پزشکان در صورت امکان همواره جراحی کم‌تهاجمی و بسته را به عمل باز ترجیح می‌دهند. برش‌های جراحی کم تهاجمی کوچکتر است، حداقل آسیب را به ستون فقرات و بافت نرم اطراف آن وارد می‌کند، میزان پاره شدن عضلات، خونریزی، درد و خطرات و عوارض پس از عمل کمتر است و بیمار سریع‌تر بهبود می‌یابد.
عضلات روی ستون فقرات در جراحی‌های بسته بریده نمی‌شود، بلکه جراح صرفاً آنها را کنار می‌زند و لوله کوچکی را وارد بدن می‌کند که در سر آن آندوسکوپ، میکروسکوپ مخصوص عمل و تجهیزات دیگر قرار دارد. جراح می‌تواند اتفاقات داخل بدن را با استفاده از رادیوگرافی و پیمایش رایانه‌ای رصد کند. جراح لوله را پس از اتمام عمل از بدن خارج می‌کند و عضلات را به محل اولیه برمی‌گرداند.
عمل بسته و کم تهاجمی جایگزینی مناسب برای جراحی باز
فتق یا برجستگی دیسک محدودیت‌های عملکردی متعدد و درد شدیدی را ایجاد می‌کند. در گذشته تنها چند روش انگشت شمار برای درمان فتق دیسک کمر وجود داشت.
پزشکان ما در کلینیک امید برای درمان آسیب های ستون فقرات و تسکین درد کمر، ابتدا با استفاده از معاینات دقیق و بررسی وجود درد های ارجاعی و انجام تصویر برداری های لازم از ستون فقرات کمر و سپس با ارائه برنامه درمانی اثر بخش و پیشرفته با رویکرد پلکانی یعنی شروع درمان با روش های درمانی ساده مانند دارو و فیزیوتراپی و سپس متدهای پیشرفته مانند انواع تزریق ها ازجمله اوزون، اپیدورال،بلاک عصبی،استروئید و PRP به شما در غلبه به دیسک کمر کمک می‌کنند. تزریقات در کلینیک امید تحت هدایت دستگاه سونوگرافی انجام می پذیرد. در صورت نیاز به جراحی پزشکان ما شما را به جراح متخصص ارجاع می دهند.
چه عارضه‌هایی را می‌توان به روش جراحی بسته ستون فقرات درمان کرد؟
جراحی‌های بسته و کم تهاجمی ستون فقرات برای درمان ناراحتی‌های متعددی انجام می‌شود و خوشبختانه شمار عارضه‌های قابل درمان به این روش رو به فزونی است. در حال حاضر بیماری‌های زیر با موفقیت به روش جراحی بسته درمان می‌شود:
- شکستگی کمپرشن: این نوع شکستگی عموماً در ناحیه مهره‌های صدری و کمری سالمندان مبتلا به پوکی استخوان رخ می‌دهد. شکستگی کمپرشن درد حادی را در پشت بدن ایجاد می‌کند که هنگام ایستادن تشدید می‌شود.
- اختلالات مادرزادی ستون فقرات: این اختلالات معمولاً پی‌آمد ناهنجاری رشدی یا ژنتیک است و هر ناحیه‌ای از ستون فقرات (مهره‌های گردنی، صدری، کمری یا خاجی) را می‌تواند درگیر کند.
- دیسک دژنراتیو یا آرتروز دیسک: این عارضه که پی‌آمد تحلیل رفتن و ساییدگی استخوان، رباط و دیسک‌های ستون فقرات است، با کمردرد، ضعف و بی‌حسی همراه است.
- فتق دیسک: فتق دیسک معمولاً در مهره‌های گردنی، صدری یا کمری مشاهده می‌شود و نتیجه ساییدگی تدریجی یا آسیب دیدگی است. زمانی که بخشی از دیسک از محل خود بیرون می‌زند و به نخاع یا ریشه‌های اعصاب فشار می‌آورد، با مشکل فتق دیسک مواجه هستیم. فتق دیسک ضعف، بی‌حسی یا درد کمر و پا را به دنبال دارد.
