ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس (MS) میتواند برای افراد مبتلا به این بیماری، یک وضعیت ناامیدکننده و پر ابهام باشد. وقتی که مغز و بدن با مشکلاتی در برقراری ارتباط مواجه میشوند، ممکن است عملکرد بدن به طور چشمگیری تحت تأثیر قرار گیرد و مشکلاتی از جمله مشکلات ادراری بوجود آید. زیرا تخلیه مثانه به هماهنگی و همکاری بین عضلات مثانه و عضله سفینکتر بستگی دارد، هرگونه اختلال در سیگنالها ممکن است مشکلات زیادی ایجاد کند که اغلب قابلیت شرمآور بودن را دارند. اما خبر خوب این است که روشها و اقداماتی وجود دارد که شما میتوانید با استفاده از آنها مشکلات کنترل ادرار خود را مدیریت کنید.
علل بیاختیاری ادرار در ام اس
شناخت علل بیاختیاری ادرار به شما کمک میکند تا بدانید با چه نوع بیاختیاری مواجه هستید و بتوانید در جهت محدود کردن تأثیرات آن بر زندگی روزمره خود قدمهای درستی بردارید.
- فوریت ادراری – افراد مبتلا به این مشکل به طور مکرر و سریع نیاز به تخلیه ادرار خود دارند. این احساس فشار که برای همه ما یک حس آشنا است، به ما کمک میکند تا زمان مناسب رفتن به دستشویی را تشخیص دهیم به طور غیرعادی افزایش مییابد. هنگامی که فرد دچار فوریت ادراری میشود، سیگنالهای مربوطه مختل شده که یک فشار غیرقابل کنترل برای نگهداری ادرار ایجاد میکند که به آن بیاختیاری ادرار گفته میشود.
- بیاختیاری ادرار شبانه – افراد مبتلا به بیاختیاری ادرار شبانه باید شبها بیدار شوند و به دستشویی بروند. دلایل زیادی برای این نوع بیاختیاری وجود دارد، اما افراد مبتلا به MS ممکن است در طول شب به دلیل قطع شدن پالسهای مغزی که برای هماهنگی ادرار در ستون فقرات بالا و پایین ستون حرکت میکنند، بیاختیاری ادرار را تجربه کنند.
- سختی ادرار – این اختلال به دشواری در شروع ادرار اشاره دارد. در افراد مبتلا به ام اس، اين مشكل ممكن است در اثر قطع تحريكهاي مغزي كه آن قسمت از فرآيند ادرار را كنترل ميكند، ايجاد شود.
- اسفنکتر دیس سینرژیا – یکی دیگر از مشکلات شایع در مثانه که در اثر بیماری ام اس ایجاد میشود، دیس سینرژی اسفنکتر (SD) است. این حالت زمانی اتفاق میافتد که هم عملکرد ذخیرهسازی و هم عملکرد تخلیه مثانه دچار اختلال شود. مثانه در اثر این اختلال سعی در انقباض و خالی کردن مثانه دارد و مجرای ادرار به جای استراحت، منقبض میشود. بنابراین ادرار به میزان خیلی کم و به سختی تخلیه میشود یا اصلا تخلیه نمیشود. این پدیده معمولاً به دلیل آسیب عصبی در ستون فقرات ایجاد میشود.
- مثانه تحت فشار – آسیب عصبی ناشی از MS میتواند باعث ضعیف شدن مثانه شود و در نتیجه مثانه ممکن است برای تخلیه ادرار منقبض نشود. اگر سیگنالهای عصبی نتوانند از مثانه به سمت مغز بروند، مثانه همچنان پر شده و گسترش مییابد و در نهایت با نشت ادرار (یعنی بیاختیاری ادرار) سرریز میشود. در این حالت حتی اگر ادرار رخ دهد، مثانه معمولاً به طور کامل خالی نمیشود و در نتیجه احتباس ادرار به وجود میآید.
