سکته مغزی (یا تصادف عروق مغزی، CVA) بسیار شبیه حمله قلبی به قلب است با این تفاوت که در سکته مغزی حمله به مغز صورت‌می‌گیرد. سکته‌مغزی شامل وقفه ناگهانی جریان خون و اکسیژن به مناطق مغز میشود و می‌تواند باعث آسیب مغزی و از دست‌دادن عملکرد در فرد شود. سکته‌مغزی به‌طور ناگهانی، معمولا در عرض چند دقیقه بروز‌می‌کند و علائمی مانند فلج‌شدن، بی‌حسی یا ضعف، اغلب در یک طرف بدن، سردرگمی، سرگیجه، مشکلات گفتاری و از دست‌دادن بینایی را به‌همراه دارد. چگونگی تاثیرپذیری بیمار سکته‌مغزی بستگی به قسمت دچار سکته مغزی شده در مغز و آسیب‌دیدگی و یا عدم آسیب‌دیدگی مغز دارد.
| سکته‌مغزی یک وضعیت اورژانسی است. درمان فوری و به‌موقع سکته مغزی می‌تواند باعث نجات‌یافتن فرد از مرگ حتمی‌شود. همچنین درمان به‌موقع باعث به‌حداقل رسیدن آسیب وارد شده به مغز و معلولیت ناشی از آن میشود. پس از درمان و جراحی سکته‌مغزی، فیزیوتراپی و توانبخشی برای این دسته از بیماران ضروری است. پزشکان ما در کلینیک مجهز امید، با موثرترین روشهای توانبخشی از جمله فیزیوتراپی، طب‌سوزنی، تحریک الکترونیکی و آموزش حرکات اصلاحی به بیماران سکته‌مغزی کمک خواهدکرد.لازم به‌ذکر است توانبخشی در این مرکز توسط درمانگران باتجربه و دوره‌دیده از اروپا انجام‌می‌شود. |
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره تلفن 02122780702 تماس حاصل‌فرمایید.
انواع سکته‌مغزی
دو نوع اصلی سکته‌مغزی عبارتند از: ایسکمیک، هموراژیک
• سکته‌مغزی ایسکمیک: این نوع سکته‌مغزی شایع‌تر است و زمانی اتفاق‌می‌افتد که یک لخته‌خون یا پلاک (پروتئین، کلسترول و مواد) موجب انسداد رگ و مانع انتقال خون به‌مغز میشود.
• سکته‌مغزی هموراژیک: هنگامی رخ‌می‌دهد که یک شریان مغز در پاره شود و باعث ورود جریان خون به‌بافت اطراف سود. میزان مرگ‌و‌میر در سکته‌مغزی هموراژیک نسبت به سکته‌مغزی ایسکمیک بیشتر است و بیشترین مرگ‌و‌میر در 48 ساعت اول وقوع این سکته رخ‌می‌دهد.
• حمله ایسکمیک گذرا (TIA) نیز یک نوع سکته مغزی است که معمولا تنها 10 تا 20 دقیقه طول‌می‌کشد. گاهی اوقات TIAبه‌عنوان “مینی سکته” نیز شناخته‌می‌شود. هرچند TIA باعث آسیب در درازمدت نمی‌شود اما اگر فرد دچار حمله ایسکمیک گذرا شود وی را در معرض خطر سکته حاد قرار‌می‌دهد. ممکن‌است علائم نا‌مشخص باشد و آن را با سایر بیماری‌ها از جمله صرع، میگرن یا دیابت اشتباه گرفته‌شود.
عوامل و علل خطر
عوامل و علل خطر سکته‌مغزی عبارتند از:
سن
هرکسی ممکن‌است دچار سکته‌مغزی شود، اما با بالارفتن سن، خطر ابتلا به سکته مغزی نیز افزایش‌می‌یابد. بعد از سن ۵۵ سالگی، به ازای هر ده سال خطر ابتلا به سکته‌مغزی دوبرابر میشود.
جنسيت
سکته‌مغزی در بین مردان نسبت به زنان شایع‌تر است، اما زنان بیشتر از مردان از در اثر سکته‌مغزی می‌میرند. سکته‌مغزی در زنان در سنین بالاتری نسبت به مردان رخ‌می‌دهد و احتمال بهبود آنها به دلیل سن و شکنندگی کمتر است. همچنين استفاده از درمان جایگزینی هورمونی (HRT) و قرصهای ضدبارداری می‌تواند خطر سکته‌مغزی در زنان را افزایش‌دهد.
