فرم درمان تجویز شده برای مشکل عدم تعادل بستگی به علائم، تاریخچه پزشکی و میزان سلامت بدنی، معاینه فیزیکی توسط پزشک متخصص و نتایج تست های تشخیصی، بستگی دارد. علاوه بر این هر گونه بیماری زمینه ای که ممکن است در ایجاد اختلال عدم تعادل نقش داشته باشد، نیز باید درمان شود. درمان عدم تعادل به علت ایجاد کننده این اختلال بستگی دارد. هدف از این درمان ها می تواند شامل درمان مستقیم علت این اختلال، آموزش مجدد عضلانی برای تنظیم مجدد حواس، تعویض و تنظیم حواس دیگر برای کمک به حفظ تعادل و تطبیق وظایف برای افزایش ایمنی و استقلال، باشد.
علل ایجاد کننده عدم تعادل
علل احتمالی اختلال عدم تعادل می تواند شامل موارد زیر باشد:
- بیماری BPPV یا Benign Paroxysmal Positional Vertigo(سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم)
- بیماری منیر(Meniere’s Disease )
- عفونت ها
- سکته مغزی
- مشکلات عضلانی و اسکلتی
- فشار خون (افت فشار ارتواستاتیک)
- سرطان
- اختلالات عصبی
- داروها
- آسیب نخاعی
آزمایشات و روش‌های تشخیص بیماری عدم تعادل
تست جامع عملکرد تعادلی
ارزیابی جامع از سیستم تعادل اطلاعات دقیقی در مورد نحوه پردازش سیگنال های ارسالی از گوش داخلی توسط مغز می‌دهد. این نتایج یک تشخیص دقیق را ارائه می‌دهد و همچنین در انتخاب بهترین روش درمانی برای شما، بسیار کمک کننده می‌باشد. متخصصان شنوایی دارای آموزش‌های گسترده‌ای در مورد انواع مشکلات تعادلی، آزمایش عملکرد تعادلی را انجام داده و نتایج این آزمایشات را تحلیل می‌کنند.
صندلی چرخشی
این آزمایش نحوه عملکرد و ارتباط چشم و گوش داخلی شما با هم را مورد بررسی قرار می‌دهد. شما در یک اتاق تاریک می‌نشینید و الگوهای نوری مختلفی را تماشا می‌کنید. در بعضی مواقع، صندلی در حالی که شما به طور مستقیم به جلو نگاه می‌کنید، می‌چرخد و همزمان با متخصص شنوایی صحبت می‌کنید.
پتانسیل میوژنیک برانگیخته شده وستیبولار (VEMP)
این آزمایش نیز آسیب‌های عصب دهلیزی گوش را بررسی می‌کند. متخصص شنوایی در حالی که در صندلی آزمایش دراز کشیده‌اید و از طریق هدفون به صدا گوش می‌دهید، نتایج آزمایشات عضلات موجود در گردن و یا چشم شما را ثبت می‌نماید.
ویدیو نیستاگموگرافی (VNG)
گروهی از آزمایشات که حرکات چشم را در حین نگاه کردن به الگوهای مختلف نوری اندازه‌گیری می‌کنند و علائم اختلال عدم تعادل را بررسی می‌کنند. آزمایش VNG شامل گردش آب گرم یا خنک از طریق کانال گوش شما است. در طول تست، یک سؤال ساده از شما پرسیده می‌شود و متخصص شنوایی حرکات چشمی شما را که در اثر تغییر دما ایجاد می‌شود، ثبت می کند.
تست پالس‌های تصویری سر (VHIT)
تست پالس‌های تصویری سر(VHIT) نحوه حرکت چشم‌ها را در پاسخ به حرکات سریع سر اندازه‌گیری می‌کند. شما وسیله‌ای را روی سر خود قرار می‌دهید که حرکات چشم را به محض حرکت سر اندازه می‌کند. این آزمایش امکان ارزیابی قسمت‌هایی از گوش داخلی را نیز در اختیار متخصص قرار می‌دهد که قبلاً برای اندازه‌گیری در دسترس نبودند.
درمان
برنامه VRT خانگی چیست؟
در طول دوره توانبخشی دهلیزی (VRT)، تمرینات خانگی بخش مهمی از روند درمان است. یک متخصص فیزیوتراپی (PT) یا متخصص کاردرمانی (OT) برنامه درمانی اختصاصی را با تمرینات مناسب طراحی خواهد کرد تا در یک زمان مشخص و دوره‌ای انجام شود.
تقویت تعادل و تناسب اندام
موفقیت هر برنامه افزایش قدرت تعادل تا حدودی به تناسب اندام بدنی خوب بستگی دارد. برنامه‌های تمرینی و بدن سازی باعث افزایش انرژی و کاهش استرس می‌شوند. در برخی موارد متخصصین برای بهبود تناسب اندام روش‌هایی مثل ایروبیک سبک یا برنامه‌هایی مثل پیاده روی را توصیه می‌کنند. برخی ورزش‌ها مانند تای چی علاوه بر بهبود تناسب اندام فرد، باعث تقویت تعادل او نیز می‌شوند.
