مفاصل فاست (مفاصل بین مهره‌ای کمر) مفاصل کوچک در هر بخش از ستون فقرات هستند که باعث ثبات آن می‌شوند و همینطور راهنمای حرکتی ستون فقرات هستند. ممکن است مفاصل فاست به دلیل آرتروز ستون فقرات, آسیب به کمر, و یا فشار ناگهانی به کمر باعث ایجاد درد شوند.
تزریق مفصل فاست گردن، قفسه سینه یا کمر شامل تزریق مقدار کمی از داروی بی‌حس کننده موضعی و یا داروی استروئیدی است که مفاصل فاست را بی‌حس می‌کند و درد را کاهش می‌دهد. تسکین درد ناشی از تزریق مفصلی برای کمک به بیمار در تحمل بهتر یک روال فیزیوتراپی برای بازتوانی آسیب و یا وضعیت کمر است.
اهداف تزریق مفصل فاست
تزریق مفصل فاست معمولاً دو هدف دارد: برای کمک به تشخیص علت و محل درد و همچنین تسکین درد:
- اهداف تشخیصی: با تزریق دارو بی‌حس کننده در مفصل فاست، میزان تسکین درد فوری تجربه شده توسط بیمار کمک خواهد کرد تا مشخص شود که آیا مفصل فاست منبع درد است یا نه. اگر پس از تزریق در مفصل فاست درد به طور کامل تسکین پیدا کند، به این معنی است که مفصل به احتمال زیاد منبع درد است.
- اهداف تسکین درد: همراه با داروی بی‌حسی در مفصل فاست داروهایی مثل استروئید (کورتیزون) با زمان رهش مشخص برای کاهش التهاب به مفصل فاست تزریق می‌شود که گاهی اوقات می‌تواند درد طولانی مدت را تسکین دهد.
به این روش تزریق یک بلوک فاست گفته می‌شود و هدف آن این است که از درد جلوگیری کند.
آناتومی مفصل فاست
مفاصل فاست مفاصلی هستند که به صورت جفت شده در کمر و گردن قرار دارند، یک جفت در هر سطح مهره (یک مفصل در هر طرف مهره‌ها) هستند. این مفاصل دارای سطوح مخالف غضروف (بافت بالشتکی بین استخوان ها) و کپسول اطراف آن هستند که پر از مایع سینوویال است که اصطکاک بین استخوان‌هایی که به هم می‌مالند را کاهش می‌دهد.
مفاصل فاست گردنی در کمر یا کنار گردن قرار دارند. مفاصل فاست قفسه سینه در قسمت فوقانی کمر و مفاصل فاست کمر در قسمت پایین کمر هستند.
این مقاله به بررسی طرز عملکرد مفاصل فاست، بحث و بررسی نتایج، و خطرات و عوارض احتمالی می‌پردازد.
روش تزریق مفصل فاست
تزریق مفصل فاست یک روش نسبتاً ساده و راحت است، و معمولاً در یک مطب مجهز یا در یک مرکز جراحی آمبولاتوری انجام می‌شود.
همانند بسیاری از تزریقاتی که برای ستون فقرات انجام می‌شود, تزریق مفصل فاست به بهترین وجه با استفاده از فلوروسکوپی (اشعه ایکس به صورت پخش زنده) برای هدایت و به درستی هدف قرار دادن محل سوزن (و برای کمک به جلوگیری از آسیب عصبی و یا آسیب‌های دیگر) انجام می‌شود.
تزریق فاست
روش تزریق شامل مراحل زیر است:
- معمولاً این عمل بدون هیچ آرام بخشی انجام می‌شود، با این حال، در صورت نیاز به آرام بخش می‌توان یک لاین “آی وی” تزریق کرد.
- بیمار بر روی تخت عمل قرار می‌گیرد، و پوست ناحیه‌ای که می‌خواهند مورد آزمایش قرار دهند به خوبی پاک می‌شود.
- پزشک یک ناحیه کوچک از پوست را با یک دارو بی‌حس کننده درمان می‌کند، که ممکن است برای چند ثانیه جای آن بسوزد.
- پزشک از هدایت اشعه ایکس (فلوئوروسکوپی) برای هدایت یک سوزن بسیار کوچک به داخل مفصل فاست استفاده می‌کند.