سابقه خانوادگی
اگر یکی از نزدیکان فرد، مانند یکی از والدین یا خواهر یا برادر وی دچار سکته‌مغزی شده‌باشد خطر ابتلای فرد به سکته‌مغزی در وی نیز افزایش‌می‌یابد.
سکته مغزی قبلی یا TIA
اگر فرد قبلا دچار سکته‌مغزی یا حمله ایسکمی گذرا (مینی سکته) شده‌باشد احتمالا بروز یک سکته دیگر در وی در پنج سال آینده تا حدود 25-40٪ افزایش‌می‌دهد.
فشارخون بالا
فشارخون بالا یکی از عوامل خطر هم در سکته‌مغزی ایسکمیک و هم هموراژیک است. فشارخون بالا باعث ضعف و آسیب شریان های خونی در اطراف مغز شده و آنها را در برابر آرترواسکلروز (تصلب شریان) وخونریزی آسیب‌پذیر می‌کند.
کلسترول بالا
سطح کلسترول بالا، به ویژه کلسترول لیپوپروتئین کم چگالی (کلسترول بد) ممکن‌است خطر ابتلا به آترواسکلروز را افزایش‌دهد. اگر کلسترول لیپوپروتئین کم چگالی و سایر مواد بیش‌از حد باشند بر روی دیوارهای شريانی تجمع پیداکرده و حتی ممکن‌است در آنجا به پلاک‌های سخت تبدیل‌شوند. در اینصورت اگر روزنه‌ای وجود داشته‌باشد خون باید از طریق این روزنه‌های کوچک به‌زور راه خود را پیداکند. وقتی که جریان خون به طور کامل مسدود شود در اینصورت کمبود اکسیژن سبب میشود که سلول‌ها از بین رفته و احتمالا موجب سکته‌مغزی شوند.
سیگار کشیدن
احتمال بروز سکته مغزی در بین افراد سیگاری بیشتر از افراد غیرسیگاری‌است. سیگار‌کشیدن در تشکیل پلاک ها در شریان‌ها نقش موثری دارد. نیکوتین از طریق افزایش ضربان قلب و فشارخون باعث واردآمدن فشار به قلب‌می‌شود. مونوکسید کربن موجود در سیگار جایگزین اکسیژن در خون (هیپوکسی) شده و میزان اکسیژن منتقل شده به مغز و بقیه بدن را کاهش‌می‌دهد.
دیابت
دیابت یکی از عوامل اصلی خطر ابتلا به سکته‌مغزی است. افراد مبتلا به دیابت به‌شدت در معرض خطر سکته مغزی هستند زیرا دیابت می‌تواند به شریان‌ها آسیب‌رسانده و آنها را به بیماری آترواسکلروز (تصلب شریان‌ها) مبتلا‌سازد. در مجموع، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی (از جمله سکته مغزی) در مردان و زنان مبتلا به دیابت دو و نیم برابر بیشتر از سایر افراد بدون دیابت است.
چاقی مفرط
یک شاخص توده بدنی بالا (BMI) یا مقدار چربی بدن، احتمال ابتلا به فشار خون بالا، بیماری قلبی، آترواسکلروز و دیابت را افزایش‌می‌دهد که این باعث افزایش بروز عوامل خطر مرتبط با سکته‌مغزی‌می‌شود.
بیماریهای قلبی‌عروقی
بیماریهای قلبی‌عروقی خطر بروز سکته‌مغزی را افزایش‌می‌دهند. این بیماری‌ها شامل نارسایی احتقانی قلب، حمله قلبی قبلی، عفونت لایه داخلی قلب (اندوکاردیت)، نوع خاصی از ریتم قلب غیر طبیعی (فیبریلاسیون دهلیزی)، بیماری آئورت یا بیماری دریچه میترال، تعویض دریچه یا سوراخ‌شدن حفره فوقانی قلب می‌باشد. فیبریلاسیون خطر بروز سکته‌مغزی را تا شش برابر افزایش‌می‌دهد؛ زیرا پمپاژ غیر طبیعی قلب باعث میشود که خون درون حفره جمع‌شده و باعث ایجاد لخته و سپس انتقال آن از طریق جریان‌خون به سراسر بدن و به طور بالقوه مغز شود. حدود 15٪ از همه افرادی که دچار سکته‌مغزی شده‌اند، فیبریلاسیون دارند. علاوه بر این، آترواسکلروز در عروق خونی اطراف قلب ممکن‌است نشان‌دهنده‌ی آترواسکلروز در سایر عروق خونی مانند عروق مغز و اطراف آن است.
