وقتی که سردرد به دلیل مشکلی در گردن یا ستون فقرات گردن رخ میدهد به عنوان سردرد سرویکوژنیک شناخته میشود. این سردرد میتواند ناتوان کننده باشد و به طور جدی بر کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارد.
سردردهای سرویکوژنیک یکی از انواع سردردهای ثانویه‌ای هستند که به علت مشکلاتی که در استخوانها‚ اعصاب‚ بافت نرم گردن ستون فقرات گردن هستند‚ رخ میدهند. این سردردها ناشی از آسیب دیدگی سر و گردن یا آرتروز مفاصل ستون فقرات گردن هستند.
درمان این سردرها با درمان سردردهای میگرنی تنشی تفاوت بسیار زیادی دارند. بنابراین تشخیص دقیق برای برطرف کردن درد بسیار ضروری است. درمان این سردردها نیاز به دارو برای تسکین درد و التهاب دارد. اغلب فیزیوتراپی با تمرینهای حرکتی و قدرتی بسیار مفید است. درمان با دست برای ستون فقرات پیشنهاد میشود. گاهی اوقات برای تثبیت گردن و تسکین فشار وارد برعصب و دیسک جراحی نیاز است.
چه چیزی باعث سردرد سرویکوژنیک میشود؟
همانطور که از نام آن پیداست، سردرد سرویکوژنیک از ستون فقرات گردنی شروع میشود. اختلال در عملکرد گردن میتواند باعث بروز این نوع سردرد شود. این اتفاق چگونه رخ میدهد؟ در هر سطح از ستون فقرات، عصب‌هایی وجود دارند که از هر دو طرف ستون خارج میشوند. این عصبها در سراسر بدن ادامه می‌یابند و ساختارهای مختلف را کنترل میکنند. عصبها بسیار حساس هستند و تحمل نمی‌کنند که کشیده یا تحت فشار قرار بگیرند. در هر نقطه از مسیر عصبها، ممکن است عصب گیر کند. وقتی عصبی گیر می‌افتد، تحت فشار قرار می‌گیرد یا کشیده میشود، سیگنال‌های درد به ساختارها یا به مغز شما ارسال میشوند.
عصبهای ستون فقرات گردنی بسیار نزدیک به یکدیگر قرار دارند و از طریق عضلات پشت گردن عبور میکنند. افرادی که بیشتر در طول روز نشسته‌اند، عضلات پشت گردنشان فشرده و تحت فشار قرار میگیرند.
موارد زیر از علل سردردهای گردنی میباشند:
ویپلش (رگ به رگ شدن گردن)
ممکن است ویپلش به علت تصادف موتورسیکلت یا دیگر آسیب دیدگی‌ها ایجاد شود و منجر به سردرهای سرویکوژنیک شود. کشش زیاد روی عصبها و ماهیچه‌های پشت گردن موجب بروز واکنش التهابی میشود. اغلب اوقات پس از تصادف ویپلش عضلات گردن برای جلوگیری از کشش زیاد سفت میشوند که این منجر به سردرد سرویکوژنیک میشود و اغلب اگر به موقع توسط یک فیزیوتراپیست درمان نشود مجددا این اتفاق می‌افتد.
وضعیت بدنی
وضعیت بدنی ما چیزی است که میتوانیم آنرا کنترل کنیم. بعد از مدت زمان طولانی نشستن اغلب مردم میخواهند که کج وارفته بشوند شانه‌های خود را جمع میکنند و سر خود را به سمت جلو میبرند. که به آن “سندروم متقطع فوقانی” گفته میشود. در واقع این سندروم عدم هماهنگی عضلات است که به علت نشستن طولانی مدت در وضعیت بدنی اشتباه رخ میدهد. این سندروم موجب سفت شدن عضلات پشت گردن و همچنین سردردهای سرویکوژنیک و البته بسیاری از مشکلات اسکلتی میشود.
علائم سردرد سرویکوژنیک
افرادی که از سردرد سرویکوژنیک رنج میبرند در طول انجام برخی فعالیتهای خاص‚ گردن درد و سردرد به صورت تدریجی شروع میشوند. البته روبرو شدن با سفتی عضلات بعد از انجام فعالیت و بیدار شدن در هنگام صبح برای این افراد طبیعی است.
بعضی افراد نمیدانند که سردرد و گردن درد به همدیگر مربوط هستند زمانی متوجه میشوند که این ناراحتی بیشتر میشود. برخی افراد هنگام انجام بعضی از حرکات گردن مثل زمانی که در حال رانندگی با وسیله نقلیه هستند یا وقتی با کامپیوتر کار میکنند و وضعیت بدنی ضعیفی دارند احساس میکنند که علائم آنها افزایش پیدا میکند.
- درد در یک طرف سر یا صورت
- درد مبهم مداوم
- سردرد هنگام سرفه کردن یا عطسه کردن یا هنگام تنفس عمیق
- دردی که ساعتها یا روزها ادامه دارد
- سفتی گردن
- درد چشم
- سوزن سوزن شدن قسمت فوقانی کمر‚ شانه‌ها‚دستها و بازوها
- مشکل در چرخاندن گردن
- گیجی
- حالت تهوع
تعداد زیادی از افرادی که سردردهای سرویکوژنیک دارند دچار افسردگی میشوند مخصوصا اگر درد آنها مزمن باشد.
