تغییرات در سبک زندگی روزمره میتواند منجر به تسکین درد آرتروز و کاهش سرعت پیشرفت بیماری شود. این تغییرات عبارتند از:
- به حداقل رساندن فعالیتهایی که باعث بدتر شدن عارضه میشود.
- به منظور کاهش فشار روی پا و مچ پا، به جای انجام از فعالیتهای پرتحرک (مانند دویدن یا تنیس) به فعالیتهایی با ضربه کمتر (مانند شنا یا دوچرخهسواری) روی بیاورید.
- به منظور کاهش فشار روی مفاصل و تجربه درد کمتر و افزایش عملکرد، وزن باید کاهش یابد.
فیزیوتراپی
تمرینات خاص وجود دارند که به افزایش دامنه حرکت و انعطافپذیری مفاصل و همچنین تقویت عضلات مچ پا کمک میکنند. پزشک یا فیزیوتراپیست میتوانند یک برنامه ورزشی شخصیسازی شده را براساس نیازها و سبک زندگی بیمار تدوین کنند.
اگرچه فیزیوتراپی به طور کلی برای کاهش فشار بر مفاصل در بیماران مبتلا به آرتروز مفید است، اما در برخی موارد ممکن است باعث افزایش درد مفاصل شود. این اتفاق معمولاً در زمانی رخ میدهد که حرکت باعث افزایش اصطکاک بین مفاصل آرتروز میشود. اگر درد بیمار با انجام تمرینات فیزیوتراپی بدتر شود، پزشک بلافاصله این نوع درمان را متوقف میکند.
دستگاههای کمکی
استفاده از بریس – مانند ارتز مچ پا (AFO) – به بهبود تحرک کمک میکند. علاوه بر این، پوشیدن کفیهای طبی کفش (ارتز) یا کفشهای سفارشی با کفی سفت و کفه گهوارهای میتواند به کاهش فشار روی پا و کاهش درد کمک کند.
دارو برای آرتروز مچ پا
داروها بخش مهمی از درمان آرتروز مچ پا هستند. داروها به کاهش سرعت تحلیل استخوان، تسکین التهاب و کاهش درد کمک میکنند. در اینجا انواع داروهایی که معمولاً در درمان آرتروز استفاده میشوند، آورده شده است.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن (Advil) و ناپروکسن (Alleve)، و همچنین داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی تجویزی، میتوانند به تسکین درد و تورم در مفاصل کمک کنند. حتی اگر بسیاری از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی بدون نسخه در دسترس باشند، میتوانند عوارض جانبی (مانند زخم معده و اختلال عملکرد کلیه) داشته باشند، به خصوص زمانی که برای طولانی مدت یا در دوزهای بالا مصرف شوند.
کورتیکواستروئیدهای خوراکی
این داروها اثر سریع دارند و به توقف التهاب کمک میکنند و اغلب برای مدیریت عودهای آرتریت روماتوئید استفاده میشوند. بهتر است از کورتیکواستروئیدها در کمترین دوز ممکن برای دورههای زمانی کوتاه استفاده کنید، چراکه میتوانند باعث ایجاد عوارض جانبی جدی از جمله نازک شدن استخوان و قند خون بالا شوند.
تزریق استروئید
در موارد خاص، تزریق استروئید به مفصل مچ پا میتواند باعث تسکین التهاب شود. اگرچه این تزریقات نباید به طور مکرر انجام شوند. تزریقات مکرر باعث آسیب رساندن به غضروف میشود. هر چند تزریق گاه به گاه میتواند باعث تسکین موقت درد و کاهش التهاب شود.
داروهای مسکن
مسکنهایی مانند استامینوفن (تیلنول) باعث تسکین درد میشوند. استامینوفن برای افرادی که به استامینوفن حساسیت دارند یا مشکلات معده دارند و نمیتوانند از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده کنند، مفید است.
کرمهای موضعی
میتوانید به جای مصرف دیگر محصولات برای کاهش درد، از مسکنهای موضعی بدون نسخه (محلولها، محصولات مالیدنی یا بالمها) استفاده کنید. در صورتی که نتوانید داروهای خوراکی مصرف کنید یا داروها به کاهش درد کمک نکنند، میتوانید از کرمهای موضعی استفاده کنید. به عنوان مثال میتوانید از کرم کپسایسین (بدون نسخه) و محلول موضعی سدیم دیکلوفناک تجویزی (Pennsaid، Solaraze، Voltaren Gel) استفاده کنید.
درمان جراحی
در صورتی که درد با درمانهای غیرجراحی بهبود نیابد و باعث ناتوانی فرد شود، پزشک انجام روشهای جراحی را توصیه خواهد کرد. نوع جراحی به نوع و محل آرتروز و تأثیر بیماری بر روی مفاصل بستگی دارد. در برخی موارد، پزشک ممکن است بیش از یک نوع جراحی را توصیه کند.
