درد باسن یا پشت لگن دردی است که برخی افراد از آن شکایت دارند. در بعضی موارد این درد می‌تواند به میزان قابل توجهی بر کیفیت زندگی شخص و توانایی او در انجام فعالیت‌های زندگی روزمره تأثیر بگذارد. دلایل درد باسن می‌تواند زیاد و متنوع باشد. از برخی دلایل آن می‌توان به ساختارهای باسن یا سایر نقاط بدن مانند عضلات تحتانی کمر یا حتی ران اشاره کرد. اگر بیشتر از یک هفته است که از درد باسن رنج می‌برید، باید برای معالجه به پزشک مراجعه کنید. در بسیاری از موارد، درمان‌های فیزیوتراپی واقعاً می‌توانند موثر باشند.
علت درد لگن و باسن
موارد زیر از رایج ترین علل درد باسن میباشند:
سیاتیک
سیاتیک بیماری نیست، بلکه توصیف دردی است که در عصب سیاتیک پخش می‌شود. عصب سیاتیک طولانی‌ترین عصب بدن شماست. این عصب از کمر شما شروع می‌شود، سپس از قسمت پشت لگن، از میان باسن عبور می‌کند و از پاها به سمت پایین می‌رود و در نهایت به کف پای شما ختم می‌شود. هنگامی که چیزی عصب سیاتیک را فشرده یا تحریک می‌کند، می‌تواند باعث ایجاد دردی شود که از قسمت تحتانی کمر به سمت باسن شما منتشر می‌شود و می‌تواند از پایین پا به سمت ساق پای شما حرکت کند. درد سیاتیک می‌تواند از خفیف تا بسیار دردناک باشد.
مفصل ساکروایلیاک خاجی خاصره‌ای
مفصل خاجی خاصره‌ای (ساکروایلیاک) گاهی اوقات به اختصار مفصل SI ، مفصل S / I یا گاها SIJ نامیده می‌شود. این مفصل اتصال بین استخوان ساکروم مثلثی در پایین ستون فقرات و استخوان ایلیاک یا لگن است. درد در این ناحیه می‌تواند ناشی از حرکت بیش از حد یا خیلی کم باشد. برخی افراد این مشکل را اختلال عملکرد مفصلی ساکروایلیاک می‌نامند. همچنین، انواع خاصی از آرتروز نیز می‌تواند باعث التهاب و درد در این مفصل شود. تغییر وزن و سستی رباط در دوران بارداری نیز می‌تواند منجر به درد در این مفصل شود.
آرتروز
استئوآرتریت (OA) یکی دیگر از تشخیص‌های رایج برای درد باسن است. OA در واقع ساییدگی یکی از مفاصل بدن است. OA در ناحیه کمر، مفصل S / I و احتمالاً در مفصل ران ممکن است باعث ایجاد درد در باسن شود. درد هنگام پخش شدن از مفصلی که دچار آرتروز شده، اغلب غیر اختصاصی است. منظور این است که درد ممکن است در کل منطقه احساس شود. این درد هنگام ملتهب شدن می‌تواند بیشتر متمرکز شود و در این حالت التهاب باعث درد می‌شود نه مفصل. علاوه بر این، عضلات نیز می‌توانند درگیر شوند و درد از این پس بیشتر عضلانی خواهد بود و نه ناشی از آرتروز یا مفصل.
بورسیت
بورس یک کیسه است. وظیفه آن کاهش اصطکاک در جایی است که عضلات از روی سایر عضلات، رباط‌ها یا استخوان‌ها عبور می‌کند. عضلاتی که بیش از حد مورد استفاده قرار گرفته و یا خیلی سفت هستند می‌توانند بورس را ساییده و متورم کنند که در نتیجه باعث درد می‌شود. نکته دیگر در مورد بورسیت این است که فشردن یا له کردن بورس توسط برخی تمرینات یا پوزیشن‌ها باعث ایجاد بورسیت هستند.
دو بورس اصلی در ناحیه باسن عبارتند از بورس trochanteric و بورس ischial. یکی از این بورس‌ها در اثر نشستن و دیگری در صورت دراز کشیدن به پهلو درد ایجاد می‌کنند.
