10 علت التهاب مفصل زانو: درمان ورم زانوها با ورزش، بریس و دارو

مفصل زانو بیشتر از هر مفصل دیگری به علت نقش مهمی که در تحمل وزن افراد دارد، دچار آسیب می‌شود. التهاب زانو یک بیماری شایع است که می‌تواند به دلیل ضربه، استفاده بیش از حد از مفصل، بورسیت یا بیماری سیستمیک رخ دهد. این بیماری در جمعیت‌های ورزشی به دلیل خطر بالای صدمات ضربه‌ای، بسیار شایع‌تر است. تورم یا التهاب زانو، به معنای جمع شدن مایع اضافی سینوویال (به عنوان مثال مایع غیر نیوتنی موجود در حفره‌های مفاصل سینوویال) در مفصل زانو یا اطراف آن است. همانند سایر شرایط، یک شرح حال دقیق و معاینه ارتوپدی معمولاً اطلاعات کافی را برای تشخیص علت، تعیین نیاز به ارجاع به پزشک دیگر و تعیین روش درمان فراهم می‌کند. در ادامه، به علت‌های اصلی التهاب مفصل زانو، علائم همراه با این عارضه و روش‌های درمان آن پرداخته می‌شود.

علل التهاب مفصل زانو چیست؟ 

موارد زیر از علت‌های اصلی ورم و التهاب زانو می‌باشند:

• در اکثر موارد آسیب دیدگی تروماتیک زانو شایع ترین علت التهاب زانو محسوب می‌شود. آسیب دیدگی می‌تواند به صورت شدید و با پارگی بافت نرم یا دررفتگی مفصل همراه شود یا آن که به صورت مزمن و با تحلیل رفتگی ناشی از استفاده بیش از حد به وجود بیاید، با پارگی پوست یا عدم پاره شدن آن، آسیب دیدگی داخل مفصل زانو یا خارج از آن، آسیب دیدگی در حین ورزش یا وارد شدن فشار داخلی به زانو از قبیل پارگی رباط صلیبی پا به وجود بیاید. به این ترتیب می‌‌توان گفت که التهاب زانو به دلایل مختلفی به وجود می‌آید.
• استئوآرتریت زانو به تحلیل رفتگی غضروف داخلی گفته می‌‌شود که در این شرایط سطح تولید مایع مفصلی افزایش پیدا می‌کند و بیمار دچار التهاب زانو خواهد شد. مایع تولید شده می‌تواند باعث تحلیل رفتگی بافت شود و درد و سفتی آن را به دنبال داشته باشد به نحوی که بیمار در اوایل صبح یا در طول شب دچار سفتی شدید پا شود.
• کیست بیکر به وضعیتی گفته می‌‌شود که کیسه پر از مایع در قسمت پشت زانو به شکل کپسول در می‌آید. کیست بیکر می‌تواند هیچ گونه علامتی نداشته باشد یا آنکه با درد و سفتی زانو همراه گردد.
• در سراسر بدن کیسه‌های کوچک و نازک پر از مایع وجود دارد که به آنها بورس گفته می‌‌شود و به طور طبیعی وظیفه محافظت از مفصل را برعهده دارند. هنگامی که بورس زانو ملتهب می‌شود درون آن مقدار زیادی مایع تجمع پیدا می‌‌کند که باعث بروز تورم یا آب آوردن زانو خواهد شد. زانوی ملتهب شده می‌تواند باعث بروز درد شود و ممکن است بیمار هیچ گونه علامتی نداشته باشد. بورسیت زانو شایع ‌ترین نوع بورسیت محسوب می‌‌شود.
• نقرس به تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفصل گفته می‌شود که می‌‌تواند بر غضروف بین استخوان تأثیر بگذارد و منجر به بروز درد شود. التهاب زانو می‌‌تواند به سرعت به وجود بیاید و با درد تیر کشنده، قرمزی و داغی همراه گردد.
• نقرس کاذب به تجمع کریستال‌های فسفات کلسیم در یک مفصل گفته می‌شود که عملکردی شبیه نقرس دارد اما شیوع آن نسبت به نقرس کمتر است.
• بیماری ازگود اشلاتر یک اختلال شایع است و در نوجوانانی که از فعالیت جسمانی بالایی دارند به وجود می‌آید و شامل التهاب تاندون کشکک می‌باشد. معمولاً می‌توان این اختلال را در منزل درمان کرد که البته با بزرگ شدن نوجوان این مشکل برطرف خواهد شد.
• گاهی اوقات یک میکروارگانیسم می‌‌تواند باعث عفونت بورس شود و آن را دچار التهاب نماید به نحوی که فضای درون بورس پر از عفونت گردد. این اختلال می‌تواند به علت نفوذ آلودگی از طریق زخم باز ایجاد شود. التهاب زانو باعث می‌شود که زانو قرمز و داغ به نظر می‌‌رسد که در این شرایط بیمار باید به محض مشاهده علائم بورسیت عفونی به پزشک مراجعه نماید.
• آرتریت روماتوئید یک اختلال خود ایمنی است که به علت حمله غیرعادی بدن به بافت سالم ایجاد می‌گردد. این بیماری بر غشای داخلی مفصل تاثیر می‌‌گذارد و باعث بروز التهاب زانو، سفتی، درد، حساسیت و قرمزی آن خواهد شد.
• تومور زانو اختلال شایع نیست اما گاهی اوقات در تومور خوش خیم یا بدخیم می‌تواند باعث تورم زانو شود. طومار معمولاً با درد شبانه همراه می‌شود به نحوی که بیمار از خواب بیدار می‌گردد. تومور می‌‌تواند با علائم دیگری از قبیل تعریق شبانه، تب و عدم کنترل درد و کاهش بدون دلیل وزن بدن همراه شود.