- اسکولیوز: اسکولیوز انحناء غیرعادی ستون فقرات است که باعث درد، کاهش توانایی حرکتی و مشکلات قلبی و ریوی می‌شود. گاهی اوقات با توجه به شدت قوس لازم است که جراحی برای هم‌راستا کردن ستون فقرات انجام شود تا هم مشکل ظاهری اصلاح شود و هم درد، ضعف یا تنگی نفس بیمار برطرف گردد.
- عفونت ستون فقرات/ استئومیلیت: این عفونت مهره‌ها (استخوان‌ها)، دیسک‌ها یا عضلات اطراف ستون فقرات را درگیر می‌کند. هرچند عفونت غالباً با مصرف آنتی بیوتیک درمان می‌شود، اما گاهی اوقات لازم است که جراحی برای برطرف کردن عفونت انجام شود.
- ناپایداری ستون فقرات و اسپوندیلولیستزی یا سرخوردگی مهره: یک مهره سر می‌خورد و جلوتر از مهره دیگر قرار می‌گیرد و پا درد و کمر درد شدیدی را به بیمار تحمیل می‌کند.
- آسیب دیدگی ستون فقرات: استخوان، رباط‌ها و عضلات آسیب می‌بیند و پایداری ستون فقرات و نخاع را مختل می‌کند. گاهی اوقات لازم است که جراحی برای تثبیت ستون فقرات و پیشگیری از آسیب دیدگی مجدد انجام شود.
- تومور ستون فقرات: تومور می‌تواند بدخیم (سرطانی) یا خوش خیم (غیرسرطانی) باشد. حتی اگر تومور سرطانی نباشد، پزشک غالباً جراحی تومور را توصیه می‌کند؛ چرا که تومور باعث ناپایداری ساختاری ستون فقرات می‌شود و زمینه را برای شکستگی مهره فراهم می‌کند. به علاوه تومور فشار مستقیمی را به نخاع و ریشه‌های اعصاب وارد می‌کند و به درد، ضعف یا بی‌حسی دامن می‌زند.
- تنگی کانال نخاعی: در این حالت نخاع و ریشه‌های اعصاب گردن و کمر تحت فشار قرار می‌گیرد.
تزریق برای درمان فتق دیسک و کمردرد
در هنگام تزریق در مفصل ستون فقرات، معمولاً یک مقدار کمی ماده بی‌حسی برای بی‌حس کردن مفاصل فاست کمری، صدری یا گردنی و یا استروئید برای کاهش درد تزریق می‌شود. این فرآیند غیرجراحی اصلاحی اصولاً به منظور افزایش توانایی بیمار برای تحمل فیزیوتراپی و درمان‌های فیزیکی استفاده می‌شود تا بتوان درمان و توانبخشی پس از آسیب‌دیدگی یا مشکلات کمر را انجام داد.
تزریق اپیدورال
معمولاً استروئیدهای طولانی اثر و در برخی موارد داروهای دیگر، از طریق تزریق در فضای اپیدورال استفاده می‌شوند. فضای اپیدورال به منطقه اطراف نخاع و عصب‌های خروجی آن اشاره دارد. این فضا در واقع درون کانال نخاعی قرار دارد و از گردن تا پایه استخوانی دنبالچه ادامه دارد.
استفاده از استروئیدهای طولانی اثر در فضای اپیدورال، منجر به کاهش ورم و التهاب عصب‌های نخاعی و بافت‌های اطراف می‌شود. کاهش التهاب به تبع آن، منجر به کاهش درد، ترنم و بی‌حسی و نشانه‌های دیگری می‌شود که از علائم التهاب، تحریک یا ورم ناشی می‌شوند.