درد دنبالچه
گاهی اوقات درد باسن ناشی از درد دنبالچه یا coccyx است. دنبالچه اغلب به عنوان بخشی از ستون فقرات توصیف می‌شود. افرادی که در دنبالچه خود دچار مشکل هستند از درد در پایه ستون فقرات، درست بالای مقعد خود، شکایت دارند. احساس درد گاهی در رباط‌هایی وجود دارد که به دنبالچه کمک می‌کند تا جای خود را حفظ کند. اگر این رباط‌ها متورم شوند باعث ایجاد درد می‌شوند. این احساس ممکن است از ناراحتی خفیف تا بسیار دردناک متفاوت باشد.
رباط ایلیولومبار (Ilio lumbar)
این یک رباط بسیار قوی است که ستون فقرات کمر را در ایلیوم (بخشی از استخوان بزرگ لگن) نگه می‌دارد. رباط ایلیولومبار را می‌توان درست در قسمت انتهایی پایین کمر احساس کرد. این رباط می‌تواند سفت شده و کشیده شود و منجر به التهاب شود. یک روش معمول برای کشیده شدن این رباط، نشستن بدون حمایت پایین کمر و به صورت خمیده است. درد باسن بعلت این عارضه از یک درد خفیف تا یک درد شدید متفاوت است.
عضله پیریفورمیس
پیریفورمیس یک عضله کوچک است که در اعماق ناحیه باسن قرار دارد. عصب سیاتیک از میان یا زیر این عضله عبور می‌کند. این عضله می‌تواند آنقدر فشرده شود تا بتواند عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد و علائمی از جمله درد و بی‌حسی ایجاد کند که از ناحیه باسن به سمت پایین پا حرکت می‌کند. وقتی عصب از این طریق گرفتار می‌شود، به آن سندرم پیریفورمیس گفته می‌شود. علاوه بر این، نقاط ماشه‌ای در عضله ممکن است درد را به قسمت‌های دیگر باسن و ناحیه مفصل لگن ارجاع دهد.
نقاط ماشه‌ای
نقطه ماشه‌ای به عنوان “یک نقطه موضعی بسیار تحریک‌پذیر در یک گره یا یک باند قابل لمس از عضلات توصیف می‌شود.” یکی دیگر از ویژگی‌های نقاط ماشه‌ای این است که وقتی گره تحت فشار یا تحریک قرار می‌گیرد، می‌تواند باعث درد دور از گره شود. نقاط ماشه‌ای در ماهیچه مربع کمری که یک ماهیچه کمری است، و سولئوس که یک ماهیچه ساق پا است می‌تواند باعث ایجاد درد در باسن شوند. درمان نقاط ماشه‌ای به متوقف کردن درد ناشی از این گره‌های دردناک و محکم کمک می‌کند.
عضلات باسن
گلوتئوس ماکسیموس، مدیوس و مینیموس سه عضله اصلی باسن هستند. گلوتئوس ماکسیموس بزرگترین ماهیچه در بدن است و برخی منابع می‌گویند قوی‌ترین ماهیچه است. همه این عضلات ممکن است دچار مشکلات تاندونی و در نتیجه باعث ایجاد درد در باسن شوند. همچنین یکسری نقاط ماشه‌ای در این عضلات وجود دارد که ممکن است درد باسن را ایجاد کنند.
تاندونوپاتی همسترینگ پروگزیمال
این حالت باعث ایجاد درد هنگام نشستن و همچنین احساس سفتی و درد در همسترینگ می‌شود. این مشکل همچنین به عنوان تاندونوپاتی همسترینگ پروکسیمال شناخته می‌شود و به التهاب منشاء مشترک (ischial tuberosity) عضلات همسترینگ اشاره دارد. این حالت باعث می‌شود در قسمت تحتانی باسن در قسمتی از استخوان لگن که باید روی آن بنشینید، درد ایجاد شود. درد در باسن بسیار شدید و یا مانند درد دندان توصیف شده است.