اگر بیاختیاری ادرار در ام اس درمان نشود، میتواند نگرانیهای بهداشتی دیگری را بوجود آورد از جمله:
- تکرار عفونت ادراری و مثانه یا آسیب کلیه
- مشکلات بهداشت شخصی
- دخالت در فعالیت طبیعی که منجر به انزوا میشود
گزینههای درمانی
برای افرادی که بی اختیاری ادرار در ام اس را تجربه میکنند، فقط برای تلاش بیشتر مهم نیست. از آنجا که MS بر اعصاب مختلف بدن تأثیر میگذارد، ممکن است نیاز باشد بسیاری از درمانها امتحان شود. نکته مهم این است که از پزشک و عزیزان خود حمایت مثبتی داشته باشید تا بتوانید بر بهبودی خود تمرکز داشته باشید. درمان مشکلات کنترل ادرار در افراد مختلف متفاوت است. پزشک شما ممکن است شما را به یک متخصص ارولوژی که در معالجه بیاختیاری ادرار تخصص دارد، ارجاع دهد. درمان ممکن است یک روش یا ترکیبی از روشهای زیر باشد.
اصلاحات رفتاری
این روشهای درمانی شامل موارد زیر است.
- اگر روزانه بیش از 2 کوارت (1.89 لیتر) آب مینوشید، میزان مایعات مصرفی خود را کاهش دهید
- نوشیدنیهای حاوی کافئین مانند قهوه، چای یا نوشابه را از رژیم غذایی خود حذف کنید یا میزان آن را کاهش دهید.
- در هر روز بیش از یک بار نوشیدنی الکلی ننوشید.
- آموزش مثانه – که به آن آموزش مجدد مثانه نیز گفته میشود، برای افزایش فاصله زمانی بین ادرار کردن استفاده می شود. فاصله زمانی بین ویزیت های برنامه ریزی شده حمام افزایش می یابد تا زمانی که فرد بتواند از چند ساعت خودداری از ادرار کردن (قاره ماندن) خودداری کند.
- در طول روز آب بنوشید و بعد از آن حمام های حمام را برنامه ریزی کنید.
- تمرین مثانه (که به آن “رد کردن به موقع” نیز گفته میشود) نیز میتواند برای جلوگیری از بیاختیاری ادراری مفید باشد. این تکنیک شامل نگه داشتن ادارار و برنامهریزی زمان برای ادرار کردن است، خواه احساس نیاز به ادرار کردن داشته باشید خواه نداشته باشید.
- دوبار رد کردن ادرار نیز روش دیگری است که میتواند به شما کمک کند. برای این کار، ادرار خود را تخلیه کنید، چند دقیقه صبر کنید و سپس دوباره ادرار کنید.
درمان غیرتهاجمی
درمان غیرتهاجمی بیاختیاری ادرار شامل کاتتریزاسیون متناوب است. کاتتریزاسیون قرار دادن لولهای در مجرای ادرار و مثانه برای تخلیه ادرار است. این عمل میتواند از پر شدن بیش از حد مثانه، تخلیه ادرار باقیمانده و جلوگیری از عفونت ادراری جلوگیری کند. طراحی و مواد سوند بسیار روش مناسبی است و راحتی بیمار را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد.
اصلاحات رژیم غذایی
بدن شما همچنان به مقدار شش تا هشت لیوان مایع در روز نیاز دارد، اما برای مدیریت کنترل غیرارادی ادرار، میتوانید نوشیدنیهای خود را تغییر داده و زمان مصرف آنها را تنظیم کنید. اجتناب از مصرف نوشیدنیهای حاوی کافئین و گاز و محدود کردن میزان مصرف الکل میتواند به شما کمک کند.
مهم نیست که مصرف آب را کاهش دهید. مصرف کم آب میتواند منجر به کمبود آب در بدن شود. کمبود آب ممکن است برای افرادی که پس از شام از نوشیدن آب خودداری میکنند، باعث ایجاد مشکلات یبوست شود.