دبریدمان از طریق آرتروسکوپی
این جراحی برای مراحل اولیه آرتروز مفید است. دبریدمان (پاکسازی) روشی برای برداشتن غضروف شل، بافت سینوویال ملتهب و خارهای استخوانی از اطراف مفصل است. جراحی آرتروسکوپی زمانی مؤثر است که درد ناشی از تماس خارهای استخوانی باشد و آرتروز هنوز باعث باریک شدن قابل توجه فضای مفصل بین استخوانها نشده باشد. برداشتن خارهای استخوانی ممکن است باعث افزایش حرکت در مفصل شود و باعث شود که غضروف سریعتر ساییده شود.
آرترودز (فوژن)
آرترودز(فوژن)، استخوانهای مفصل را به طور کامل جوش میدهد و از دو یا چند استخوان یک استخوان پیوسته میسازد. در این روش با از بین رفتن حرکت در مفصل مبتلا به آرتروز، درد کاهش مییابد.
در طول آرترودز، پزشک غضروف آسیب دیده را برمیدارد و سپس از پینها، صفحات و پیچها یا میلهها برای ثابت کردن مفصل در موقعیت دائمی استفاده میکند. با گذشت زمان، استخوانها به هم پیوند میخورند یا با هم رشد میکنند، درست مانند دو انتهای استخوان شکسته در حین بهبودی. با برداشتن مفصل، درد از بین میرود.
تعویض کامل مچ پا (آرتروپلاستی)
در روش جایگزینی کامل مچ پا، پزشک غضروف و استخوان آسیب دیده را برداشته و سپس سطوح فلزی یا پلاستیکی جدیدی را برای بازیابی عملکرد مفصل قرار میدهد. اگرچه جایگزینی مچ پا به اندازه جایگزینی کامل مفصل ران یا زانو رایج نیست، اما با پیشرفت طراحی ایمپلنت این روش به گزینهای مناسب برای بسیاری از افراد تبدیل شده است. جایگزینی مچ پا اغلب برای بیمارانی توصیه میشود که:
- آرتروز پیشرفته مچ پا دارند
- آرتروزی دارند که سطوح مفصل مچ پا را از بین برده است
- دچار دردی در مچ پا هستند که باعث ایجاد اختلال در فعالیتهای روزانه شده است.
روش جایگزینی مچ پا باعث تسکین درد آرتروز شده و نسبت به فیوژن باعث تحرک و حرکت بیشتری در بیماران میشود. بعلاوه، توانایی حرکت دادن مفصلی که قبلاً مبتلا به آرتروز بوده به این معنی است که فشار کمتری به مفاصل مجاور منتقل میشود. این امر احتمال ابتلای مفصل مجاور به آرتروز را کاهش میدهد.
ورزشهای مناسب برای آرتروز مچ پا
معمولاً کارشناسان ورزشهای ملایمی را توصیه میکنند که به مچ پا فشاری وارد نمیکند، مانند:
- پیاده روی
- شنا کردن
- دوچرخه سواری
همچنین توصیه میشود افراد مبتلا به آرتروز مچ پا از انجام برخی فعالیتهایی مانند کیک بوکسینگ یا فوتبال و ورزشهای پر ضربه مانند دویدن و تنیس خودداری کنند. بعلاوه، فیزیوتراپیستها میتوانند یک برنامه ورزشی فردی برای افزایش دامنه حرکتی، انعطاف پذیری و قدرت مچ پا ارائه دهند.
فرد همچنین میتواند تمرینات دامنه حرکتی را در خانه انجام دهد. تمرینات دامنه حرکتی باید به آرامی و با هدف کشش جزئی انجام شود. افراد نباید در انجام تمرینات زیادهروی کنند. بهتر است قبل از شروع هر تمرین جدید با پزشک مشورت کنید.
معمولاً، توصیه میشود که تمرینات دامنه حرکتی را 3 تا 10 بار در روز انجام دهید. فرد باید در حین انجام این تمرینات بنشیند و وضعیت بدنی خوبی داشته باشد و پاها را روی زمین قرار دهد. در زیر چند تمرین مناسب آورده شده است:
پلانتار فلکشن
انگشتان پا را به سمت پایین فشار دهید و پاشنه ها را از روی زمین بالا بیاورید، انگار که روی پدال گاز فشار دهید.
دورسی فلکشن
انگشتان پا را به سمت ساق پا بلند کنید. این کار را آهستتر انجام دهید، اما سعی کنید در حالی که پاشنهها را روی زمین نگه میدارید، انگشتان پا را تا حد ممکن بالا ببرید.
حرکات دایرهای مچ پا
به آرامی با حرکات دایرهای مچ پا را تکان دهید، گویی در حال رسم حرف O هستید. حرکات دایرهای را در جهت عقربههای ساعت و خلاف جهت عقربههای ساعت انجام دهید.
