مورتون نوروما : علت و درمان تورم عصب پنجه پا با فیزیوتراپی و ورزش

مورتون نوروما وضعیتی است که یکی از اعصابی که بین استخوان‌های بلند (متاتارس) پا قرار دارد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علت دقیق آن مشخص نیست. علائم آن شامل درد، سوزش، بی‌حسی و گزگز بین دو انگشت پا است. حدود یک سوم افراد فقط به درمان‌های ساده از جمله اصلاح کفش نیاز دارند. بعضی اوقات برای علائم طولانی مدت (مزمن) به عمل جراحی نیاز است.

چه عواملی باعث ایجاد مورتون نوروما می‌شود؟

تعبیرهای متفاوتی درباره بیماری مورتون نوروما وجود دارد. برخی افراد معتقدند که نباید این بیماری را نوروما نامید، زیرا در واقع یک مشکل عصبی نیست. نوروما در واقع یک تومور غیر سرطانی (بی خطر) است که از پوشش فیبری عصب رشد می‌کند. در بیماری مورتون نوروما، هیچ توموری ایجاد نمی‌شود، بلکه عصب ضخیم می‌شود.

دلیل دقیق بروز مورتون نوروما هنوز مشخص نیست. احتمالاً به دلیل فشار طولانی مدت (مزمن) و تحریک عصب دیجیتال پلانتار اتفاق می‌افتد. این فشار ممکن است به دلیل فشرده شدن عصب (کمپرسیون)، سایش یا کشش عصب رخ دهد. در برخی موارد، ممکن است اطراف بخشی از عصب، ضخیم شود (فیبروز) و تورم ایجاد شود. این ممکن است شبیه به یک تومور به نظر برسد و منجر به فشرده سازی عصب می‌شود.

علاوه بر این، آناتومی استخوان‌های پا نیز در بروز مورتون نوروما نقش دارد. به عنوان مثال، فضای بین استخوان‌های متاتارس در پا باریک‌تر از فضای بین متاتارس‌های دوم و سوم و سوم و چهارم است. این به این معنی است که اعصابی که بین این متاتارس‌ها عبور می‌کنند، احتمالاً فشرده و تحریک می‌شوند. استفاده از کفش‌های تنگ می‌تواند این فشردگی را تشدید کند.

گاهی اوقات، مشکلات دیگری نیز ممکن است در فشرده سازی عصب نقش داشته باشند. این مشکلات شامل رشد چربی (لیپوم) و تشکیل کیسه پر از مایع در اطراف مفصل (بورسا) می‌شود. همچنین، التهاب در مفاصل پا در نزدیکی یکی از اعصاب دیجیتال ممکن است گاهی اوقات باعث تحریک عصب شده و در نهایت به علائم مورتون نوروما منجر شود.

مورتون نوروما در چه کسانی ایجاد می‌شود؟

حدود سه نفر از هر چهار مبتلا به مورتون نوروما، زن هستند. این بیماری معمولاً در افراد بین 40 تا 50 سال دیده می‌شود اما به طور کلی در هر سنی ممکن است رخ دهد.

کفش نامناسب یا تنگ می‌تواند در بروز مورتون نوروما نقش داشته باشد. این مشکل بیشتر در خانم‌هایی که عادت دارند کفش پاشنه بلند بپوشند یا در مردانی که مجبور به پوشیدن کفش‌های تنگ هستند، شایع است. همچنین ممکن است در رقصندگان باله و دوندگان نیز بیشتر دیده شود. در برخی افراد دلیل مشخصی وجود ندارد.

علائم مورتون نوروما

افراد مبتلا به مورتون نوروما معمولاً از دردی که می‌تواند از جلوی پا شروع شود و به انگشتان دست مبتلا تابیده شود شکایت دارند. بعضی از افراد درد را فقط در انگشتان خود احساس می‌کنند. همچنین ممکن است سوزش و گزگز انگشتان پا نیز وجود داشته باشد. درد برخی افراد به گونه‌ای است که احساس می‌کنند روی سنگ مرمر راه می‌روند. در صورت پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند، علائم می‌تواند بدتر شود. و زمانی که کفش را درمی‌آورید و پای خود را استراحت و ماساژ می‌دهید، درد آرام می‌شود. همچنین ممکن است بین انگشتان پای آسیب‌دیده دچار بی‌حسی شوید.

علائم ممکن است متفاوت باشد و ممکن است طی چندین سال اتفاق بیفتد. به عنوان مثال، برخی از افراد ممکن است در یک هفته دو حمله درد را تجربه کنند و بعد از آن هیچ دردی در یک سال احساس نشود. برخی دیگر ممکن است درد منظم و مداوم (مزمن) داشته باشند.

