نکات و روش‌های درمان سکته مغزی خفیف و شدید

مسیر بهبودی پس از سکته مغزی در همه افراد یکسان نیست زیرا درمان سکته مغزی به نوع سکته ایسکمیک که به علت تشکیل لخته خون به وجود می‌آید یا سکته هموراژیک که به علت خونریزی مغزی ایجاد می‌شود بستگی دارد. همه بیماران شبیه هم نیستند و سکته به صورت یکسان همه آن‌ها را درگیر نمی‌‌کند. صرف نظر از نوع سکته مهم‌ترین نکته که باید به آن توجه کرد شروع زود هنگام درمان است. این امر اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا درمان به موقع می‌تواند ریسک بروز آسیب دیدگی مغزی در بلند مدت را کاهش دهد و باعث شروع فوری دوران بهبودی خواهد شد. درمان بیمار سکته مغزی می‌‌تواند شامل انجام عمل جراحی، مصرف برخی داروها، فیزیوتراپی، گفتار درمانی و سایر روش‌های درمانی موجود باشد.

 درمان سکته ایسکمیک

سکته ایسکمیک یا TIAS زمانی رخ می‌‌دهد که یک شریان که خون و اکسیژن تازه را به مغز هدایت می‌کند به علت تشکیل لخته خون مسدود گردد. این لخته‌های خونی معمولاً باعث بروز سکته ایسکمیک می‌‌شوند و همین دلیل باید آن‌ها را جدی گرفت. برای درمان این نوع سکته مغزی از داروها و سایر روش‌های درمانی موجود استفاده می‌شود.

 دارو درمانی 

اولین مرحله در درمان سکته ایسکمیک پایدار کردن علائم حیاتی است سپس پزشک به تشخیص مشکل بیمار خواهد پرداخت. هنگامی ‌که پزشک به این نتیجه رسید که بیمار دچار سکته شده است ممکن است استفاده از داروهای برطرف کننده لخته خون را تجویز نماید. این داروها که فعال کننده پلاسمینوژن بافتی هستند در صورتی که فوراً پس از شروع علائم و نشانه‌های سکته مغزی مصرف شوند باعث افزایش شانس بهبودی خواهند شد. داروی فعال کننده پلاسمینوژن بافتی به درون شریان بازو تزریق می‌شود تا بتواند لخته‌های خونی ایجاد شده را از بین ببرد. این دارو باید طی مدت ۴ ساعت پس از سکته به بدن فرد بیمار تزریق گردد به همین دلیل تشخیص علائم و نشانه‌های سکته مغزی و مراجعه فوری به مرکز اورژانس برای اقدامات پزشکی کاملاً ضروری است. در صورتی که بیمار به هر دلیلی این دارو را دریافت نکند به او داروی ضد پلاکت داده می‌شوند تا از جمع شدن پلاکت‌ها درون جریان خون و تشکیل لخته خونی جلوگیری گردد. در یک حالت دیگر پزشک به بیمار داروی ضد انعقاد خون می‌دهد که تحت عنوان رقیق کننده‌های خون شناخته می‌شوند تا از بزرگ شدن لخته خون ایجاد شده جلوگیری شود. آسپرین و کلوپیدوگرل رایج ترین داروهای ضد انعقاد خون محسوب می‌شوند که مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 انجام عمل جراحی  

در موارد بسیار شدید پزشک عمل جراحی را به منظور برگرداندن جریان خون به حالت عادی انجام خواهد داد. در این حالت پزشک از یک کاتتر و یک ابزار مخصوص برای خارج کردن لخته خون که باعث بروز سکته شده است استفاده خواهد کرد. اگر فرد دچار بیماری شریان کاروتید باشد ممکن است پزشک انجام آنژیوپلاستی شریان کاروتید را توصیه کند. در هر دو عمل جراحی هر نوع انسدادی که در شریان کاروتید وجود داشته باشد برطرف خواهد شد. روش‌های دیگری نیز وجود دارد که هنوز تحقیقات بر روی آن‌ها برای درمان سکته ایسکمیک ادامه دارد و شامل تخلیه مکانیکی لخته خون در سکته ایسکمیک است. در این روش پزشک از یک دستگاه برای خارج کردن لخته‌های خون از شریان استفاده خواهد کرد. یک کاتتر وارد شریان کاروتید می‌‌شود و سپس وارد شریان آسیب ‌دیده و مسدود مغز خواهد شد سپس همین دستگاه از طریق لوله وارد شده، لخته خون را خارج خواهد کرد. در یک روش دیگر پزشک کاتتر را وارد قسمت فوقانی ران می‌‌کند و آن را به سمت شریان‌های مغز هدایت خواهد کرد می‌‌توان از این کاتتر برای ارسال داروهای مورد نیاز به منظور از بین بردن لخته‌های خونی که در مغز به وجود آمده استفاده کرد.

 درمان سکته هموراژیک

سکته هموراژیک زمانی به وجود می‌‌آید که یک شریان درون مغز پاره شود و خون به درون مغز نشت کند. درمان این نوع سکته مغزی با پیدا کردن علت اصلی بروز خونریزی درون مغز شروع می‌شود. برای درمان این سکته برخلاف سکته ایسکمیک داروهای ضد پلاکت و رقیق کننده خون تجویز نمی‌شود و در صورتی که بیمار از این داروها استفاده کنند پزشک فورا مصرف آن‌ها را قطع خواهد کرد. در صورتی که بالا بودن فشار خون باعث بروز این نوع سکته شده باشد پزشک و تجویز داروهای خواهد پرداخت که فشار خون بیمار را کنترل کند و از بروز خونریزی بیشتر جلوگیری نماید.