افزایش سطح هموسیستئین
اسید آمینه هوموسیستئین به طور طبیعی در بدن رخ‌می‌دهد. سطح بالای هموسیستئین با خطر بالای بیماری قلبی عروقی و سکته مغزی همراه است. هوموسیستئین باعث رشد سلولهایی‌می‌شود که به شکل‌گیریر پلاک (تجمع پروتئین و کلسترول ) در رگهای خونی کمک‌کرده و باعث لخته‌شدن خون و انسداد عروق میشود.
قرص های ضدبارداری و هورمون درمانی
خطر بروز سکته مغزی در میان زنان مصرف‌کننده قرص ضد بارداری (ضد بارداری خوراکی)، به ویژه در میان زنان سیگاری و بالای 35 سال به مراتب بالاتر از سایر زنان است. مصرف دوزهای پایین‌تر می‌تواند به کاهش خطر بروز سکته‌مغزی کمک کند. هورمون درمانی جایگزین در دوران یائسگی نیز خطر ابتلا به سکته‌مغزی را افزایش‌می‌دهد.
کم خونی سلول داسی‌شکل
آنمی سلول داسی‌شکل که می‌تواند سبب انباشت سلول‌های خونی و انسداد رگهای خونی شود، خطر بروز سکته مغزی را افزایش‌می‌دهد. سکته مغزی دومین قاتل پیشرو در افراد زیر 20 سال است که از کم خونی سلول های داسی‌شکل رنج‌می‌برند.
سایر عوامل
عارضه‌های افزایش لخته‌شدن خون همانند فاکتور ۵ لیدن(شایع ترین)، جهش ژن پروترومبین (یک وضعیت ارثی)، سطح بالایی از فیبرینوژن (پروتئین عامل لخته‌شدن خون)، کمبود پروتئین‌های طبیعی که مانع لخته‌شدن خون می‌شوند (پروتئین‌های ضدانعقادی مانند آنتی ترومبین، پروتئین C و پروتئین S) و پلاکت‌های “چسبنده” (به راحتی انباشت می‌شوند) نیز خطر بروز سکته‌مغزی را افزایش می‌دهند. مصرف زیاد مشروبات (نوشیدن بیش از 2 نوشیدنی در روز ممک است 50 درصد خطر بروز سکته‌مغزی را افزایش‌دهد)، استفاده از مواد مخدر غیر قانونی مانند کوکائین و متامفتامین، برخی داروهای محرک تجویز (آمفتامین) و استرس کنترل نشده همگی می‌تواند سبب افزایش خطر ابتلا به سکته‌مغزی شوند.
علائم و نشانه‌های سکته‌مغزی کدامند؟
علائم و نشانه‌های سکته‌مغزی عبارتند از:
• احساس گزگز ناگهانی یا ضعف در صورت، بازو یا پاها به‌ویژه در یک سمت از بدن، سردرگمی ناگهانی، مشکل در گفتار یا درک، مشکل ناگهانی بینایی در یکی یا هر دو چشم، مشکل یکدفعه‌ای در راه‌رفتن، احساس سرگیجه، عدم تعادل یا هماهنگی اعضای بدن و سردرد ناگهانی و شدید بدون هیچ علتی.
• در اکثر افراد، سکته مغزی هیچگونه علائمی هشداری ندارد. یکی از علائم احتمالی بروز سکته همان حمله ایسکمی گذرا است. این حمله شامل قطع موقتی جریان خون به برخی از بخش‌های مغز است. هرچند علائم حمله ایسکمی گذرا و سکته مغزی شبیه به‌هم هستند اما علائم حمله ایسکمی گذرا کوتاه‌مدت هستند (معمولا از چند دقیقه تا ۲۴ ساعت طول‌می‌کشد) و بعد از گذشت مدتی بدون اینکه ردی از آنها باقی‌بماند بطور کامل رفع‌می‌شوند.
• احتملا بروز سکته‌مغزی در افرادی که قبلا دچار حمله ایسکمی گذرا شده‌اند بسیار بالاست.
چگونه می‌توان سکته‌مغزی را تشخیص داد؟
پزشک از چندین طریق می‌تواند سکته‌مغزی را تشخیص‌دهد که برخی از آنها عبارتند از:
• معاینه جسمانی و آزمایش
غالبا علائم سکته‌مغزی با استفاده از سیستم امتیازدهی پس از وقوع ثبت‌می‌شوند. این آزمایشات شامل سوالاتی مربوط به سابقه پزشکی و سنجیدن وضعیت فلج سمت چپ و راست (از دست‌دادن کنترل عضلات و حرکت) می‌باشد. وضعیت از کارافتادن سمت چپ و راست فرد توسط تکنسین‌های اورژانس پزشکی بررسی‌می‌شود تا مشخص‌شود که آیا لازم است که بیمار را به مرکز سکته مغزی(بیمارستان تخصصی سکته مغزی) انتقال یابد یا نه.