مورتون نوروما چگونه تشخیص داده می‌شود؟

مورتون نوروما معمولاً توسط پزشک تشخیص داده می‌شود که به توضیحات علائم شما گوش می‌دهد و پای شما را معاینه می‌کند. گاهی اوقات پزشک شما می‌تواند “نوروم” یا ناحیه‌ای که در پای شما ضخیم شده  است را احساس کند که ممکن است حساس باشد. پزشک شما ممکن است روی ناحیه بین استخوان‌های بلند در پای شما فشار بیاورد تا سعی کند محل درد را پیدا کند.

بعضی اوقات، پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص خود یک اسکن سونوگرافی یا اسکن MRI پیشنهاد کند، اما این کار همیشه ضروری نیست. بعضی اوقات ممکن است آزمایشات دیگری مانند آزمایش خون یا اشعه ایکس برای رد سایر بیماری‌ها لازم باشد.

درمان مورتون نوروما چیست؟

درمان‌های غیرجراحی ممکن است همه درمان لازم برای بسیاری از افراد مبتلا به مورتون نوروما باشد. این درمان‌ها از انواع ساده تا فنی‌تر موارد زیر را شامل می‌شوند:

کفش مناسب

انتخاب کفش مناسب بسیار مهم است. اگر مورتون نوروما دارید، باید از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و باریک یا نوک تیز خودداری کنید. همچنین از پوشیدن کفش‌هایی با کفی نازک نیز خودداری کنید. کفش‌های راحت و پهن و مناسب بپوشید که پای شما تحت فشار قرار نگیرد.

تزریق در مفصل پا

اگر تغییرات ساده کفش به طور کامل علائم شما را کاهش ندهد، ممکن است تزریق استروئید یا داروی بی‌حسی موضعی (یا ترکیبی از هر دو) به ناحیه آسیب‌دیده پا مورد نیاز باشد. این کار می‌تواند توسط یک متخصص اسکن اولتراسوند (رادیولوژیست) انجام شود که تزریق را از طریق اسکن سونوگرافی انجام می‌دهد. همچنین ممکن است توسط پزشک جراحی یا جراح ارتوپدی نیز انجام شود. با این حال، اقدامات اصلاحی کفش همچنان باید ادامه داشته باسد.

تزریقات اسکلروزانت شامل تزریق الکل و بی‌حس کننده موضعی به عصب آسیب دیده تحت هدایت اسکن سونوگرافی است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که این عمل به اندازه عمل جراحی موثر است.

درمان فیزیوتراپی برای مورتون نوروما

فیزیوتراپیست شما می‌تواند در مورد شرایط و نحوه به حداقل رساندن علائم شما توصیه‌هایی را ارائه دهد. درمان با هدف کاهش تحریک عصب انجام می‌شود. این کار می‌تواند با استفاده از تکنیک‌های بی‌شماری از جمله آفلودینگ، تپینگ، و پدینگ برای توزیع مجدد فشار متاتارس انجام شود. فیزیوتراپیست شما همچنین وضعیت پاهای شما را ارزیابی می‌کند و در صورت لزوم به شما توصیه می‌کند کفی‌های طبی مناسب برای کفش های خود تهیه کنید. اگر وضعیت پای شما ریشه مشکلات شما بود، این کار به توزیع مجدد فشار متاتارس کمک می‌کند. به طور کلی درمان‌ها شامل موارد زیر است:

پدهای طبی کفش

پدهای داخل کفش اغلب مفید هستند. کفی طبی (که به آن ارتز نیز گفته می‌شود) برای این بیماری را می‌توانید از داروخانه‌ها بدون نسخه خریداری کنید. برای محافظت از عصب باید یک پد متاتارسال تهیه کنید، یعنی یک پد نرم که در زیر جلوی پای شما قرار می‌گیرد. دستورالعمل‌های لازم را برای قرار دادن پد در جای مناسب دنبال کنید. این پد باید در پشت قسمت جلوی پای شما قرار گیرد، نه اینکه مستقیم زیر آن باشد. کفی‌های دارای قوس متاتارس نیز ممکن است مؤثر باشد. این کفی پدی برای کل پا است که یک ناحیه گنبدمانند در زیر توپ پای شما قرار می‌گیرد. شاید بهتر باشد که از یک کفی تهیه شده توسط یک متخصص آموزش دیده پا (podiatrist) استفاده کنید.

کلینیک سلامت امید با کمک دستگاه اسکن کف پا، آناتومی پای بیمار را بررسی کرده و مناسب­ترین و با کیفیت کفی و پدهای طبی را برای فرد آماده می­سازد.

گرما درمانی

 گرمادرمانی طرفداران زیادی در انتخاب این شیوه­ی درمانی دارد. اگر جراحت در مرحله مزمن قرار داشته باشد، فیزیوتراپیست‌ها برای درمان مورتون نوروما گرما را روی بافت نرم اعمال می‌کنند. گرما باعث افزایش جریان خون به منطقه شده و بنابراین روند بهبودی را تقویت کرده و مواد زاید را که ممکن است باعث درد شما شود، از بین می‌برد. گرما را می‌توان به صورت حوله‌های گرم، بسته‌های داغ و کمپرس و ژل استفاده کرد.