وقتی به فیزیوتراپی دسترسی ندارم، چه تمریناتی می‌توانم انجام دهم؟
بنا بر توصیه متخصصین بهتر است تمرینات دهلیزی در خانه و بدون تشخیص میزان مشکل و بدون برنامه درمانی مشخص، انجام نشود. اگر پزشک به شما گفته است که سرگیجه شما مربوط به اختلالات دهلیزی است و انجام برخی ورزش‌های خاص می‌تواند برای شما مناسب باشد، قبل از انجام ورزش از خود بپرسید که عامل سرگیجه شما چه چیز می‌باشد و آیا سرگیجه شما مربوط به یک حرکت خاص در سر شما است؟ شاید وقتی سرتان را می‌چرخانید تا به چیزی نگاه کنید احساس سرگیجه می‌کنید. هنگامی که حرکات تحریک کننده سرگیجه را تشخیص دادید، می‌توانید یک برنامه تمرینی را برای تکرار آن حرکات شروع کنید تا به شما در درمان این نوع نقص دهلیزی کمک کند. مهم است که این تمرینات را حداقل 5 بار پشت سر هم و دو بار در روز تکرار کنید. اگر فهمیدید که چندین حرکت مختلف وجود دارد که شما را دچار سرگیجه می‌کند، دو حرکت را انتخاب کنید تا همزمان تمرینات مربوط به آن‌ها را شروع کنید. هنگامی که دیگر در پاسخ به این حرکات احساس سرگیجه نکردید، دو مورد دیگر نیز اضافه کنید. سعی نکنید بیش از دو حرکت را همزمان انجام دهید.
درمان اختلال عدم تعادل – فیزیوتراپی
مشکلات عدم تعادل شما می‌تواند فعالیت‌های روزمره و اساسی مانند بستن بند کفش، پیاده‌روی یا ایستادن یا نشستن را به کارهای دلهره آور و سخت تبدیل کند. سقوط و افتادن‌هایی که به دلیل اختلال عدم تعادل ایجاد می‌شوند می‌تواند منجر به آسیب، ناتوانی، از بین رفتن استقلال و کاهش کیفیت زندگی فرد شود. فیزیوتراپی و کاردرمانی می‌تواند در بهبود این مشکلات کمک کننده باشد و با بهبود وضعیت تعادل فرد، خطرات ناشی از سقوط و افتادگی را به حداقل برساند.
آیا رژیم غذایی هم مهم است؟
بسیاری از مبتلایان به بیماری مینیر، که یک هیدروپس اندولنفاتیک ثانویه و سرگیجه مرتبط با میگرن (MAV) می‌باشد، می‌دانند که انجام اصلاحات خاص در رژیم غذایی می‌تواند در مدیریت بیماری آن‌ها مفید باشد. اجتناب از مواد غیر رژیمی مانند نیکوتین و برخی از انواع داروها نیز می تواند علائم بیماری را کاهش دهد.
تعادل مایعات گوش داخلی
مایعات موجود در ساختارهای شنوایی و تعادلی گوش داخلی به طور معمول مستقل از سیستم کلیوی و مایعات بدن عمل می کنند. این مایع (که اندولنف نامیده می‌شود) سلول‌های حسی گوش داخلی را شناور می‌کند و دارای یک حجم ثابت می‌باشد که حاوی غلظت‌های خاص و پایدار سدیم، پتاسیم، کلرید و سایر الکترولیت‌ها می‌باشد.
هنگام آسیب یا بیماری، ممکن است حجم و ترکیب اندولنف با ایجاد تغییر در مایعات یا ترکیبات خون بدن، تغییر کند. تصور می‌شود این نوسان باعث ایجاد علائم هیدروپس اندولنفاتیک یا بیماری مینیر که همان فشار زیاد یا پر بودن مایعات در داخل گوش، وزوز گوش (زنگ زدن گوش)، کاهش شنوایی، سرگیجه و عدم تعادل می‌باشد. بنابراین، برای مبتلایان به بیماری مینیر (هیدروپس ایدیوپاتیک اولیه آندولنفاتیک) یا هیدروپس اندولنفاتیک ثانویه، (که ممکن است باعث آسیب به گوش داخلی شود) حفظ ثبات در سیستم مایعات و خون بدن از اهمیت بالایی برخوردار است.
استراتژی‌های غذایی
مدیریت رژیم غذایی برای کمک به تنظیم تعادل مایعات شامل تغییر میزان برخی از مواد مصرفی و کاهش نوسانات در این مقادیر است. این استراتژی‌ها عبارتند از:
- توزیع یکنواخت و مستمر جذب مواد غذایی و مصرف مایعات در طول روز و روزهای مختلف.