در چه صورت باید به پزشک مراجعه کرد؟
برای برخی از دلایل درد باسن و لگن، ممکن است فقط استراحت، استفاده از یخ در منطقه و استفاده از داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن تنها اقدام مورد نیاز باشد. اما اگر این ناراحتی بیش از یک هفته ادامه داشته باشد یا هر یک از علائم زیر را تجربه کرده باشید، باید به متخصص خود مراجعه کنید:
- لگن شما متورم شده است
- حرکت دادن پای شما باعث درد می‌شود
- مفصل ران و باسن غیر معمول به نظر می‌رسد
- درد شدید باسن را تجربه می‌کنید
- افتاده‌اید و صدای ترک یا پاپ را شنیده‌اید
- خوابیدن به دلیل درد باسن دشوار است
- مسکن‌ها دیگر به تسکین درد باسن و لگن شما کمک نمی‌کنند
درمان درد باسن و لگن
بعضی اوقات درد قابل تحمل است اما درد معمولاً نشانه‌ای است که باید به جای تحمل، اصلاح شود. هنگامی که درد باسن شدید است، باید در مورد گزینه‌های درمان نهایی با پزشک خود مشورت کنید. اگر جوان هستید و به مدت طولانی درد خود را نادیده گرفته‌اید ممکن است صدمات زیادی به لگن شما وارد شود و احتمال جراحی اصلاحی را برای بازگرداندن عملکرد لگن از بین می‌برد.
داروها
اگر درد باسن دارید اما در حال حاضر احتیاج به جراحی ندارید، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) شامل داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن (Advil) و ناپروکسین می‌توانند التهاب را تسکین داده و باعث تسکین درد شما شوند. در حالی که این داروها می‌توانند باعث تسکین کوتاه مدت درد شوند اما ممکن است برای کامل شدن اثر ضد التهابی آن‌ها به سه یا چهار روز مصرف ثابت دارو نیاز داشته باشید. همچنین داروهای ضد التهابی تجویزی نیز وجود دارد که پزشک شما می‌تواند در صورت نیاز به زمان بیشتر یا در صورت داشتن عوارض جانبی داروهای بدون نسخه، تجویز کند. پزشک شما می‌تواند این داروها را برای شما توضیح دهد و در مورد دوزهای توصیه شده صحبت کند.
فیزیوتراپی و درمان‌های جایگزین
بسیاری از متخصصان برای ترمیم مفصل ران و تسکین درد مفصل باسن بدون عمل جراحی، از فیزیوتراپی شروع می‌کنند. برخی از اهداف کلی فیزیوتراپی از بین بردن یا کاهش درد باسن، کنترل تورم، بهبود دامنه حرکت، تقویت عضلات پشتیبان و بهبود خونرسانی به مفصل ران است. برای بسیاری از افرادی که زود برای درمان آرتروز خود مراجعه می‌کنند، فیزیوتراپی می‌تواند یک گزینه درمانی مؤثر باشد.
طب سوزنی
کسانی که از درد باسن رنج می‌برند ممکن است به کمک طب سوزنی از درد رهایی پیدا کنند. در طول طب سوزنی سوزن‌هایی به نازکی مو به قسمت‌های مختلف مفاصل ران و لگن وارد می‌شود و این روش به درمان درد ناشی از نقاط ماشه‌ای کمک زیادی می‌کند.
چینی‌ها معتقدند كه با تعادل انرژی مثبت و منفی در بدن، می‌توان به تسكین درد دست یافت. آن‌ها دریافتند که طب سوزنی منبع موثری برای دستیابی به آن تعادل است. سایر پزشکان امروزی بر این باورند که طب سوزنی نقاط فشار را تحریک می‌کند و در نتیجه اندورفین‌های تسکین دهنده را آزاد می‌کنند. به هر صورت ممکن است طب سوزنی برای بسیاری از افرادی که از درد رنج می‌برند، موثر باشد.