• سونوگرافی کاروتید
در این روش جریان خون با استفاده از یک دستگاه شبیه (مبدل) ارزیابی‌می‌شود. در این دستگاه امواج صوتی با فرکانس بالا به گردن فرستاده‌می‌شوند. به کمک این روش می توان تنگی یا لخته‌شدن خون در شریان‌های کاروتید را تعیین کرد.
• آرتروگرافی
در آرتريوگرافي می‌توان رگهای موجود در مغز را دید که معمولا این روگها در عکسبرداری اشعه X قابل‌رویت نیستند . در طی این روش یک لوله نازک و قابل انعطاف (کاتتر) از طریق یک برش کوچک، معمولا در ناحیه کشاله ران وارد بدن فرد میشود. کاتتر از طریق شریان‌های اصلی دستکاری‌شده و وارد شریان کاروتید یا مهره‌ای میشود. پس از آن ماده‌ای به‌نام کنتراست به وسیله کاتتر به بدن فرد تزریق‌می‌شود تا تصاویر اشعه ایکس از شریان‌ها واضح‌تر دیده‌شود.
• آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA)
در آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA) کنتراست به داخل خون تزریق‌می‌شود و پرتوهای اشعه ایکس تصویری سه‌بعدی از عروق‌خونی در گردن و مغز ایجاد‌می‌کنند. CTA برای بررسی آنوریسم (رگ خونی ضعیف یا پاره‌شده) و یا ناهنجاری‌های عروق کرونر (توده غیرطبیعی عروق خونی در حال رشد در مغز) و ارزیابی نازک‌شدن شریان‌ها مورد استفاده قرارمی‌گیرد. هرچند در سی تی اسکن که در آن نیازی به کنتراست نیست می‌توان تصاویری از مغز را تهیه‌کرد و خونریزی‌ها را مشاهده‌کرد اما اطلاعات دقیقی راجع به رگهای خونی به ما نمی‌دهد.
• ام‌آر‌آی
ام‌آر‌آی از یک میدان مغناطیسی قوی برای تولید تصاویر سه‌بعدی از مغز استفاده‌می‌کند. از این آزمایش برای تشخیص ناحیه‌ای از بافت‌مغزی که بر اثر سکته ایسکمیمک آسیب دیده‌است، استفاده‌می‌شود. در آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) به کمک این میدان مغناطیسی و تزریق کنتراست به رگ‌ها، شریان‌های گردن و مغز ارزیابی‌می‌شود.
عوارض سکته‌مغزی
ممکن‌است سکته‌مغزی باعث تغییرات جسمانی و رفتاری در فرد شود. تغییرات جسمانی به سمت و بخشی از مغز بستگی دارند که تحت تاثیر سکته مغزی قرارگرفته‌اند. سکته‌مغزی می‌تواند بر توانایی زبانی، خواندن، اداکردن (توانایی گفتن کلمات) و حتی توانایی بلعیدن غذا تاثیربگذارد. تغییرات رفتاری می‌تواند شامل افسردگی و سایر بیماریهای روانی باشد.
• نیمکره سمت‌راست مغز: نیمکره سمت‌چپ مغز، طرف راست بدن و نیمکره سمت راست، طرف چپ بدن را کنترل‌می‌کند. بنابراین زمانیکه سکته‌مغزی بر یک طرف از مغز اثرمی‌گذارد در واقع باعث بروز عوارض عصبی (عصبی یا سیستم عصبی) در سمت دیگر بدن میشود. به عنوان مثال، اگر سکته‌مغزی در سمت راست مغز رخ‌دهد، سمت چپ بدن آسیب‌می‌بیند. علائم این عارضه عبارتند از کارافتادن سمت چپ بدن، مشکلات بینایی، سبک رفتاری سریع و از دست‌دادن حافظه.
• نیمکره سمت مغز چپ: اگر سکته‌مغزی در سمت چپ مغز اتفاق‌بیفتد، سمت راست بدن (و سمت چپ صورت) تحت تأثیر قرار خواهدگرفت و اثراتی از جمله فلجی در سمت راست بدن، مشکلات گفتاری یا زبانی، شیوه‌رفتاری آرام و محتاطانه و از دست‌دادن حافظه را به‌همراه دارد.