- سپس مقدار کمی از رنگ کنتراست تزریق می‌شود تا مطمئن شود که سوزن در مفصل فاست است و دارو در داخل مفصل وجود دارد.
- به دنبال این تایید، مخلوط کوچکی از داروی بی‌حسی (مانند لیدوکائین) و داروهای ضد التهاب (استروئید / کورتیزون) به آرامی به مفصل تزریق می‌شود.
خود تزریق تنها چند دقیقه طول می‌کشد، اما کل عمل معمولاً بین پانزده تا سی دقیقه طول می‌کشد.
بلافاصله پس از تزریق
- پس از عمل، بیمار به طور معمول به مدت بیست تا سی دقیقه در حال استراحت در اتاق ریکاوری باقی می‌ماند، و سپس از او خواسته می‌شود که برخی حرکات یا فعالیت‌هایی را انجام دهد که معمولاً درد آنها را تحریک می‌کند.
- ممکن است بیماران در چند ساعت اول پس از تزریق دردشان تسکین پیدا کند البته این بستگی به این دارد که آیا مفاصل هدف قرار گرفته منبع اصلی درد بوده‌اند یا نه. اگر مفاصلی که هدف قرار گرفته‌اند باعث درد آنها نشده باشد، بیمار پس از تزریق تسکین فوری به دست نخواهد آورد.
- گهگاهی, ممکن است بیماران برای چند ساعت احساس بی‌حسی و یا کمی ضعف یا احساسات عجیب و غریب در گردن یا کمر خود پس از تزریق پیدا کنند.
- بیمار باید هر گونه تسکین درد فوری سوال و یا نگرانی را با پزشک خود در میان بگذارد.
روز تزریق
در روز تزریق، به بیماران معمولا به این صورت توصیه می‌شود:
- از انجام هرگونه فعالیت شدید اجتناب کنید.
- بیماران باید ظرف چهار تا شش ساعت اول پس از تزریق، داروهای مسکن را محدود کنند تا اطلاعات تشخیصی به دست آمده دقیق باشد.
- اجتناب از رانندگی، مگر اینکه به طور خاص توسط پزشک درمان تایید شود
هفته بعد از تزریق فاست
ممکن است بیماران به مدت چند روز متوجه افزایش کمی درد بشوند که به دلیل از بین رفتن تاثیر داروی بی‌حسی است و همینطور قبل از این است که کورتیزون شروع به اثرگذاری کند.
در هفته بعد از تزریق، توصیه‌های رایج عبارتند از:
- اگر ناحیه دردناک است در دو تا سه روز اول پس از تزریق، با دقت از یخ و یا یک بسته سرد روی محل تزریق استفاده کنید اینکار باعث می‌شود درد به صورت موضعی تسکین پیدا کند.
- ممکن است بیماران پس از عمل به مصرف داروهای مسکن خود به طور منظم ادامه دهند.
- در روز بعد از عمل، بیماران ممکن است به فعالیت‌های منظم خود بازگردند.
- ممکن است بیماران برای درمان فیزیوتراپی و یا درمان دستی پس از تزریق ارجاع داده شوند این در حالی است که داروی بی‌حسی هنوز موثر است و یا در طول چند هفته آینده کورتیزون هنوز تاثیر خود را دارد.
هنگامی که درد بهبود یافت، بهتر است ورزش و فعالیت‌های منظم را در حد اعتدال آغاز کنید. حتی اگر تسکین درد قابل توجه باشد، باز هم افزایش تدریجی فعالیت‌ها در طول یک تا دو هفته برای جلوگیری از عود مجدد درد مهم است.
تزریق در مفصل فاست و نتایج تسکین درد
- اگر مفاصل فاست منبع درد باشد پس از درمان درد بیمار به دلیل داروی بی‌حس کننده به صورت موضعی تسکین فوری پیدا می‌کند و بعد از آن تسکین درد به علت تزریق استروئید دو تا پنج روز ادامه می‌یابد.
- اگر بیمار تسکین درد فوری با داروی بی‌حس کننده داشت، اما بهبود درد طولانی مدت با استروئید نداشت, آزمایش‌های تشخیصی بیشتری مثل تزریق در یک شاخه از عصب میانه و یا درمان‌های دیگری (نوروتومی رادیوفرکوئنسی) انجام می‌شود.