فیزیوتراپی کف لگن
ورزشهایی که عضلات کف لگن را درگیر میکنند اغلب برای کنترل بیاختیاری توصیه میشوند. یک درمانگر فیزیکی (فیزیوتراپیست) میتواند به فرد آموزش دهد که عضلات درگیر در کنترل مثانه و روده را منقبض کند، استراحت دهد، آنها را با هم هماهنگ کند و به عادیسازی این عملکردها کمک کند.
ترک سیگار
سیگار کشیدن میتواند برای مثانه بسیار تحریک کننده باشد. در مورد تهیه یک برنامه و ایجاد سیستم پشتیبانی مناسب برای ترک سیگار با پزشک خود صحبت کنید.
پد بیاختیاری
پدهای جاذب که بطور خاص برای افراد مبتلا به بیاختیاری ادرار ساخته شده است، به فرد کمک میکنند که در طول روز یا شب خشک و بدون بو بماند. پدهای بیاختیاری هم برای آقایان و هم برای زنان ساخته میشود. با این حال، بسیاری از افراد از پدهای قاعدگی یا پوشک بزرگسالان برای بیاختیاری ادرار استفاده میکنند و این موارد میتواند باعث خجالت و ناراحتکننده باشد. در کنار لوازم بهداشتی زنانه در داروخانهها و سوپر مارکتها، معمولاً یک بخش کامل وجود دارد که به بیاختیاری ادرار اختصاص داده شده است.
دارو
اگر تغییرات شیوه زندگی در رفع مشکلات مثانه مؤثر نباشد، ممکن است داروهای تجویز شده به شما کمک کند. برای تعیین اینکه چه چیزی برای شما بهتر است، باید با پزشک مشورت کنید.
طبق اعلام موسسه ملی دیابت و گوارش و کلیه (NIDDK)، داروهای زیر برای درمان اشکال مختلف عملکرد مثانه استفاده میشود:
- DDAVP (دسموپرسین)
- دترول (تولترودین)
- دیتروپان (اکسی بوتینین)
- داریفناسین (انابلکس)
- فلومکس (تامسولوسین)
- لوسین (هیوسسامین)
- پروپانتلین (پروپانتلین)
- سانکتورا (تروسپیوم)
- اکسیترول (پچ اکسی بوتینین)
- VESIcare (سولفناسین)
استفاده از اوکسی ترول، نسخه patch oxybutynin ، ممکن است خطر عوارض جانبی مانند خشکی دهان و تاری دید را کاهش دهد.
طبق گزارش NIDDK، از داروهای ضد افسردگی سه حلقهای مانند توفرانیل (ایمی پرامین) نیز میتوان برای آرامش عضلات مثانه استفاده کرد.
کمکهای مکانیکی
استفاده از سوند، که شامل قرار دادن یک لوله ریز از طریق مجرای ادرار به مثانه برای از تخلیه ادرار است، ممکن است برای افرادی که در تخلیه ادرار مشکل دارند، مفید باشد. برای برخی از مبتلایان به MS ، استفاده از سوند به آها امکان میدهد عملکرد طبیعیتری در مثانه خود در طی هفتهها یا ماهها داشته باشند.
برای کسانی که بیاختیاری ادراری دارند، ممکن است یک لوله نازک و جامد در مجرای ادرار قرار داده شود تا ادرار نشت کند. همچنین یک تکه چسب نیز میتواند روی مجرای ادرار گذاشته شود.
جراحی
وقتی روشهای دیگر کمکی به کنترل بیاختیاری ادراری شما نکنند، جراحی ممکن است گزینه مناسبی باشد. درمانی به نام روش تحریک عصب ساکرال که در آن یک وسیله کوچک برای تحریک اعصاب ساکرال تحت عمل جراحی قرار میگیرد، ممکن است برای مثانه بیش فعال و احتباس ادرار مؤثر باشد. اعصاب ساکرال سیگنالهایی را بین نخاع و مثانه حمل میکنند. روشهای جراحی دیگری نیز برای اختلال عملکرد مثانه در دسترس هستند.