درمان سکته‌مغزی چیست؟
هرچه فرد سریعتر تحت درمان قرارگیرد به‌همان اندازه نیز احتمال زنده‌ماندن و بهبودی وی افزایش‌می‌یابد. در صورتی که علائم مشکوک به سکته‌مغزی مشاهده‌شد فرد حتما باید بلافاصله تحت مداوا قراربگیرد. راه‌های تشخیص اینکه آیا فرد دچار سکته مغزی شده‌است یا نه این است که از وی بخواهید لبخندبزند، هر دو دست خود را بالانگه‌دارد، یک جمله ساده بگوید که از لحاظ معنا عادی باشد.
• فعال کننده بافتی پلاسمینوژن: اگر سکته‌مغزی در عرض سه ساعت از شروع علائم تشخیص داده‌شود، معمولا یک داروی حل‌کننده لخته به نام فعال‌کننده بافتی پلاسمینوژن به کار می رود که احتمال بقا و بهبودی فرد را افزایش‌می دهد.
• داروهای ضد پلاکت: پلاکت‌ها سلول‌هایی هستند که خون را تشکیل می‌دهند. داروهای ضد پلاکت باعث می‌شوند پلاکت‌ها کمتر چسبنده باشند، بنابراین احتمال انباشت یا تجمع و شکل‌گیری لخته کمتری است.
• داروهای ضد انعقاد: درمان‌های ضد انعقادی مدت زمان لازم برای لخته‌شدن خون را طولانی می‌کنند. داروهای مورد استفاده در این گروه شامل هپارین و وارفارین میشود. این داروها به شیوه‌ی متفاوتی نسبت به داروهای ضدپلاکت بر مکانیزم لخته‌شدن خون تاثیرمی‌گذارند.
• درمان بیولوژیک: درمان بیولوژیک سیستم ایمنی بدن را درما‌ن‌می‌کند. استفاده از آبسیکسیماب در مواردی که سکته حاد بوده است در دست مطالعه است. این دارو تزریقی دارای فعالیت ضدپلاکت است و باید طی شش ساعت بعد از وقوع سکته‌مغزی استفاده‌شود.
• جراحی و سایر روشهای درمانی:احتمالا گاهی‌اوقات استفاده از روش‌هایی برای بازکردن شریانی که تقریبا به شدت توسط پلاکها تنگ‌شده است (انباشتهای کلسترول و پروتئین در خون) ضروری باشد. این روش‌ها شامل آندروترکتومی کاروتید و آنژیوپلاستی میشود.
• سکته‌مغزی هموراژیک: ممکن‌است از جراحی در درمان سکته‌مغزی یا جلوگیری از عود آن استفاده‌شود. شایع‌ترین این روش‌ها عبارتند از: آنوریسم (رگ خونی ضعیف شده یا پاره‌شده)، قطع‌کردن و ناهنجاری‌های عروق کرونری (توده‌های عروق خونی غیرطبیعی در حال رشد در مغز). البته هر دو نوع جراحی دارای خطرات زیادی هستند که عبارتند از افزایش خونریزی و آسیب دیدن مغز، بروز عوارض جانبی درازمدت از قبیل فلج شدن (از دست‌دادن کنترل و استفاده از عضلات) و تغییرات رفتاری.
بازیابی و توانبخشی
توانبخشی بعد از سکته‌مغزی (در هر دو سکته‌مغزی ایسکمیک و هموراژیک) روندی است که در آن بیماران مبتلا به ناتوانی‌های ناشی از سکته‌ی مغزی تحت درمان قرارمی‌گیرند تا به آنها در بازیابی و یادگیری مجدد مهارت‌های لازم برای زندگی روزمره کمک‌شود. همچنین هدف توانبخشی کمک به درک و سازگاری با مشکلاتی از قبیل مشکلات گفتاری و حرکتی در بازماندگان این بیماری و جلوگیری از عوارض ثانویه و آموزش اعضای خانواده است تا نقش حمایتی ایفاکنند. پس از سکته مغزی، دوره بهبودی و توانبخشی ضرورتا بین بیماران متفاوت بوده و بستگی به سطح مغز و میزان آسیب‌دیدن بافت دارد.
• آسیب به سمت راست مغز ممکن‌است باعث نقص در حرکت و احساس در سمت چپ بدن شود.
• آسیب به بافت مغزی در سمت چپ ممکن‌است حرکت اعضای بدن در سمت راست را تحت تاثیر قراردهد؛ این آسیب باعث اختلالات گفتاری و زبانی نیز میشود.
• علاوه بر این، افراد مبتلا به سکته‌مغزی ممکن‌است مشکلات تنفسی، بلع، تعادل و شنوایی و از دست‌دادن بینایی، عملکرد مثانه یا روده را تجربه‌کنند. ممکن‌است روند بهبودی در این بیماران تا سالها طول‌بکشد.