 علائم و نشانه‌های التهاب زانو چیست؟

 علائم و نشانه‌های التهاب زانو به علت دقیق بروز این اختلال بستگی دارد اما شایع ترین علائم التهاب زانو به شرح زیر می‌باشد:

• از آنجایی که مفصل زانو باید به تحمل وزن بدن بپردازد معمولاً در هنگام ایستادن یا انجام دادن هرگونه فعالیت جسمانی باعث بروز درد خواهد شد و بیمار در هنگام تغییر سریع مسیر درد زیادی را احساس خواهد کرد.
• ممکن است یک زانو نسبت به زانوی دیگر متورم تر باشد و هنگامی که هر دو زانو با یکدیگر مقایسه می‌شوند سفتی یا تورم اطراف نقاط استخوانی زانو به خوبی جلب توجه کند.
• هنگامی که بیمار دچار ورم زانو می‌‌شود معمولاً تکان دادن زانو برای او بسیار دشوار خواهد شد و درد زیادی را احساس می‌کند.
• در صورتی که بیمار دچار آسیب دیدگی زانو شود قسمت فوقانی زانو کبود خواهد شد که معمولاً به رنگ صورتی یا قرمز دیده می‌شود و در نهایت به رنگ آبی یا کبود در می‌آید. به تدریج و با ترمیم بافت آسیب دیده و ارسال مواد مغذی به بافتهای نرم اطراف و ترمیم کامل آنها رنگ پوست به رنگ سبز تیره و سپس زرد و قهوه ای تبدیل شود تا آنکه در نهایت به طور کامل کبودی از بین برود.
• آسیب دیدگی جلدی زانو می‌‌تواند باعث اختلال در گردش خون در ناحیه زانو شود و بیمار را دچار تورم، سفتی، کبودی و داغی زانو نماید. از این وضعیت تحت عنوان همارتوزیس یاد می‌شود و بیمار باید فوراً به پزشک مراجعه نماید به ویژه در مواردی که درد زانو شدید است یا بیمار قادر به راه رفتن و تحمل وزن بدن خود نیست زیرا احتمال شکستگی و دررفتگی زانو وجود دارد.

درمان التهاب زانو 

در صورت التهاب زانو به دلایل مختلف یک و یا ترکیبی از تراپی‌های زیر به بیمار توصیه می‌شود:

 استفاده از کمپرس یخ  

قرار دادن کمپرس یخ روی زانوی متورم می‌تواند باعث کاهش درد شود. پس از آنکه تورم زانو از بین رفت درد بیمار نیز کاهش پیدا می‌‌کند و دامنه حرکات زانوی او نیز افزایش خواهد یافت. استفاده از کمپرس گرم نیز می‌تواند به تسکین درد کمک نماید. بیمار باید کمپرس گرم را روی زانوی که تورم ندارد قرار دهد تا بافت عضله آرام شود.

 استفاده از دارو 

به طور معمول، پزشک برای کنترل التهاب زانو از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده می‌کند. این داروها شامل آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و سلکوکسیب هستند. علاوه بر این، برخی داروهای دیگر نیز برای درمان التهاب زانو تجویز می‌شوند. این داروها شامل داروهای ضد رماتیسم تغییر دهنده سیر بیماری، کورتیکواستروئیدها و داروهای بیولوژیک می‌باشند. این داروها می‌توانند باعث کاهش التهاب و بهبود وضعیت بیمار شوند، اما تأثیرات آنها ممکن است با داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب متفاوت باشد.

 قرار دادن زانو روی سطح مرتفع 

افزایش گردش خون به ترمیم بافت کمک می‌کند به این ترتیب شما باید یک عدد بالش را زیر زانوی خود قرار دهید تا بالاتر از سطح قلبتان باشد. این امر باعث می‌‌شود که زانوی شما صاف باشد و از تورم آن کاسته شود.

