با وجود داروها و روش‌های مختلف جراحی برای بیماری پارکینسون (PD)، این بیماری هم‌چنان در حال پیشرفت است و می‌تواند باعث ناتوانی قابل توجهی در بیماران شود. فیزیوتراپی و کاردرمانی می‌تواند به افراد مبتلا به پارکینسون کمک کند تا فعالیت‌های معمول خود و سرعت خود را در انجام کارها حفظ کنند. درمان جسمی و شغلی همچنین می‌تواند باعث افزایش قدرت، استقامت، و تعادل شود و ممکن است به تسکین درد نیز کمک کند.
تفاوت بین فیزیوتراپی و کاردرمانی
اگرچه فیزیوتراپی و کاردرمانی به عنوان دو روش قابل تعویض و جایگزین در نظر گرفته می‌شوند، اما این دو روش تفاوت‌هایی دارند. فیزیوتراپی بر توانبخشی جسمی افراد در دوره بهبودی پس از آسیب یا بیماری تمرکز دارد و هدف آن بازگشت حرکت و تحرک به حالت طبیعی است. فیزیوتراپی همچنین به افراد آموزش می‌دهد که وضعیت خود را حفظ کنند و بهره‌وری بلندمدت را تضمین کنند. اما کاردرمانی نیز به توانبخشی و حرکت متمرکز است، اما بیشتر تمرکز آن بر این است که فرد بتواند به طور یکپارچه در فعالیت‌های روزمره شرکت کند. متخصصین کاردرمانی همچنین تغییرات و سازگاری با محیط فرد را پیشنهاد می‌دهند.
فیزیوتراپی در اصل بر روی آناتومی، قدرت، قابلیت عملکرد و رشد حرکتی افراد تمرکز دارد. متخصصین حرفه‌ای این روش جنبه‌های جسمی را با سلامت روانی و تمرین‌هایی ترکیب می‌کنند که به افراد مهارت‌های مقابله، مدیریت و سازگاری با محیط خود را آموزش می‌دهد.
چه زمانی کاردرمانی می‌تواند به بیماری پارکینسون کمک کند
با پیشرفت پارکینسون، بسیاری از افراد از ضعیف شدن مهارت‌های حرکتی خود، از جمله مشکلات در وضعیت استقرار، تعادل و راه رفتن شکایت می‌کنند. بدتر شدن مهارت‌های حرکتی می‌تواند منجر به از دست رفتن استقلال، عدم تحرک، ترس از افتادن و افزایش انزوای اجتماعی شود.
فیزیوتراپی و یا کاردرمانی اغلب به همراه دارو برای افرادی که مبتلا به پارکینسون هستند و محدودیت‌هایی در فعالیت‌های خود مانند مراقبت‌های شخصی، کار و فعالیت‌های اوقات فراغت خود تجربه می‌کنند، ارائه می‌شود. این روش‌های درمانی ممکن است در مواردی توصیه شود که مراقب فرد مبتلا به پارکینسون در انجام فعالیت‌های روزانه یا برای نظارت یا حمایت از فرد بیمار دچار مشکل شده باشد.
راهکارهای فیزیوتراپی برای بیماری پارکینسون
فیزیوتراپی می‌تواند عملکرد روزانه افراد مبتلا به پارکینسون را بهبود بخشد:
- بهبود راه رفتن یا روشی که شخص راه می‌رود
- بهبود نقل و انتقالات، مانند تغییر وضعیت از حالت سکون به فعالیت
- بهبود تعادل
- تقویت مفاصل و عضلات برای بهبود ظرفیت بدنی
یکی از راه‌هایی که فیزیوتراپی به بهبود راه رفتن بیمار کمک می‌کند استفاده از نشانه‌ها است. نشانه‌ها محرک‌هایی از محیط هستند یا توسط شخص ایجاد می‌شوند و می‌تواند از آن‌ها برای تسهیل حرکات تکراری مانند راه رفتن استفاده کرد. علائم می‌توانند شنوایی (مانند استفاده از مترونوم یا موسیقی)، دیداری (راه رفتن از روی موانع در روی زمین)، لمسی (ضربه زدن روی لگن یا پا) یا شناختی (استفاده از تصویر ذهنی طول مناسب یک قدم) باشند.