• ممکن‌است که بعضی از افراد به‌طور کامل بهبودیابند و بعضی دیگر اصلا پیشرفتی نداشته باشند. میزان بهبودی بستگی به هر فرد و میزان آسیب واردشده ناشی از سکته مغزی‌دارد.
روشهای درمانی که به توانبخشی بیماران سکته‌مغزی کمک‌می‌کند عبارتند از:
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی ابتدا در چین ثبت‌شد که در آن از درمان دستی مفصل و ماساژ جهت از بین بردن درد استفاده‌می‌شد.
• فیزیوتراپی یک انتخاب محبوب برای بیمارانی است که در دوره توانبخشی بعد از سکته‌مغزی هستند. هدف فیزیوتراپی، تقویت گروه‌های عضلانی ضعیف‌شده از طریق حرکت تکراری، افزایش عملکرد کلی از جمله عملکرد شناختی و بهبود راه‌رفتن و قدم برداشتن است.
• در مطالعات موجود از تمرینات مختلفی استفاده شده‌است که تقریبا امکان مقایسه شواهد را غیرممکن می‌کند. علاوه بر این، غالبا در این مطالعات از فیزیوتراپی به‌عنوان گروه کنترل استفاده شده است. در این راستا نیاز به مطالعات با کیفیت بالاتر احساس‌می‌شود.
• همه برنامه‌های فیزیوتراپی مناسب همه افراد نیستند و بیماران باید قبل از شروع هرگونه درمانی، سابقه پزشکی خود را با پزشکان واجد شرایط در میان بگذارند.
• ظاهر در حالت کلی اگر درمان فیزیوتراپی توسط یک متخصص فیزیوتراپیست انجام‌شود، امن است. با این حال عوارض جانبی نیز به‌همراه دارد.
• ممکن‌است فیزیوتراپیباعث افزایش طول مدت درد و یا محدودیت در حرکت شود. ممکن‌است درد و اضطراب دوره توانبخشی بیمار با سوزش خود را نشان‌دهد.
• بایستی قبل از شروع این دوره، مصرف هرگونه داروی مربوط به دوران بارداری و تغذیه با شیر مادر با متخصص زنان و زایمان در میان گذاشته‌شود.
• توجه داشته‌باشید که درمان با ربات برای توانبخشی بیماران پس از سکته‌مغزی توان بالقوه‌‌ای برای افزایش بهبودی و بازیابی عملکرد UE دارد. می توان توانبخشی به کمک ربات را بسته به نیازها و توانایی‌های منحصر به فرد بیمار و میزان کمک فیزیکی یا شناختی ارائه‌شده در طول هر جلسه درمانی تنظیم‌کرد. علاوه بر این، توانبخشی به کمک ربات بازخورد مستقیم به بیماران در مورد عملکرد آنها دهد که این خود می‌تواند انگیزه و ارزیابی بیمار از وضعیت خود را افزایش‌دهد.
ربات‌درمانی
می‌توان ربات‌درمانی را با برنامه‌های کاربردی تله مدیسین سازگارکرد بطوری که به بیماران امکان استفاده از سیستم‌های رباتیک در مکان‌های خارج از بیمارستان توانبخشی تحت نظارت و یا کنترل تله یک درمانگر یا پزشک را فراهم‌کند. این تکنولوژی جدید نقش مهمی دارد و این امکان را برای درمانگر فراهم‌می‌کند تا بتواند اقداماتی را از درگیرکردن بیمار در فعالیت‌های جسمانی که خود وی نیز در انجام آنها به بیمار کمک می‌کند گرفته تا انجام حرکات تکراری انجام‌دهد. به کمک تکنیک‌های روبوتیک امکان ضبط دقیق حرکات و استفاده از نیروها در اندام آسیب‌دیده را فراهم‌کرده و آن را به یک ابزار ارزشمند برای توانبخشی عضلات تبدیل کرده‌است.
طب سوزنی
استفاده از طب‌سوزنی یا قرار دادن سوزن در بدن برای انتقال انرژی یا “چی” در یک قسمت خاص به 5000 سال پیش در چین برمی‌گردد. طب سوزنی به طور سنتی در چین برای درمان عوارض سکته‌مغزی از جمله فلج‌شدن (از دست‌دادن کنترل و توانایی استفاده از عضلات) استفاده شده است. مطالعات متعددی در زمینه استفاده از طب سوزنی برای انفارکتوس حاد مغزی و بهبود سکته‌مغزی انجام شده است. برای تعیین اثربخشی طب‌سوزنی در این زمینه به تحقیقات بیشتری لازم است.
• باید به منظور جلوگیری از انتقال بیماری، سوزن‌ها را استریل کرد.