 استفاده از بریس زانو

استفاده از بریس زانو برای محافظت از زانو و تسکین درد و التهاب ناشی از آرتروز توصیه می‌شود. بریس باعث می‌‌شود بیمار در هنگام ورزش کردن احساس راحتی بیشتری داشته باشد، باعث بهبود پایداری زانو و تقویت مفصل زانو و عضلات اطراف آن خواهد شد.

 تزریق پلاسمای غنی از پلاکت 

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یک روش درمانی نسبتاً ساده است که در این روش نمونه خون بیمار تهیه می‌شود سپس در آن دستگاه سانتریفیوژ قرار داده می‌‌شود تا تحت شرایط خاص و سرعت بالا خون و مشتقات خونی از یکدیگر جدا شوند. سپس فاکتورهای رشد به همراه پلاسمای غنی از پلاکت به درون بافت آسیب دیدگی زانو تزریق می‌شود تا باعث کاهش التهاب و درد مفصل زانو شود و همچنین فرایند ترمیم و بهبود عملکرد مفصل را افزایش دهد. می‌‌توان این روش را به سادگی در کلینیک انجام داد و کل فرایند درمان حدود ۴۵ دقیقه طول می‌کشد. تحقیقات نشان داده است که تزریق پلاسمای غنی از پلاکت با نتایج مطلوبی در کنترل درد و التهاب زانو ناشی از آرتروز و همچنین درد ناشی از آسیب دیدگی رباط و تاندون همراه است.

 ورزش زانو 

ورزش کردن از قبیل تمرینات ایروبیک درون آب، تمرینات تقویتی و حرکات یوگا می‌‌تواند به بهبود عملکرد زانو و تسکین درد و التهاب کمک نماید. این تمرینات ورزشی همچنین به کاهش وزن کمک می‌‌کنند و در کاهش التهاب زانو و فشاری که به این ناحیه وارد می‌گردد نقش مهمی را ایفا می‌کنند. ورزش کردن می‌تواند به حفظ دامنه حرکات طبیعی مفصل زانو کمک کند و باعث تقویت عضلات اطراف مفصل شود و به جذب ضربه بپردازد. پیاده روی موثرترین فعالیت ورزشی محسوب می‌شود زیرا یک فعالیت سبک است و به افزایش حجم استخوان و تقویت عضله کمک می‌نماید. در ابتدا باید به آرامی شروع به ورزش کردن نمایید سپس به تدریج سرعت و مسافت خود را افزایش دهید. ورزش کردن در آب یا راه رفتن در استخر بهترین ورزش برای تقویت عضله و انعطاف ‌پذیری زانو است. هنگامی که بیمار در آب ورزش می‌کند وزن بدن کمتر به از آنها تحمیل می‌شود و به این ترتیب بیمار می‌تواند راحت تر حرکت کند. سایر تمرینات ورزشی برای تسکین درد و التهاب زانو به شرح زیر می‌باشند:

 کشش عضله چهار سر ران

برای انجام این ورزش باید به صورت زیر عمل کنید:

1. در حالت ایستاده زانوی خود را خم کنید و با دست خود مچ تان را نگه دارید.
2. حدود ۳۰ تا ۶۰ ثانیه در این حالت بمانید.
3. به آرامی به نقطه شروع برگردید اما توجه داشته باشید که در هنگام کشش پا نفس عمیق بکشید.
4. این تمرین را چند مرتبه انجام دهید سپس آن را با پای مخالف تکرار کنید.

 بالا آوردن پا به صورت صاف 

برای انجام این ورزش باید به صورت زیر عمل کنید:

1. به پشت روی زمین قرار بگیرید به نحوی که شانه‌های شما کاملاً رو به زمین باشد و کف دست شما رو به آسمان قرار بگیرد.
2. زانوهای خود را خم کنید و پای راست تان را به سمت بیرون بچرخانید و سعی کنید در همین حالت بمانید.
3. انگشت خود را به سمت بالا و به طرف بینی بچرخانید و پای راست خود را بالا بیاورید.
4. به آرامی پای خود را پایین بیاورید اما در هنگام حرکت دادن آن به تنفس خود نیز دقت داشته باشید.
5. این تمرین را چند مرتبه تکرار کنید سپس آن را با پای مخالف خود انجام دهید.

 جمع کردن عضله همسترینگ

برای انجام این ورزش باید به صورت زیر عمل کنید:

• به پشت دراز بکشید و ساق پا و پاشنه خود را روی یک توپ قرار بدهید.
• ران خود را به سمت بالا بکشید تا جایی که بدن تان کاملاً صاف باشد.
• باسن خود را درگیر کنید و به آرامی ران خود را بالا بیاورید و زانوهای خود را خم کنید.
• زانوی خود را بکشید و رون خود را پایین بیاورید و به سمت زمین هدایت کنید.
• سعی کنید این تمرین را چند مرتبه انجام دهید.