درمان روماتیسم مفصل زانو(آرتریت روماتوئید):بیماری سیستمیک و خودایمنی

روماتیسم زانو نوعی بیماری آرتروز التهابی و خودایمنی است. به دلایلی، که بر هیچ کس معلوم نیست،  سیستم ایمنی بدن که وظیفه‌ی حفاظت از بدن در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها را دارد، اشتباها به بافت‌های سالم خود بدن حمله می‌کند. بر اثر این حمله، مایعات اضافی در مفاصل جمع می‌شود و مفاصل دردناک می‌شوند. روماتیسم یک بیماری سیستمی است بدین معنا که ممکن است در تمامی مفاصل بدن ایجاد شود.

علت بروز رماتیسم مفصلی زانو

علت اصلی بروز روماتیسم زانو هنوز مشخص نیست. با این حال، به نظر می‌رسد که در افرادی که به لحاظ ژنتیکی در خطر ابتلا به این بیماری هستند، ابتلا به عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ممکن است برانگیزاننده این بیماری باشند. بسیاری از متخصصین معتقدند که روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های مفصلی حمله می‌کند. همچنین، ارتباطی بین ابتلا به روماتیسم و استرس شدید نیز ممکن است وجود داشته باشد. در بیشتر موارد، حمله شدیدترین فاز بیماری در سنین میانسالی رخ می‌دهد. همچنین، روماتیسم مفصلی در زنان بیشتر شایع است.

علائم روماتیسم زانو چیست؟

علائم اصلی بیماری روماتیسم با آرتروز زانو مشابه است و شامل درد، تورم و کاهش حرکت پذیری زانو می‌شود. علاوه بر این، ممکن است علائم دیگری مانند کاهش اشتها، تب، انرژی کم بدن، کم‌خونی و برآمدگی‌های بافتی در زیر پوست بروز کنند. افرادی که از روماتیسم زانو رنج می‌برند معمولا در دوره‌های دچار حملات حاد بیماری می‌شوند. در این دوره‌ها، ممکن است چندین مفصل در بدن دردناک شود.

روماتیسم زانو چگونه درمان می‌شود؟

پزشک پس از شنیدن شرح حال شما، معاینات فیزیکی کامل را انجام میدهد و در مورد سوابق پزشکی شما و خانواده شما سوالاتی می‌پرسد و انجام آزمایش خون را تجویز می‌کند.
آزمایش خون برای تشخیص روماتیسم می‌تواند بر اساس علائم زیر، مثبت باشد:

• کم‌خونی (کم بودن تعداد گلبول‌های قرمز خون)
• فاکتور روماتوئید که در 70 تا 80 درصد از افراد مبتلا به روماتیسم مشاهده می‌شود.
• میزان بالای ESR در خون که نشان دهنده التهاب است.
• آنتی بادی‌های پپتید سیترولین چرخه‌ای (CCP)
• میزان بالای پروتئین فعال C (CRP)

ممکن است پزشک بخواهد که از مفاصل تصاویر اشعه ایکس تهیه شود. برای بررسی میزان آسیب وارد شده به مفصل نیز ممکن است نیاز به اسکن ام آر آی باشد.

در برخی موارد نمونه‌ای از مایع مفصلی تهیه می‌شود تا این نمونه در آزمایشگاه بررسی شود. در افراد مبتلا به روماتیسم معمولا مفاصل بر اثر تجمع مایع اضافی متورم شده اند و این مایع دارای ترکیبات التهابی است.

درمان موثر روماتیسم زانو چیست؟

درمان بیماری روماتیسم می‌تواند شامل روش‌های زیر باشد:

استراحت کافی

استراحت کردن و ذخیره کردن انرژی می‌تواند برای مفاصل ملتهب شما مفید باشد اما توجه کنید که استراحت باید دوره‌ای و موقت باشد و استراحت مطلق و طولانی مدت برای شما مضر است و اثرات سوء دارد. در واقع، استراحت دادن به مفاصل درگیر بیماری موجب بهبود درد و کاهش التهاب مفصل می‌شود. با این حال، تاثیرات مخرب و عوارض جانبی کم تحرکی و عدم فعالیت فیزیکی شامل کاهش دامنه حرکتی مفصل، از دست دادن قدرت عضلانی، تغییر در واکنش‌پذیری مفصل و کاهش ظرفیت هوازی بدن می‌شود.

دارو درمانی

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی که به صورت غیر تجویزی تهیه می‌شوند از جمله آسپرین و ایبو بروفن و ناپروکسن و یا داروهای ضدالتهاب تجویزی (با دوز بالاتر) می‌توانند علائم ناشی از روماتیسم مفصلی را بهبود دهند. در عده کمی از بیماران، برخی عوارض جانبی ناشی از مصرف دارو بروز می‌کند، از جمله ناراحتی معده، زخم معده، کاهش عملکرد کلیوی و بروز واکنش‌های آلرژیک.  نوع جدیدتر داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مانند سلوکسیب می‌توانند مزایای مشابه با داروهای دیگر داشته باشند اما عوارض جانبی آن‌ها کمتر است.  سایر داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ترامادول نیز در تسکین درد موثر هستند.