- اگر بیمار هیچ گونه تسکینی با داروی بی‌حس کننده نداشت، ممکن است برای تشخیص دقیق درد بیمار به آزمایش‌های تشخیصی بیشتری نیاز باشد.
- در حالت ایده آل, بیماران باید سطح تسکین درد را در طول چند ساعت اول و در طول چند روز آینده در یک دفتر ثبت کنند. دفتر ثبت درد بسیار مفید است پزشک به وضوح از نتایج تزریق و درمان در برنامه ریزی آزمایش‌های آینده و یا درمان مطلع می‌شود و از آنها استفاده می‌کند.
اگر روش بلوک فاست در کاهش کمر درد بیمار موثر باشد، اغلب معقول است که این عمل تا سه بار در سال انجام شود. با این حال، اگر اولین تزریق مفصل فاست درد بیمار را تسکین ندهد، پس تزریق نباید تکرار شود.
خطرات و عوارض احتمالی تزریق مفصل فاست
همانطور که می‌دانیم تمام روش‌های تهاجمی پزشکی, خطرات احتمالی و عوارض مرتبط به همراه دارد با این حال تزریق در مفصل فاست به طور کلی کم خطر است و عوارض آن نادر است.
خطرات احتمالی و یا عوارضی که ممکن است از تزریق مفصل فاست رخ دهد عبارتند از:
واکنش آلرژیک. معمولا, حساسیت به کنتراست اشعه ایکس یا استروئید و به ندرت به بی‌حس کننده موضعی چنین واکنشی پیش می‌آید. البته آلرژی شدید یا تهدید کننده زندگی بسیار نادر است.
خونريزی. یک عارضه نادر، خونریزی برای بیماران مبتلا به اختلالات خونریزی زمینه‌ای یا در بیمارانی که داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنند شایع‌تر است.
- عفونت. عفونت‌های جزئی در کمتر از ۱٪ تا ۲٪ از کل تزریق‌ها رخ می‌دهد. عفونت‌های شدید نادر هستند که در ۰٫۱٪ تا ۰٫۰۱٪ تزریق رخ می‌دهد.
اطلاعات بیشتر در مورد عفونت‌های ستون فقرات
- ناراحتی در نقطه تزریق و یا بدتر شدن علائم درد. این علائم معمولاً خفیف و کوتاه مدت هستند. افزایش طولانی مدت درد نادر است.
آسیب عصبی یا نخاعی یا فلج. در حالی که این خطرات بسیار نادر هستند، آسیب به نخاع و یا اعصاب نخاعی می‌تواند ناشی از ضربه مستقیم سوزن رخ بدهد و یا از عفونت، خونریزی در نتیجه فشرده سازی و یا تزریق به شریانی است که باعث انسداد شده است.
علاوه بر خطرات ناشی از تزریق، برخی از بیماران عوارض جانبی ناشی از داروی استروئیدی را تجربه خواهند کرد، مانند:
- سرخ شدن زود گذر با احساس گرمی (‘گر گرفتگی’) برای چند روز
- ماندن مایعات، افزایش وزن، یا افزایش اشتها
- فشار خون بالا
- نوسانات خلقی، تحریک پذیری، اضطراب، بی‌خوابی
- قند خون بالا – بیماران دیابتی باید قبل از قرار ملاقات به پزشک خود در مورد تزریق اطلاع دهند
- کاهش زودگذر در سطح ایمنی بدن
- آب مروارید – یک نتیجه نادر استفاده بیش از حد و یا طولانی مدت استروئید است
آرتروز شدید باسن یا شانه‌ها (نکروز آواسکولار) – یک نتیجه نادر از استفاده بیش از حد و یا طولانی مدت استروئید است
بیمارانی که داروی رقیق کننده خون (مانندکومادین) مصرف می‌کنند، یا عفونت فعالی دارند، ممکن است نتوانند این روش را استفاده کنند و این شرایط باید با پزشک درمان کننده مورد بحث قرار گیرد. همچنین بیماران باید در مورد هر گونه آلرژی که ممکن است آنها به داروهایی که برای این عمل استفاده می‌شود داشته باشند به پزشک خود اطلاع بدهند.