• در صورتی‌که دارای بیماری قلبی دریچه‌ای، عارضه‌های پزشکی ناشی از علل ناشناخته یا عفونت هستید از استفاده از طب‌سوزنی اجتناب‌کنید.
• نباید از طب‌سوزنی در قفسه سینه بیماران مبتلا به بیماریهای ریوی یا هر قسمتی که احتمالا جهت ثبات بر تن عضلات متکی‌است، استفاده‌کرد.
• از استفاده از طب‌سوزنی در نوزادان، کودکان‌کم‌سن و سال و یا بیماران مبتلا به ترس از سوزن اجتناب‌کنید.
• در برخورد با اختلالات خونریزی، اختلالات عصبی، اختلالات تشنج یا دیابت با احتیاط از طب‌سونزی استفاده‌کنید.
• استفاده از طی‌سوزنی در بیماران سالمند یا دارای مشکلات پزشکی باید با احتیاط صورت‌گیرد. همچنین به هنگام استفاده از طب‌سوزنی در بیمارانی که بعد از درمان به رانندگی ماشینهای سنگین‌می‌پردازند جدا احتیاط‌کنید. مراقب‌باشید که آیا فرد از داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کند یا نه.
• در صورتی زن باردار است به‌هیچ وجه از طب‌سوزنی استفاده‌نکنید.
روان‌درمانی
روان‌درمانی یک فرایند تعاملی بین فرد و پزشک متخصص روانشناختی (روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی، مشاور یا متخصصان سایر رشته‌های آموزش‌دیده از این قبیل) است. هدف از روان‌درمانی کشف افکار، احساسات و رفتار جهت حل مسئله یا دستیابی به سطوح بالاتری از عملکرد است.
• همیشه برای رفع شرایط ذهنی یا عاطفی تنها استفاده از روان‌درمانی کافی نیست.
• گاهی‌اوقات لازم است که فرد از داروهای روانپزشکی نیز استفاده کند. عدم تمایل به جستجوی و استفاده از داروهای مناسب می‌تواند موجب وخیم‌شدن علائم یا افزایش خطر بروز نتایج بد شود.
• روان درمانی مستلزم انگیزه شخصصی و سرمایه‌گذاری بر روی روند درمانی آن است تا بتواند به نتایج موفقیت‌آمیزی دست‌بیابد.
• این شامل حضور دائمی و توجه به توصیه‌های درمانی ارائه‌شده توسط پزشک میشود. بیاد داشته‌باشید که تمامی پزشکان صلاحیت کافی برای درمان تمامی مشکلات را ندارند.
• ارباب‌رجوع یا بیمار باید از منابع قابل‌اعتماد ارجاع بگیرد و همچنین باید قبل از شروع روند درمانی توسط درمانگر خاص، از آموزش و پیش زمینه وی مطلع‌شود.
• برخی از شکلهای روان‌درمانی باعث تحریک احساسات و بیان قوی می‌شوند. این شرایط را می‌توان در افراد مبتلا به بیماریهای شدید روانی یا برخی از عارضه‌های پزشکی مشاهده‌کرد. هرچند ممکن است که روان‌درمانی به افسردگی پس از زایمان کمک‌کند اما نمی‌تواند جایگزین دارویی شود که در موارد شدید از ان استفاده‌می‌کنند.
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست روشی غیرتهاجمی است که در آن جریان الکتریکی کم ولتاژ از طریق یک سیم برق کوچک به الکترودهای بر روی پوست منتقل‌می‌شود.
• از استفاده از این روش در دستگاه‌های قابل کاشت مانند دیفیبریلاتور یا الکتروشوک ، ضربان‌ساز، پمپ‌های تزریق داخل وریدی و یا پمپ‌های تزریق عروق کبدی بپرهیزید.
• در موارد حساسیت کاهش یافته (مانند نوروپاتی) یا اختلالات تشنج ه هنگام استفاده از این روش احتیاط‌کنید. در دوران بارداری یا شیردهی به دلیل عدم شواهد ایمنی جدا از استفاده از تحریک الکتریکی پوست از راه عصب اجتناب‌کنید.
آرامش‌درمانی
تکنیک‌های ریلکسیشن شامل رویکردهای رفتاردرمانی است که البته بطور چشمگیری متفاوت از فلسفه، متودولوژی و طبابت است.
• معمولا هدف اصلی آرامش‌درمانی، آرامش غیرمستقیم است. در اکثر تکنیک‌ها، ارکان تمرکز تکراری (بر روی یک کلمه، صدا، عبارت دعایی، احساس بدن، یا فعالیت عضلانی)، پذیرش نگرش منفعل نسبت به نفوذ افکار و بازگشت به تمرکز مشترک است.