کورتیکاستروئید

داروهای کورتیکاستروئید مانند پردنیزون موجب کاهش التهاب می‌شوند اما این داروها تاثیر موقتی داشته و در عوض، لیست بلندی از عوارض جانبی احتمالی مانند کبودی بدن، کاهش تراکم استخوان‌ها، افزایش وزن، پف صورت، دیابت و فشار خون و دیگر عوارض را دارند.اگر از داروهای کورتیکاستروئید استفاده می‌کنید، باید به دقت دارو را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
ممکن است پزشک شما برای تسکین دادن علائم حاد بیماری در دوره‌های حمله‌ی بیماری، مصرف کورتیکاستروئید را تجویز کند و سپس دوز دارو را به تدریج کم و سپس مصرف آن را قطع کند. قطع ناگهانی داروهای کورتیکاستروئید می‌تواند خطرناک باشد.

ماساژ درمانی

ماساژ درمانی یک روش درمانی پرکاربرد برای بهبود انعطاف‌پذیری بدن است و به تاثیرگذاری سایر روش‌های درمانی کمک زیادی می‌کند و همچنین موجب می‌شود بیمار احساس سلامت بیشتری داشته باشد. انجام ماساژدرمانی همچنین به کاهش التهاب و تورم مفاصل کمک می‌کند. بعد از انجام ماساژ مخصوص نوسانی با دست،  انتشار درد هم در زانو و هم در نواحی اطراف زانو که ماساز روی آن انجام شده است، کاهش پیدا می‌کند.

فیزیوتراپی

بعد از ارزیابی کامل مفاصل درگیر و بررسی میزان التهاب، انعطاف‌پذیری مفصل، قدرت عضلانی، تعادل بدن و نحوه‌ی راه رفتن، یک سری تمرینات کششی و قدرتی مناسب با شرایط خاص شما تنظیم می‌شوند تا انعطاف‌پذیری و قدرت مفصل زانو بهبود پیدا کند. تغییر در نحوه‌ی راه رفتن می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش فشار وارد شده به زانو داشته باشد. همچنین از تکنیک‌های درمانی دیگری مانند درمان‌های دستی ، اولتراسوند، تحریک الکتریکی، طب سوزنی و سرمادرمانی برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود.

بهترین ورزش‌ها برای درمان روماتیسم

تحت شرایطی که بسیار خسته هستید و درد دارید، شاید داشتن فعالیت فیزیکی آخرین چیزی باشد که ممکن است به فکر آن بیافتید. ورزش کردن موجب تسکین علائم روماتیسم و بهبود عملکرد بدن می‌شود. توجه کنید که قبل از شروع هرگونه برنامه‌ی ورزشی در ابتدا باید با پزشک خود مشورت کنید. تمرینات ورزشی شما با ترکیبی از حرکات انعطافی، قدرتی و هوازی باشد . رد ادامه برخی ورزش‌های مفید معرفی شده اند:

کشش عضلات

انجام حرکات کششی یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش خشکی و بیحرکتی زانو و حفظ دامنه حرکتی آن است. تمرینات کششی باید بخشی از برنامه‌ی هر روز شما برای ورزش باشد. در ابندا 3 تا 5 دقیقه گرم کنید. برای اینکار می‌توانید پاهای خود را در جا حرکت دهید و دستان خود را بالا و پایین ببرید. سپس عضلات مختلف را کشش دهید و قبل از بازگشت به حالت اولیه،  حالت کشش را  برای 10 تا 20  ثانیه نگه دارید.

 پیاده‌روی

پیاده‌روی کردن یک ورزش بسیار سبک است که برای مفاصل شما و همچنین سلامت قلب و بهبود روحیه‌ی شما  بسیار مفید است. شما تقریبا در هر جایی می‌توانید این ورزش را انجام دهید. در ابتدا بسیار آرام و سبک پیاده‌روی کنید و به تدریج مسافت و سرعت پیاده‌روی را افزایش دهید. توجه کنید که باید از کفش مناسب استفاده کنید و به اندازه کافی مایعات و آب بنوشید.

آب درمانی

هنگامی که شما در آب هستید، وزن بدن شما بسیار کمتر از حالت عادی است و طبیعی است که فشار بسیار کمتری به عضلات شما وارد می‌شود. بنابراین انجام تمرینات آب درمانی برای مفاصل دردناک شما بسیار سبک و ملایم است و از فشار تمرین می‌کاهد. از سوی دیگر، گرمای آب برای رفع خشکی و گرفتگی عضلات بسیار مفید است. همچنین، آب در برابر حرکات دست و پای شما کمی مقاومت می‌کند و شما می‌توانید در این شرایط تمرینات هوازی و قدرتی بسیار مفیدی را انجام دهید. برای شدت دادن به تمرینات خود می‌توانید از وزنه‌های مخصوص آب استفاده کنید.

دوچرخه‌سواری

ابتلا به روماتیسم موجب می‌شود شما بیش از سایرین در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی باشید. بنابراین بسیار مهم است که توان قلبی خود را بالا ببرید. استفاده از دوچرخه‌ی ثابت راهی ایمن برای حرکت دادن مفاصل و پیشگیری از خشکی آن‌ها و انجام ورزش هوازی مفید برای قلب است.