پزشک سوزن را در پوست و بافت‌های عمقی تزریق می‌کند و این فرآیند ممکن است کمی دردناک باشد. قبل از تزریق در فضای اپیدورال، پزشک ممکن است با استفاده از سوزنی بسیار باریک، داروی بی‌حسی را تزریق کند تا پوست و بافت‌های عمقی بی‌حس شوند. اما باید توجه داشت که به دلیل وجود عصب‌های کمتر در بافت‌های میانی، بیمار ممکن است فشار شدیدی را احساس کند، اما درد شدید و تیزی نخواهد داشت. برخی بیماران ترجیح می‌دهند دریافت آرام‌بخش از طریق ورید تا عمل را به راحتی تحمل کنند.
تزریق مفصل فاست
تزریق مفصل فاست برای درمان کمردردی انجام می‌شود که از مشکلات مفصل‌های فاست نشأت می‌گیرد. مفصل‌های فاست در هر سمت مهره‌های ستون فقرات قرار دارند و مهره را در میان می‌گیرند تا ستون فقرات با انعطاف‌پذیری بیشتری حرکت کند.
تزریق مفصل فاست بهترین روش برای تشخیص سندرم مفصل فاست است. ممکن است مفاصلی که در تصاویر رادیوگرافی غیرعادی به نظر می‌رسند، بدون درد باشند، اما مفصل‌هایی که سالم به نظر می‌آیند، منشأ درد باشند. تزریق فاست عملی ساده و کم‌خطر است. اگر درد پس از تزریق فاست آرام شود، پزشک نتیجه می‌گیرد که مشکل از مفصل فاست تزریق شده است. به علاوه داروی تزریق شده التهاب مفصلی ناشی از آرتریت و دژنراسیون را کم می‌کند. نکته مهم در تزریق فاست این است که تزریق دقیقاً در مفصل فاست انجام شود. تزریق تحت هدایت فلوروسکوپی انجام می‌شود تا پزشک قبل از تزریق دارو مطمئن شود که سوزن در محل صحیح قرار دارد؛ تصاویر رادیوگرافی در لحظه روی صفحه نمایشگر منعکس می‌شود. پزشک محل سوزن را روی صفحه بررسی می‌کند تا مطمئن شود که سوزن داخل مفصل قرار گرفته است و تصویر را بزرگ می‌کند تا دقت عمل افزایش یابد.
تزریق مفصل فاست به دو روش انجام می‌شود:
- داخل مفصلی: دارو مستقیماً داخل مفصل تزریق می‌شود تا درد متوقف شود و التهاب کاهش یابد.
- بلوک عصب: عصب‌های کوچک متصل به مفصل فاست مسدود می‌شود تا مشخص شود که آیا مفصل فاست منشأ درد است یا خیر.
تزریق مفصل ساکروایلیاک
درد مفصل ساکروایلیاک (SI) غالباً با کمردرد ستون فقرات اشتباه گرفته می‌شود. مفصل ساکروایلیاک بین استخوان‌های لگن و خاجی قرار دارد. گاهی اوقات تزریق لیدوکائین در مفصل ساکروایلیاک به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا مفصل ساکروایلیاک منشأ درد است یا خیر. اگر درد پس از تزریق در مفصل برطرف نشود، احتمالاً درد عامل دیگری دارد. اما اگر درد به سرعت برطرف شود، احتمالاً مشکل از مفصل ساکروایلیاک است. در این شرایط کورتیزون نیز قبل از خارج کردن سوزن تزریق می‌شود. کورتیزون التهاب ناشی از آرتروز مفصل ساکروایلیاک را برطرف می‌کند. این تزریق معمولاً درد را برای چند هفته یا چند ماه آرام می‌کند. تزریق در مفصل ساکروایلیاک هم به تسکین درد و هم به تشخیص منشأ درد کمک می‌کند. این تزریق معمولاً تحت هدایت فلوروسکوپی یا سی تی اسکن انجام می‌شود تا پزشک از صحیح بودن محل سوزن مطمئن شود.