ماساژ
ماساژ درمانی نه تنها احساس خوبی دارد بلکه یک روش مؤثر برای تسکین درد در باسن است. استفاده از ماساژ باعث افزایش گردش خون در بدن از طریق حرکت ریتمیک دست می‌شود. در ورزش می‌توان از ماساژ درمانی برای جلوگیری از گرفتگی با گرم کردن ورزشکاران قبل از تمرین استفاده کرد. همچنین می‌توان عضلات را بعد از تمرین ماساژ داد تا خون و اکسیژن به عضلات وارد شود و مواد زائد متابولیک را از بین ببرد و گردش خون را به سمت عضلات افزایش دهد تا مواد مغذی مورد نیاز عضلات را برای بهبودی پس از فعالیت شدید به آن‌ها وارد کند.
برای کسانی که از آرتروز لگن رنج می‌برند نیز ماساژ می‌تواند بسیار مفید باشد. ماساژ به گردش خون در ناحیه دردناک کمک می‌کند و مواد مغذی ضروری را به عضلات و مفاصل وارد می‌کند و به کاهش التهاب کمک می‌کند و همچنین می‌تواند به شکسته شدن بافت اسکار و چسبندگی که باعث ایجاد درد باسن می‌شود کمک کند.
آب درمانی
آب گرم گاهی اوقات برای بهبود گردش خون و تسکین درد مزمن مفاصل کمر و لگن استفاده می‌شود. در درمان‌های مختلف از درجه حرارت‌های مختلف آب استفاده می‌شود. آب سرد باعث کاهش التهاب می‌شود، آب گرم باعث بهبود گردش خون می‌شود. برخی از متخصصان هیدروتراپی توصیه می‌کنند که بیماران به مدت سه تا پنج دقیقه گرمای مرطوب را روی باسن خود اعمال کنند و سپس به مدت یک دقیقه این کار را با آب خنک انجام دهند. این امر باید موجب تسکین و تحریک گردش خون شود.
تزریق
برای تسکین درد باسن و تأخیر در جراحی اغلب از تزریق در مفصل لگن و باسن استفاده می‌شود. تحولات اخیر شامل تزریقاتی است که ممکن است غضروف مفصل ران را حفظ یا ترمیم کند. تزریق مفصل لگن ممکن است توسط پزشکان باتجربه که با علائم آناتومیک آشنا هستند انجام شود، اما برخی پزشکان ترجیح می‌دهند از سونوگرافی یا فلوروسکوپی برای هدایت بهتر سوزن به مفصل لگن استفاده کنند. متخصصین ما با بهره‌گیری از سونوگرافی در تزریقات لگن، به افزایش دقت تزریقات و نتایج درمان کمک می‌کنند.
تزریق کورتیزون
کورتیزون رایج ترین تزریق برای کاهش التهاب است. کورتیزون نوعی استروئید است که دارای اثرات ضد التهابی قوی است. یک مشکل این است که تزریق‌های متعدد کورتیزون ممکن است غضروف را نرم و میزان وخیم شدن مشکل را افزایش دهد. به همین دلیل، اکثر پزشکان سعی می‌کنند از بیش از سه تزریق مفصل ران یا باسن کورتیزون در سال خودداری کنند.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت
این یک روش کارآمد و تحقیق شده است که یک جایگزین بالقوه برای جراحی برای درد باسن است. این روش برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل از خواص درمانی طبیعی خون استفاده می‌کند. برای ترمیم غضروف آسیب‌دیده، تاندون‌ها، رباط‌ها، ماهیچه‌ها و استخوان‌ها از غلظت پلاکت‌هایی که از خون خود بیمار تهیه شده است استفاده می‌کنند. درمان از طریق تزریق انجام می‌شود و بسته به آسیب باسن و لگن، دو تا شش تزریق نیاز است که در فواصل مشخص انجام می‌شود. بیماران معمولاً در طی چهار تا شش هفته پس از تزریق، بهبود علائم خود را تجربه می‌کنند. PRP یک گزینه درمانی بی‌خطر است که به دلیل استفاده از خون شخصی شما، هیچگونه خطر واکنش آلرژیک را ندارد.