انواع فیزیوتراپی برای پارکینسون
انواع خاصی از فیزیوتراپی می‌تواند به مشکلات حرکتی ناشی از بیماری پارکینسون کمک کند. در اینجا برخی از این روش‌های فیزیوتراپی توضیح داده شده است.
تمرینات نوسانی
پارکینسون به تدریج دامنه حرکات شما را کوچک‌تر می‌کند که به آن هیپوکینزی گفته می‌شود. با گذشت زمان، پیاده‌روی تغییر و تحول بزرگی پیدا می‌کند و دست‌های شما دیگر نمی‌توانند آزادانه حرکت کنند. تمرینات نوسانی، دامنه حرکات شما را بزرگ‌تر و حرکت آن‌ها را تقویت می‌کند تا بیماران راحت‌تر بتوانند کارهای خود را انجام دهند.
در این برنامه، شما حرکات درمانگر خود را تقلید می‌کنید. آن‌ها یک سری حرکات اغراق‌آمیز انجام می‌دهند و شما نیز باید آن‌ها را تکرار کنید. ممکن است هنگام قدم زدن زانوی خود را از زمین بلند کنید و دست‌های خود را در یک دایره بزرگ بچرخانید. با گذشت زمان، این تمرینات باعث کشش مجدد عضلات شما می‌شود تا دامنه حرکت شما بیشتر شود و برخی از تغییراتی که پارکینسون در بدن شما ایجاد می‌کند را برعکس کنید.
تمرینات تعادلی
پارکینسون می تواند هماهنگی بین چشم‌ها، گوش‌های داخلی و پاهای شما را مختل کند. اگر در پاهای خود احساس ناپایداری می‌کنید، ممکن است از ترس افتادن جایی نروید و در خانه بمانید.
وقتی که راه رفتن را متوقف کنید، ممکن است عضلات شما تحلیل رود و حتی ناپایداری پاهایتان بیشتر شود. فیزیوتراپی می‌تواند به شما تمریناتی را برای بهبود تعادل بدهد و به شما کمک کند تا اعتماد به نفس از دست رفته خود را دوباره به دست آورید.
آموزش الگوی متقابل
بیماری پارکینسون می‌تواند حرکاتی را که پشت سر هم انجام می‌دهید، تغییر دهد. مانند تاب دادن دست‌هایتان در هنگام راه رفتن. این روش درمانی به شما کمک می‌کند که حرکات دست و پایتان را حفظ کنید. همچنین شما تمریناتی را یاد می‌گیرید که بتوانید همزمان بازوها و پاهایتان را حرکت دهید.
تمرینات الگوی متقابل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- استفاده از دستگاه الپتیکال
- استفاده از یک دوچرخه ثابت
- کلاس رقص
- تمرینات تای چی
تمرینات قدرتی
هم سن و هم بیماری پارکینسون می‌تواند ماهیچه‌های شما را تضعیف کند. فیزیوتراپی با استفاده از تمریناتی که در آن از وزنه‌های سبک یا کش‌های مقاومتی استفاده می‌شود، عضلات شما را تقویت می‌کند. داشتن عضلات قوی به شما در حفظ تعادل و تحرک کمک می‌کند. اگر دوست دارید شنا کنید، برخی از فیزیوتراپیست‌ها درمان‌های مبتنی بر استخر را به شما ارائه می‌دهند.
تمرینات کششی
پارکینسون باعث می‌شود عضلات شما سفت شود، به خصوص عضلات باسن و پاها. یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما تمریناتی را ارائه دهد که عضلات سفت و ضعیف خود را تقویت کنید.