عوامل خطرساز سردردهای سرویکوژنیک
در خیلی از موارد میتوانیم از بروز سردردهای سرویکوژنیک جلوگیری کنیم. عوامل خطرساز بسیاری هستند که باید مراقب باشیم تا از تجربه چنین دردی اجتناب کنیم. برخی از این عوامل در قسمت زیر آورده شده است:
- سیگار کشیدن– اینکار باعث میشود که دیسکها از بین بروند
- سن– ساییدگی و پارگی طبیعی میتواند موجب مشکلات دیسک کمر شود
- شغل– نشستن برای مدت زمان طولانی کار در ساخت و ساز یا ماهیگیری تجاری
- ورزش نکردن- ورزشهای حرفه‌ای با تاثیرگذاری بالا
- خوابیدن– کمبود خواب به دلیل وضعیت بدنی ضعیف
- ورزش نکردن– وضعیت بدنی ضعیف منجر به عضلات ضعیف میشود
- تغذیه ضعیف– موجب شکستگی میشود
تشخیص
تشخیص سردرد سرویکوژنیک همیشه راحت نیست. این به این دلیل است که سردرد انواع بسیار زیادی دارد. اگر سردرد و گردن درد دارید ممکن است پزشک از شما بپرسد زمانی که درد برای اولین بار اتفاق افتاد در حال انجام چه کاری بودید. خیلی مهم است که هر گونه علائمی که اخیرا متوجه آن شدید مثل ضربه به سر یا آسیبهای ورزشی را به پزشک خود بگویید. اگر سردرد یکدفعه و شدید شروع میشود منتظر ملاقات با پزشک خود نباشید و سریعا به اورژانس مراجعه کنید.
وقتی در حال ارزیابی و بررسی علل سردرد هستید ممکن است پزشک از موارد تشخیصی زیر استفاده کند:
- عکس رادیولوژی– برای مشاهده استخوانهای گردن و ستون فقرات استفاده میشود
- سی تی اسکن– توموگرافی که از زوایای مختلف بدن عکسبرداری میکند
- ام آر آی– عکسهای دقیق و با جزئیات از سر گردن و ستون فقرات فراهم میکند
- مسدود شدن عصب– ضربه‌ای که عصبهای پشت سر بیحس میکند و مشخص میکند آیا درد به علت مشکلات عصبی است یا نه
- تست فیزیکی– از بیمار میخواهند که سر و گردن خود را حرکت دهد تا واکنش او را بررسی کنند
- آزمایش خون– برای اینکه ببینیم آیا بیماری خاصی موجب بروز درد شده است آزمایش خون انجام میشود.
درمانهای سردردهای سرویکوژنیک
روشهای زیادی برای درمان سردردهای سرویکوژنیک وجود دارد. بعضی افراد اینقدر درد دارند که فقط به دنبال این هستند که فقط درد خود را کاهش دهند‚ اما بعضی دیگر تصمیم میگیرند هر طور شده از این درد کاملا رها شوند که هم کاهش درد و هم خلاص شدن از آن امکان پذیر است.
این مسئله تا حد زیادی مربوط به علت ریشه‌ای آن بستگی دارد و در اینجا لیستی از درمانهای موجود برای انواع مختلف سردردهای سرویکوژنیک آورده شده است:
- داروها– داروهای ضد التهابی تسکین دهنده‌های عضلانی و مسکنهای دیگری هستند که درد را کاهش میدهند.
- فیزیوتراپی– ورزشهایی که شامل تمرینات کششی هستند و زیر نظر یک فیزیوتراپیست حرفه‌ای انجام میشوند
- درمان با دست ستون فقرات– مجموعه‌ای از درمانهای فیزیوتراپی ماساژ و حرکت دادن مفاصل است که باید توسط متخصصان حرفه‌ای مثل فیزیوتراپیست یا کایروپراتیک انجام شوند.
- انسداد عصب– تزریق بیحسی به عصبی است که موجب درد شده است
- روشهای غیر جراحی دیگر– یوگا‚ مدیتیشن‚ طب سوزنی‚ بیوفیدبک‚ ماساژ یا مراقبتهای کایروپراتیک
- جراحی– این روش میتواند شامل دیسکتومی باشد که با حذف موادی که بر روی ریشه عصب یا نخاع فشار وارد میکند انجام میشود.
چیز خیلی عجیبی نیست که به افرادی که سردردهای سرویکوژنیک دارند بیشتر از یک روش درمانی پیشنهاد شود.