اصلاح سبک زندگی
اصلاح سبک زندگی نیز تأثیراتی را بر کاهش درد باسن و استخوان لگن دارد. این موارد شامل مدیریت وزن، ورزش متوسط ، خواب کافی، پرهیز از مواد مضر، مدیریت استرس، تغذیه مناسب و گرما درمانی است.
مدیریت وزن بدن
کاهش وزن می‌تواند باعث تسکین فوری درد در مفاصل اطراف لگن و باسن شود. اگرچه اطراف ما پر است از رژیم‌های مختلف لاغری، اما به یاد داشته باشید که از نظر منطقی، روش کم کردن وزن در واقع مصرف کالری کمتر نسبت به سوزاندن آن است و روش حفظ وزن، سوزاندن تقریباً به همان تعداد کالری است که مصرف می‌کنیم.
اگرچه در واقعیت انجام این روش می‌تواند سخت‌تر از فهمیدن آن باشد، اما پس از ایجاد عادات سالم، این سبک زندگی آسان‌تر و آسان‌تر خواهد شد.
اگر آرتروز مفصل ران دارید، یکسری موارد تشدید کننده درد وجود دارد که باید از آن جلوگیری کرد. به عنوان مثال فلفل قرمز، فلفل سبز، تنباکو، بادمجان، مقادیر زیادی سیب زمینی و گوجه فرنگی می‌توانند ورم مفاصل شما را تحریک کنند زیرا این مواد غذایی دارای آلکالوئیدهایی هستند که از ترمیم کلاژن و غضروف جلوگیری می‌کنند. همچنین، آسپارتام (موجود در نوشابه‌های رژیمی و شیرین کننده‌های مصنوعی) نیز می‌تواند ورم مفاصل را بدتر کند زیرا باعث افزایش التهاب در مفاصل هنگام مصرف منظم می‌شود.
فعالیت‌های ورزشی و تمرین
دویدن، بالا رفتن از پله‌ها و ورزش‌های ضربه‌ای برای افراد مبتلا به درد باسن توصیه نمی‌شود.
ترجیح پزشکان برای اینگونه بیماران ورزش و تقویت متوسط است که تعادل عضلات حفظ شود و فشار زیادی روی مفصل لگن و باسن وارد نشود. شنا یک فعالیت عالی است که علاوه بر ورزش کمر و لگن، تناسب قلبی و عروقی و قدرت بالای بدن را حفظ می‌کند. فعالیت‌های دیگری مانند قایقرانی، دوچرخه سواری یا تنیس نیز می‌تواند با رعایت اعتدال انجام شود، اما این ورزش‌ها به دلیل ایجاد سفتی و استرس در مفاصل باسن ممکن است برای افراد مبتلا به آرتروز مفصل ران مشکل باشد. ورزش‌هایی مانند گلف و بولینگ بعید است که به باسن آسیب برساند اما در موقعیت‌های خاصی ممکن است باعث آسیب شوند.
حرکات کششی لگن و تمرینات کششی ملایم توصیه می‌شود زیرا حرکت ممکن است به روان شدن و تغذیه سطوح مفصل کمک کند. تای چی برای انعطاف‌پذیری و تعادل بسیار عالی است. همچنین راه رفتن با عصا در دست مقابل لگن نیز می‌تواند فعالیت فیزیکی مناسبی برای مراحل بعدی درد مفصل ران باشد.
بسته به سطح درد باسن، شما ممکن است نیاز به یک یا دو جلسه تمرین درمانی داشته باشید تا متخصصان روش صحیح ورزش کردن را بدون ایجاد آسیب به باسن به شما یاد بدهند.
ویتامین‌ها
ویتامین‌ها می‌توانند در تسکین دردهای مرتبط با آرتریت روماتوئید مفصل ران، (یک اختلال خود ایمنی که به بافت‌های بدن حمله می‌کند و باعث درد باسن می‌شود) موثر باشد. تخریب بافت باعث ایجاد درد در مفاصل می‌شود. ویتامین‌ها به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند تا این سموم موجود در بدن را از بین ببرد و از این طریق سرعت تخریب غضروف را در مفاصل کاهش دهند.