ابلیشن رادیوفرکوئنسی عصب (RFA )
در روش رادیوفرکوئنسی از امواج رادیویی برای گرم کردن موضع استفاده می‌شود؛ این حرارت شاخه عصب میانی را که سیگنال‌های درد را از مفصل آسیب دیده به مغز منتقل می‌کند، مختل می‌نماید. اثرگذاری رادیوفرکانسی طولانی‌تر از بوک عصب و تزریق‌های دیگر است و درد برای مدت بیشتری تسکین می‌یابد. حدوداً 6 ـ 4 هفته طول می‌کشد تا رادیوفرکانسی به طور کامل اثر کند. طول اثر رادیوفرکوئنسی شش ماه تا یک سال است. عصب‌ها گاهی اوقات دوباره به آهستگی رشد می‌کند و در چنین شرایطی می‌توان درمان آر اف را تکرار کرد. اختلال در عصب میانی تاثیری بر عملکرد حسی یا حرکتی ندارد، چون این پایانه‌های عصبی ظریف چنین عملکردهایی را بر عهده ندارند.
بلوک شاخه عصبی میانی و رادیوفرکوئنسی در مرکز جراحی سرپایی و تحت هدایت فلوئوروسکوپی انجام می‌شود. بیمار آرام‌بخش ملایم دریافت می‌کند تا در طول عمل راحت‌تر باشد، البته بسیاری از بیماران صرفاً با بی‌حسی موضعی عمل را به خوبی تحمل می‌کنند. آر اف معمولاً سی دقیقه زمان می‌برد.
پزشک سوزن‌های مخصوصی را نزدیک شاخه‌های ظریف عصب میانی مرتبط با مفصل فاست قرار می‌دهد که در احساس درد نقش دارند. سپس پزشک پروب مخصوصی را وارد سوزن می‌کند که امواج رادیویی را منتقل و موضع را گرم می‌کند. آزمایش مخصوصی قبل از گرم کردن انجام می‌شود تا پزشک از مناسب بودن محل سوزن مطمئن شود. از بیمار خواسته می‌شود که احساس و واکنش خود را هنگام آزمایش بیان کند. پس از آن که محل سوزن تایید شد، عصب‌های کوچک دوباره بی‌حس می‌شود و گرما از راه سوزن‌های مخصوص اعمال می‌شود. دمای پروب معمولاً به 80 ـ 70 درجه سلسیوس می‌رسد و گرما به مدت 90 ـ 60 ثانیه اعمال می‌شود.
دیسککتومی آندوسکوپی
دیسککتومی آندوسکوپی کم‌تهاجمی‌ترین و موثرترین روش جراحی برای درمان فتق دیسک ستون فقرات است. جراح برش بسیار کوچکی را ایجاد می‌کند تا به ناحیه آسیب دیده دسترسی پیدا کند. سپس جراح ماده دیسک را در نهایت ایمنی و بدون درد با لیزر یا با گیره/ انبر بسیار کوچک خارج می‌کند. دیسککتومی که توسط متخصص ماهر انجام شود، عملی ساده و بدون خونریزی است. دیسککتومی تحت بیهوشی یا آرام‌بخش بسیار ملایم انجام می‌شود و لیدوکائین یا مارکائین به عنوان داروی بی‌حسی موضعی به کار برده می‌شود. بیمار طی عمل کاملاً راحت است، همان روز مرخص می‌شود و معمولاً فعالیت‌های معمول خود را ظرف چند هفته ازسرمی‌گیرد.
در ادامه انواع دیسککتومی را توضیح می‌دهیم:
- میکرودیسککتومی: میکرودیسککتومی عملی با حداقل تهاجم است که در آن از یک میکروسکوپ با طراحی مخصوص برای روشن کردن و بزرگ کردن موضع جراحی استفاده می‌شود. به این ترتیب جراح می‌تواند برش بسیار کوچکی را ایجاد کند و بافت‌های مجاور کمترین آسیب را می‌بیند. میکرودیسککتومی یک وسیله جراحی مطمئن است و استاندارد زرین دیسککتومی باز به شمار می‌آید. این عمل درد سیاتیک ناشی از فتق دیسک کمر را به سرعت تسکین می‌دهد.