کاردرمانی چگونه می‌تواند به پارکینسون کمک کند؟
با پیشرفت پارکینسون، ممکن است کارها یا انجام سرگرمی‌ها برایتان مشکل‌تر از گذشته شوند یا وقت و انرژی بیشتری را از شما بگیرند. برای مثال چرخیدن در رختخواب، خوردن و آشامیدن، بستن دکمه‌ها، استفاده از رایانه و نوشتن. در کاردرمانی، درمانگر شما در ابتدا کارهای روزمره و اغلب اوقات کارهای منزل، کار و اوقات فراغت شما را ارزیابی خواهد کرد. وی سپس روش‌های مختلفی را برای انجام کارهای دشوار توصیه می‌کند و یا پیشنهاد می‌دهد که از ابزار مناسب یا وسایل فنی استفاده کنید تا به شما کمک کنند.
یک متخصص کاردرمانی همچنین می‌تواند در مورد چگونگی سازگاری منزل یا محل کار خود برای بهبود حرکت یا ایمنی آسان به شما توصیه‌هایی را ارائه دهد. به عنوان مثال می‌توانید با نصب ریل‌های اضافی دستی در پله‌ها یا دستشویی حرکت خود را آسان‌تر و ایمنی منزلتان را افزایش دهید. وی همچنین می‌تواند در مورد چگونگی پیشگیری از برخی مشکلات احتمالی پیش از بروز آن‌ها مشاوره دهد.
تأکید بر این نکته مهم است که موفقیت کاردرمانی بستگی به همکاری شما با درمانگر دارد. توصیه‌ها و مشاوره‌هایی که به شما داده می‌شود برای ایجاد راحتی در زندگی شخصی شماست که باعث افزایش کیفیت زندگی و حفظ استقلال فردی شما می‌شود و می‌تواند عامل مهمی باشد. کاردرمانی بدون مشارکت و همکاری فعال شما نمی‌تواند بر چالش‌های روزانه غلبه کند!
در حالت ایده‌آل، شما باید به محض اینکه در کارهای روزانه خود با مشکل مواجه شدید به یک کلینیک کاردرمانی مراجعه کنید یا با آن تماس مستقیم بگیرید. از آنجا که علائم شما به تدریج تغییر خواهد کرد، نیاز خواهید داشت که هر از گاهی با یک متخصص با تجربه تماس بگیرید تا بتوانید روش‌های جدیدی را برای مدیریت و غلبه بر مشکل خود یاد بگیرید.
انواع کاردرمانی
فعالیت در خانه
یک متخصص کاردرمانی می‌تواند روش‌هایی را به شما آموزش دهد که کارهای روزمره خود را آسان‌تر انجام دهید. به عنوان مثال، برای کمک به راحت‌تر لباس پوشیدن ممکن است به شما پیشنهاد دهند که ترتیب برنامه‌ریزی، جمع‌آوری و مرتب کنید، و سپس بنشینید تا لباس بپوشید و از روش‌های ساده برای کمک به تمرکز و جریان حرکات خود در حین کار استفاده کنید.
تجهیزات و وسایل
وسایل و تجهیزات خاص بسیاری وجود دارد که می‌توانند به شما کمک کنند. دامنه این وسایل و تجهیزات وسیع است، از وسایل ساده‌ای مثل ابزاری که آشپزی که غذا پختن یا شستشو را آسان‌تر می کند تا وسایل الکترونیکی که بوسیله آن می‌توانید در خانه بنشینید و در بیرون را باز کنید. یک متخصص کاردرمانی می‌تواند بهترین تجهیزات را برای نیازهای شما پیشنهاد دهد. او همچنین ممکن است توصیه کند که مبلمان را جابجا کنید تا بتوانید با خیال راحت در خانه حرکت کنید، یا ممکن است ریل‌های دستی، آسانسورهای پله و وسایلی را برای کمک به داخل و خارج شدن از رختخواب پیشنهاد دهد.