ورزشها و دیگر گزینه‌ها درمانی برای سردرد سرویکوژنیک
اگر تمرینات سرویکوژنیک تحت نظر و راهنمایی یک فیزیوتراپیست انجام شود ایمن هستند. حرکات فیزیکی خاصی هستند که روند بهبودی را سریعتر میکنند و احتمال بروز مجدد درد را کاهش میدهند. برخی روشهای درمانی شامل حرکت مفاصل‚ دستکاری مفاصل‚ کشش‚ ماساژ بافت نرم‚ الکتروتراپی همچنین تمرینات انعطاف پذیری‚ قدرتی و حالت بدن میشوند. برخی از درمانگران از روش تیپینگ برای حل مشکلات حالت بدنی استفاده میکنند‚ تکنیک تیپینگ برای حمایت از قسمت فوقانی کمر و گردن طراحی شده است. این روش کمک میکند همترازی ستون فقرات بهبود پیدا کند و فشاری که به طور طبیعی در حین انجام فعالیت روی ستون فقرات وارد میشود را کاهش میدهد. بریسهایی برای بهبود حالت بدنی وجود دارند که میتوان از آنها استفاده کرد برخی مردم بر این باورند که رولهای کمر مفید هستند. رولهای کمر بالشهایی رول مانند هستند که بند دارند و میتوانید آنها را به صندلی ببندید تا حمایت لازم از کمر شما انجام شود و درهمترازی درستی قرار گیرد.
شما میتوانید در مورد ورزشهای مناسب برای سردردهای سرویکوژنیک با فیزیوتراپیست خود صحبت کنید در این قسمت ورزشهایی آورده شده است که به افرادی که این نوع سردرد را دارند پیشنهاد میشوند.
تمرین غبغب گرفتن
در حالت ایستاده یا نشسته کمر و گردن خود را صاف نگه دارید طوری که شانه‌ها کمی به سمت عقب باشند. تا جایی که میتوانید چانه خود را به داخل صورت خود فرو ببرید این کار را تا جایی ادامه دهید که درد نداشته باشید. چشمهایتان روبرو را نگاه کند و تا دو ثانیه این حالت را حفظ کنید. رها کنید و ۱۰ بار این تمرین را تکرار کنید. خیلی از درمانگران پیشنهاد میکنند که این تمرین را ۳ تا ۵ بار هر روز انجام دهید.
فشار تیغه‌های شانه
در حالت ایستاده یا نشسته کمر خود را صاف نگه دارید تیغه‌های شانه‌ی خود را به سمت یکدیگر فشار دهید تا جایی ادامه دهید که درد نداشته باشید. این وضعیت را تا ۵ ثانیه حفظ کنید و سپس ۱۰ بار تکرار کنید. این تمرین را ۳ تا ۵ بار در روز انجام دهید.
پیش آگاهی برای سردردهای سرویکوژنیک
اگر شما تا اینجای مقاله را خوانده‌اید و فکر میکنید ممکن است سردرد سرویکوژنیک داشته باشید یا به این فکر میکنید چطور میتوانید در طولانی مدت پیش آگاهی لازم را داشته باشید باید بدانید که اکثر افرادی که این شرایط را دارند میتوانند با استفاده از درمان فیزیوتراپی روند بهبود خود را سرعت ببخشند. افرادی که سردردهای سرویکوژنیک را در حد کم دارند سریعتر (مثلا تا چند روز بعد) بهبود پیدا میکنند. متاسفانه کسانی که شرایط جدی‌تری دارند شاید تا ماهها طول بکشد تا بهبود پیدا کنند.
سردردهای سرویکوژنیک میتواند بسیار مختل کننده باشند. تنها چیزی که این بیماران با آن مواجه هستند فقط درد نیست واقعیت این است که چنین شرایطی باعث میشود فعالیت روزانه آنها با مشکل مواجه شود. بعضی افراد متوجه میشوند که نمیتوانند تمرکز کنند یا با انجام کوچکترین حرکت گردن‚ علائم گردن درد بروز میکند و آنها معمولا میترسند در فعالیتهایی که میتوانند لذت ببرند شرکت کنند. هر چقدر این بیماران برای درمان سریعتر اقدام کنند سریعتر بهبود پیدا میکنند و این به این معناست که میتوانند به کارهای مورد علاقه خود بپردازند.
چطور از سردردهای سرویکوژنیک جلوگیری کنیم؟
اگر میخواهید از سردردهای سرویکوژنیک جلوگیری کنید شما باید عضلات و استخوانهای سالمی در گردن خود داشته باشید. با یک رژیم غذایی سالم شروع کنید که شامل غذاهایی میشود که غنی از کلسیم هستند. روشهایی دیگری برای تغییر سبک زندگی مثل انجام تمرینات کششی هستند که میتوانید آنها را مد نظر خود قرار دهید. وقتی یک روز با کامپیوتر کار میکنید باید استراحتهای کوتاه داشته باشید و تمرینات کششی گردن را انجام دهید. تمرینات تقویتی هم به همین اندازه مهم هستند. ورزش با تمرکز بر عضلات فوقانی کمر میتواند به شما کمک کند عضلات گردن را تقویت کنید. ریلکس کردن عضلات تراپزو در قسمت فوقانی کمر بسیار مفید است تنش در این ناحیه از بدن اغلب منجر به بروز درد در عضلات گردن میشود. در آخر میتوانید یک شب را خوب بخوابید. شاید شما به یک بالش خوب نیاز داشته باید که از پر درست نشده باشد‚ سفت باشد و حمایت خوبی از گردن شما به عمل آورد.