• تکنیک‌های آرام‌سازی به قربانیان سکته‌مغزی که دچار فلجی صورت شده‌اند،کمک کند.
• در بیمارانی که اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی یا روانپریشی دارند از استفاده از آرامش‌درمانی پرهیزکنید . استفاده از آرام‌سازی به روش جاکوبسون (انعطاف‌پذیری عضلات خاص، ماندن در همان وضعیت و سپس آرام‌کردن عضلات) در بیماری‌هایی مانند بیماریهای قلبی، فشار خون بالا و یا آسیب اسکلتی عضلانی مورد باید با احتیاط صورت‌گیرد.
• استفاده از ریلکسیشن‌تراپی به‌عنوان یک رویکرد درمانی به تنهایی در شرایط بالقوه جدی پزشکی توصیه‌نمی‌شود و نباید زمان تشخیص یا درمان از طریق روشهای اثبات‌شده را به تاخیربیندازد.
تایچی (حرکت‌درمانی)
تایچی یا حرکت‌درمانی یک سیستم حرکتی و حفظ حالت است که در قرن دوازدهم در چین توسعه یافته است. هدف تکنیک‌های تایچی متصل‌کردن ذهن واعضای بدن در یک سیستم است که از دیرباز اعتقاد بر این است که این روش مزایایی از جمله سلامت روانی و جسمی برای بهبود وضعیت، تعادل، انعطاف‌پذیری و قدرت را به همراه دارد. هرچند ممکن‌است که تایچی در بیماران بهبودیافته از سکته مغزی مفید باشد اما احتمالا به‌اندازه فیزیوتراپی در برقراری تعادل و سرعت بخشیدن به راه‌رفتن موثر نباشد.
• بیمارانی که از پوکی‌استخوان شدید یا مشکلات مفصلی، کمر درد حاد، رگ‌به‌رگ شدن عضو یا شکستگی رنج‌می‌برند نباید از تایچی استفاده‌کنند.
• به هنگام خستگی، بلافاصله بعد از خوردن غذا و یا در صورت عفونت فعال از انجام ورزش تایچی اجتناب‌کنید. برخی از افراد معتقدند که تجسم جریان انرژی پایین کمر در دوران قاعدگی می‌تواند سبب افزایش خونریزی آن شود.
• در دوران بارداری و افراد مبتلا به فتق کشاله‌ران باید از پیچ‌خوردن یا حفظ موقعیت‌ها در قسمتهایی پایینی بدن خودداری‌شود. بعضی از افرادی که از تایچی استفاده‌می‌کنند بر این باورند که تمرین بیش از حد طولانی و یا تمرکز بیش از حد ممکن‌است جریان چی را به شکل نامناسبی هدایت‌کرده و موجب بیماری جسمی یا عاطفی در فرد شود.
• نباید از ورزش تایچی به‌عنوان جایگزینی برای شیوه‌های درمانی اثبات‌شده استفاده‌شود. پیشروی خیلی سریع در حین تمرکز بر تایچی سبب افزایش خطر بروز آسیب‌دیدگی میشود.
یوگا
یوگا یک سیستم ریلکسیشن، ورزشی و درمانی باستانی است که ریشه در فلسفه هندی دارد. در صورتی یوگا بصورت صحیح انجام‌شود در افراد سالم کاملا بی‌خطر است.
• در صورت داشتن بیماری دیسک ستون فقرات، شریان‌های شل و یا آترواسکلروتیک گردن، خطر لخته شدن خون، فشار خون بسیار بالا یا پایین، گلوکوم، جداشدن شبکیه، مشکلات مربوط به گوش، استئوپروز شدید یا اسپوندیلیت گردنی از انجام حالت‌های معکوس پرهیزکنید.
• افراد مبتلا له بیماری قلبی یا ریوی باید از انجام برخی از تکنیک‌های تنفسی مربوط به یوگا اجتناب کنند.
• افرادی که سابقه اختلالات روانپزشکی دارند باید در انجام یوگا محتاط‌‌باشند. اینطور تصور‌می‌شود که تکنیک‌های یوگا در حین بارداری و تغذیه با شیر مادر در صورتی بی‌خطر هستند‌که تحت هدایت آموزشهای متخصص باشد (تکنیک‌های تنفسی لاماز مبتنی بر تنفس یوگا هستند).
• بخاطر داشته‌باشید که از حرکاتی از قبیل چرخش شکم که بر روی رحم فشار وارد‌می‌کنند، خودداری‌کنید.