سازمان‌دهی زمان مصرف داروهای خود به گونه‌ای که پزشک برای شما تجویز کرده ممکن است برایتان مشکل باشد. یک متخصص کاردرمانی قادر به پیشنهاد یک تایمر، سازمان دهنده یا یادآور مناسب برای کمک به این امر خواهد بود.
مشکلات حرکتی
اگر شما مشکل حرکتی دارید، هم یک متخصص کار درمانی و هم یک فیزیوتراپیست می‌تواند راهکارهای مفیدی را به شما پیشنهاد کند. اینکه کدام درمانگر را انتخاب می‌کنید بستگی به محل زندگی شما دارد. مشكلات حرکتی شامل مشكلات در شروع راه رفتن (شروع مردد) است، متوقف شدن ناگهانی پاها انگار که به زمين گیر کرده‌اند (يخ زدگي) و مشكلات تعادلی كه مي‌تواند منجر به افتادن شود.
خستگی و مشکلات عاطفی
اگر انجام کارها برای شما سخت‌تر شده، ممکن است خسته‌تر شوید. این اتفاق می‌تواند باعث ایجاد مشکلات عاطفی مانند مشکلات خلقی و پریشانی شما شود. بنابراین یک متخصص کاردرمانی به کارهای روزمره شما نگاه می‌کند و شما می‌توانید مهم‌ترین وظایف را در اولویت قرار دهید و با یک برنامه برای تقویت راه رفتن خود شروع کنید. او همچنین قادر است راه‌هایی را برای ارتقاء آرامش و بهبود روحیه شما پیشنهاد دهد.
روابط
ابزارهای بی‌شماری برای کمک به برقراری ارتباط وجود دارد، به عنوان مثال تلفن‌هایی با دکمه‌های بزرگ، صفحه کلید و ماوس مخصوص کامپیوتر، آمپلی فایر‌های صوتی و گرفتن قلم برای کمک به نوشتن.
استراتژی‌های مقابله
یک متخصص کاردرمانی راهکارهای مقابله‌ای را برای غلبه بر مشکلات روزمره که با آن روبرو می‌شوید به شما پیشنهاد می‌دهد، برای مثال مشکلات حرکتی، ارتباطات، خستگی و مشکلات عاطفی. با صحبت در مورد مشکلات خود با درمانگر، او را از وضعیت و مشکلات خود آگاه می‌کنید و بنابراین او می‌تواند روش‌های مختلفی را ارائه دهد که بتوانید بوسیله آن‌ها سعی کنید زندگی خود را آسان‌تر کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشید.
مزایای کاردرمانی برای پارکینسون
در کاردمانی شما می‌توانید موارد زیر را یاد بگیرید؛
- استفاده از واکر، عصا و سایر وسایل پیاده‌روی در صورت نیاز
- نحوه حفظ تعادل خود هنگام راه رفتن (به عنوان مثال چرخیدن آرام هنگام نیاز به تغییر جهت)
- نکاتی برای داشتن تمرکز هنگام راه رفتن برای جلوگیری از سقوط
- راه‌های آسان‌تر برای داخل و خارج شدن از رختخواب، و بیرون آمدن از حمام یا وان بدون افتادن
- ترفندهایی برای لباس پوشیدن، استحمام و انجام سایر کارهای خودمراقبتی با کمک دستگیره‌ها و سایر وسایل کمکی
- نکاتی برای آسان‌تر کردن فعالیت‌های روزانه مانند آشپزی، غذا خوردن و تمیز کردن خانه
پزشک معالج شما را برای مدیریت علائم پارکینسون درمان می‌کند. انجام فیزیوتراپی در کنار مصرف دارو می‌تواند قدرت، تحرک و تعادل شما را بهبود بخشد. کاردرمانی می‌تواند راه‌هایی را برای کمک به آسان‌تر شدن کارهای روزانه و افزایش ایمنی آن به شما یاد دهد.