- پرهیز از خوردن غذاها و نوشیدنی‌هایی که قند یا نمک بالایی دارند. غذاهایی که دارای قندهای پیچیده (به عنوان مثال، آن‌هایی که در حبوبات و غلات کامل وجود دارند) گزینه‌های بهتری نسبت به غذاهایی با غلظت بالای قندهای ساده هستند (به عنوان مثال، شکر و عسل). مصرف سدیم همچنین بر میزان مایعات بدن و تنظیم آن‌ها تأثیر می‌گذارد. پزشک هر فرد بهترین فرد تصمیم گیرنده برای تعیین مقادیر مناسب دریافت سدیم خواهد بود.
- روزانه به مقدار کافی مایعات بنوشید. در صورت امکان، اگر از دست دادن مایعات در اثر ورزش یا گرما پیش بینی می‌شود، مایعات اضافی قبل و هنگام ورزش و در هوای گرم مصرف شوند.
- اجتناب از غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کافئین. کافئین محرکی است که می‌تواند وزوز گوش را بلندتر کند. خاصیت دیورتیک آن همچنین باعث از بین رفتن بیش از حد مایعات از بدن می شود.
- محدود کردن یا عدم مصرف الکل. الکل با تغییر حجم و ترکیب مایعات بدن می تواند به طور مستقیم اثرات منفی روی گوش داخلی داشته باشد.
- جلوگیری از ایجاد میگرن و عدم مصرف غذاهایی که حاوی اسید آمینه تیرامین هستند. نمونه‌هایی از این نوع غذاها شامل شراب قرمز، جگر مرغ، گوشت دودی، ماست، شکلات، موز، مرکبات، انجیر، پنیرهای رسیده (به عنوان مثال، چدار و بری) و آجیل می‌باشد.
گفتگو درمانی – مشاوره
علائم ناشی از اختلال عدم تعادل قابل مشاهده و غیرقابل پیش بینی است. این موضوع بدان معنی نیست که این علائم خیالی هستند، بلکه اغلب به طیف گسترده‌ای از تأثیرات روانی کمک می‌کنند. افرادی که دچار اختلال عدم تعادل هستند، اغلب به حمایت نیاز دارند و ممکن است از مشاوره برای کنار آمدن با تغییر در شیوه زندگی، افسردگی، احساس گناه و غم و اندوه استفاده شود.
آیا داروها می‌توانند به من کمک کند تا بهتر شوم؟
استفاده از دارو در درمان اختلال عدم تعادل بستگی به این دارد که آیا اختلال عملکرد سیستم دهلیزی در مرحله اولیه یا حاد (حداکثر 5 روز) یا فاز مزمن (در حال انجام) قرار دارد.
- در مرحله حاد و در مواردی که وجود بیماری های دیگر منتفی شده است، داروهای تجویز شده شامل سرکوب کننده‌های دهلیزی برای کاهش بیماری حرکتی یا داروهای ضد تحریکی برای کاهش حالت تهوع می‌باشند. سرکوب کننده‌های وستیبولار شامل سه کلاس داروی عمومی هستند: آنتی کولینرژیک‌ها، آنتی هیستامین‌ها و بنزودیازپین‌ها. نمونه‌هایی از سرکوب کننده‌های وستیبولار عبارتند از مکلیزین و دیمن هیدینات (آنتی‌هیستامین-آنتی‌کولینرژیک) و لورازپام و دیازپام (بنزودیازپین‌ها). در صورت وجود عفونت گوش میانی، داروهای دیگری که ممکن است تجویز شوند، استروئیدها (به عنوان مثال، پردنیزون) داروهای ضد ویروسی (به عنوان مثال، آسیکلوویر) یا آنتی‌بیوتیک‌ها (به عنوان مثال، آموکسی سیلین) هستند. اگر حالت تهوع به قدری شدید باشد که باعث کم آبی بیش از حد شود، ممکن است مایعات داخل وریدی تجویز شود.
- در مرحله مزمن، علائم باید به طور فعال و بدون مداخله تجربه شوند تا مغز تنظیم شود، فرایندی که به آن جبران دهلیزی گفته می‌شود. هر دارویی که باعث خواب آلودگی مغز شود، از جمله همه سرکوب کننده‌های دهلیزی، می‌تواند روند پیشرفت بیماری را متوقف یا کند نماید. بنابراین، این روش‌ها اغلب برای استفاده طولانی مدت مناسب نیستند. پزشکان عموماً دریافتند که اکثر بیمارانی که موفق به جبران نمی‌شوند یا به شدت از انجام برخی حرکات خاص اجتناب می‌کنند، از سرکوب کننده‌های دهلیزی روزانه به همراه این روش استفاده می‌کنند.