 روش دیگری که برای درمان این نوع سکته وجود دارد انجام عمل جراحی است و شامل موارد زیر می‌باشد:

• در صورتی که آنوریسم باعث بروز سکته مغزی شده باشد بستن شریان برای جلوگیری از نشت بیش‌تر خون می‌تواند کمک کننده باشد. در این روش با بستن شریان‌های بزرگ شده مغزی از بروز پارگی دوم شریان جلوگیری خواهد شد.
• آمبولیزاسیون با کویل زمان مورد استفاده قرار می‌گیرد که یک شریان باعث بروز سکته مغزی شده باشد. انجام این روش با عوارض کمتری همراه است. در این روش پزشک یک کاتتر را وارد را می‌‌کند و به سمت محل مورد نظر ارسال می‌نماید سپس یک کویل کوچک را وارد کاتتر می‌کند تا منجر به تشکیل لخته خون شده و از پارگی مجدد شریان جلوگیری نماید.
• ترمیم بد شکلی شریان ورودی یک روش جراحی دیگر است و در صورت پزشک انجام این روش را پیشنهاد می‌‌کند که شریان‌های درون مغز به هم گره خورده باشند و سپس باز شوند و منجر به سکته هموراژیک شوند. در این حالت پزشک با استفاده از پرتو ها به کوچک کردن اندازه عروق خونی می‌پردازد یا به درون آن‌ها دارو تزریق می‌‌کند تا از خونریزی آن‌ها جلوگیری شود سپس اقدام به خارج نمودن این عروق خواهد کرد.

 تلاش برای کنترل خونریزی، پایین آوردن فشار درون مغز و ثابت کردن علائم حیاتی از جمله اقدامات ضروری در درمان سکته هموراژیک است. پزشک برای کنترل خونریزی ایجاد شده داروهای مورد نیاز را به صورت وریدی به بدن بیمار تزریق خواهد کرد. بیمار از نزدیک و به طور دقیق تحت نظر قرار می‌‌گیرد تا افزایش فشار خون درون مغز او بررسی گردد. علائم و نشانه‌های افزایش فشار خون درون مغز عبارت است از احساس گیجی، سردرد، مشکل در درک دستورات داده شده و آشفتگی.

 روش‌های بهبود بیمار پس از سکته مغزی 

همان طور که در قسمت بالا اشاره کردیم شرایط بیماری هر فرد با فرد دیگری تفاوت دارد با این حال بهتر است بدانید که هر فردی که علائم و نشانه‌های سکته را از خود نشان داده است به درمان فوری نیاز دارد. خوشبختانه روش‌های درمانی کوتاه مدت و بلند مدت وجود دارد که می‌‌تواند به بیماران برای توان بخشی پس از سکته کمک کند. نوآوری های جدید، تمرینات ورزشی مخصوص سکته و انواع مختلفی از برنامه‌ها و تجهیزات مخصوص توان بخشی پس از سکته مغزی وجود دارد که به بهبود حال بیمار کمک می‌کند.

 ۶ واقعیت کلیدی و مهم درباره درمان سکته مغزی 

 نکاتی در مورد درمان سکته مغزی:

• تشخیص زود هنگام سکته بسیار ضروری است و نتایج بهتری را به دنبال دارد. تشخیص به موقع علائم و نشانه‌های سکته مغزی و شروع فوری درمان زندگی بیمار را نجات می‌دهد و باعث بهبود او خواهد شد
• از هر ده نفری که سکته می‌کنند یک نفر به طور کامل در واحد تخصصی سکته مغزی در بیمارستان بهبود پیدا می‌کند. همه بیمارانی که سکته هموراژیک یا ایسکمیک می‌کنند به واحد سکته مغزی منتقل می‌‌شوند و تحت درمان و نظارت دقیق قرار خواهند.
• مصرف داروهای از بین برنده لخته خون شانس بهبود حال بیمار و کسب نتایج مطلوب را تا ۳۰ درصد افزایش می‌‌دهد. این داروها در اکثر بیماران تا چهار ساعت نیز پس از شروع علائم و نشانه‌های سکته ایسکمیک تجویز می‌شوند. هر چه زودتر مصرف این داروها شروع شود نتایج بهتری را به دنبال خواهد داشت.
• مصرف داروهای جذب کننده لخته خون ایجاد شده گ بیش از ۵۰ درصد باعث بهبود شرایط بیمار خواهد شد. این داروها با از بین بردن لخته خون باعث افزایش شانس زنده ماندن بیمار و کاهش توانایی جسمانی در افراد می‌شوند که دچار سکته مغزی ایسکمیک ناشی از انسداد شریان بزرگ مغز شده‌اند.
• توان بخشی یک گام مهم و حیاتی در فرایند درمان است که پس از سکته مغزی در بیمارستان شروع می‌‌شود و به بهبود عملکرد فرد کمک می‌کند و باعث می‌شود بیمار بتواند به تدریج استقلال خود را تا حد زیادی به دست بیاورد.
• از هر چهار نفری که سکته کرده‌اند ۱ نفر دوباره سکته خواهد کرد به همین دلیل پزشک از روش‌های درمانی پیشگیری کننده از قبیل مصرف داروهای پایین آورنده فشار خون، داروهای کنترل کننده کلسترول، داروهای ضد پلاکت، داروهای ضد انعقاد خون برای فیبریلاسیون شریان، انجام عمل جراحی یا استنت گذاری در برخی از بیماران مبتلا به تنگ شدگی شدید شریان کاروتید استفاده خواهد کرد.

 تغییر سبک زندگی می‌تواند ریسک بروز سکته مجدد را کاهش دهد. برخی از این تغییرات عبارتند از اصلاح سبک غذا خوردن، داشتن فعالیت جسمانی و عدم استفاده از دخانیات، کنترل استرس و عدم استفاده از مشروبات الکلی.