- دیسککتومی از روی پوست: جراح سوراخ کوچکی را به اندازه سوزن روی پوست ایجاد می‌کند و پروب کوچکی را از راه این سوراخ وارد بدن می‌کند. جراح پروب را وارد دیسک می‌کند و مقدار کمی از بخش میانی دیسک را خارج می‌کند. دیسککتومی از راه پوست درد سیاتیک یا پا درد ناشی از فتق یا لغزش دیسک را تسکین می‌دهد.
- دیسککتومی آندوسکوپی: جراح برش کوچکی را در پوست ایجاد می‌کند و پروب را از راه برش به دیسک برجسته می‌رساند. سپس آندوسکوپ مجهز به منبع نور و دوربین را وارد پروب می‌کند تا بتواند موضع جراحی را به خوبی ببیند. جراح وسایل جراحی را وارد آندوسکوپ می‌کند و عمل را پیش می‌برد.
- دیسککتومی با لیزر: در این عمل از پرتو لیزر برای نفوذ در بافت و عمل فتق دیسک کمر استفاده می‌شود؛ البته این روش هنوز در مرحله تحقیق و بررسی است.
اوزون درمانی
اوزون تراپی روشی با حداقل تهاجم است که در آن اوزون در دیسک برجسته و ساختار عضلانی اطراف مهره‌ها تزریق می‌شود. اوزون تزریق شده در دیسک حجم ماده دیسک را کاهش می‌دهد؛ اوزون تزریق شده در عضلات پیرامونی نیز باعث تولید آنزیم‌های آنتی اکسیدانی می‌شود که آن دسته از فراورده‌های سمی را خنثی می‌کند که در اثر پارگی و نوکلئوس پولپوزوس آزاد شده است و تاحدی مسئول ایجاد التهاب است. بنابراین اثر ضددردی اوزون انقباض عضلات را کاهش می‌دهد که در واقع این انقباض واکنش عضلات برای محافظت از دیسک برجسته است.
تزریق پی آر پی
خون ترکیبی از گلبول‌های قرمز و سفید، پلاکت‌ها و پلاسما است. پلاکت‌ها با لخته کردن خون و جذب سلول‌های بنیادی به التیام یافتن زخم‌ها کمک می‌کنند. پلاکت سرشار از فاکتورهای رشد است که فرایند التیام‌بخشی طبیعی بدن را برمی‌انگیزد. پلاسمای غنی از پلاکت در درمان پی آر پی جداسازی و تغلیظ می‌شود، سپس پزشک آن را در ناحیه آسیب دیده تزریق می‌کند. چون پلاسما از خون خود بیمار استخراج می‌شود، خطر بروز حساسیت وجود ندارد.
مراحل درمان پی آر پی ساده است. ابتدا خون از بیمار گرفته می‌شود، سپسس خون در دستگاه سانتریفیوژ با سرعت بالا چرخانده می‌شود تا پلاسمای غنی از پلاکت از گلبول‌های قرمز جدا شود. پس از آن گلبول‌های قرمز دور ریخته می‌شود. سپس پزشک پلاسمای با غلظت بالای پلاکت را در ناحیه اطراف دیسک آسیب دیده تزریق می‌کند. پی آر پی تراپی تقریباً سی دقیقه طول می‌کشد. بیمار فقط هنگام گرفتن خون و تزریق درد مختصری به اندازه فرو رفتن نوک سوزن در پوست حس می‌کند. پزشک تزریق را با استفاده از تجهیزات خاص انجام می‌دهد تا از درستی محل تزریق مطمئن شود.