سرما درمانی / کرایوتراپی

 سرما درمانی توسط فیزیوتراپیست‌ها برای تسکین آسیب حاد و التهابی استفاده می‌شود. این روش درمانی به کاهش جریان خون و هرگونه تورم اضافی در ناحیه کمک می‌کند. سرما درمانی همچنین می‌تواند مسیرهای عصبی درد را محدود کند. سرما توسط بسته‌های یخ، اسپری‌های سرد، کمپرس و ژل یا بسته بندی‌های فشرده سازی اعمال می‌شود که باعث کاهش بیشتر تورم می‌شود.

الکتروتراپی

الکتروتراپی یکی دیگر از شیوه­‌های درمان مورتون نوروما می­باشد. این مورد توسط فیزیوتراپیست‌ها برای تقویت روند بهبودی بافت‌های نرم استفاده می‌شود. انواع الکتروتراپی شامل سونوگرافی، تحریک تداخلی، TENS (تحریک عصب الکتریکی از طریق پوست)، NMES (تحریک الکتریکی عصبی عضلانی)، PSWD (پالس موج کوتاه موج) است.

ماساژ

 ماساژ درمانی است که توسط فیزیوتراپیست‌ها برای تحریک بافت‌های نرم بدن به منظور تسکین درد، بهبود گردش خون و آرامش شما استفاده می‌شود.

ماساژ درمانی برای بسیاری از بیماران مبتلا به مورتون نوروما نتایج مثبتی داشته است.

تمریناتی برای مورتون نوروما

تمرینات زیر معمولاً برای بیماران مبتلا به این بیماری تجویز می‌شود. قبل از شروع آن‌ها باید در مورد مناسب بودن این تمرینات با فیزیوتراپیست خود صحبت کنید. به طور کلی، این تمرینات باید 3 بار در روز و فقط در صورتی انجام شوند که علائم ایجاد نکنند یا باعث افزایش علائم نشوند.

فیزیوتراپیست شما می‌تواند هنگام شروع تمرینات اولیه و با پیشرفت شما تمرینات متوسط و پیشرفته را توصیه کند. به عنوان یک قاعده کلی، اضافه کردن تمرین‌ها یا پیشرفت به سمت تمرین‌های حرفه‌ای‌تر فقط باید در صورتی انجام شود که علائم شما تشدید نشود و فیزیوتراپیست شما اجازه این کار را به شما بدهد.

بالا و پایین کردن پا و مچ پا

پا و مچ پا را تا جایی که می‌توانید بدون درد حرکت دهید تا جایی که کشش خفیف تا متوسطی را احساس کنید. این تمرین را 10 تا 20 بار، به شرط عدم افزایش علائم، انجام دهید.

حرکت پا و مچ پا به سمت داخل و خارج

پا و مچ پا را تا جایی که می‌توانید بدون درد به سمت داخل و خارج حرکت دهید تا زمانی که کشش خفیف تا متوسطی را احساس کنید. این تمرین را 10 تا 20 بار، به شرط عدم افزایش علائم، انجام دهید.

چرخش پا و مچ پا

پا و مچ پا را در یک دایره به همان اندازه حرکت دهید که درد نداشته باشید و چیزی بیش از یک کشش خفیف تا متوسط ​​احساس نکنید. پای خود را 10 تا 20 بار در هر دو جهت و خلاف جهت عقربه‌های ساعت، به شرط عدم افزایش علائم، حرکت دهید.

جراحی

گاهی اوقات اگر این اقدامات غیر جراحی مؤثر نباشد، عمل جراحی ضرورت پیدا می‌کند. جراحی معمولاً شامل یک برش کوچک است که در قسمت بالا یا کف پا، بین انگشتان مبتلا انجام می‌شود. جراح عصب آسیب‌دیده را برش می‌دهد (از بین می‌برد). از طرف دیگر، جراح ممکن است فضای بیشتری را در اطراف عصب آسیب دیده ایجاد کند (معروف به رفع فشار عصبی). در صورت از بین رفتن عصب، بی‌حسی دائمی پوست بین انگشتان مبتلا دیده می‌شود. این اتفاق معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند.

معمولاً مجبور خواهید بود بعد از عمل مدت كوتاهی كفش خاصی بپوشید تا اینكه زخم بهبود یابد و سپس دوباره می‌توانید از کفش معمولی استفاده کنید.جراحی معمولاً موفقیت‌آمیز است. حداقل سه چهارم مردم از نتیجه جراحی رضایت داشته‌اند. این عمل جراحی نیز مانند هر عمل جراحی دیگر، عوارض کمی به دنبال خواهد داشت. به عنوان مثال، ممکن است تعدادی از بیماران بعد از این عمل دچار عفونت زخم شوند. مشکلات عمده پس از عمل بسیار نادر است.