برای داشتن تعادل بهتر، هماهنگی مناسب بین بخش‌های مختلف بدن از جمله مغز، چشم‌ها و دست و پاها ضروری است. سکته مغزی می‌تواند سیستم تعادل شما و همچنین هماهنگی کارکرد اندام‌های بدنتان را تحت تأثیر قرار دهد. به طور عمومی، بدن شما می‌تواند با مشکلات خفیف تعادل برقرار کند؛ اما اگر این مشکلات شدیدتر باشند، سیستم شما نمی‌تواند به طور کارآمد عمل کند و ممکن است احساس عدم تعادل کنید.
این مقاله با جمع‌آوری بهترین اطلاعات درمانی، به شما کمک می‌کند تا بهترین راه برای بهبود تعادل خود پس از سکته مغزی را پیدا کنید. مشکلات تعادل پس از سکته مغزی می‌توانند با درمان مناسب سکته مغزی تصحیح شوند. اما کدام یک از روش‌های درمانی برای شما مناسب است؟
تعادل بدن چگونه عمل می‌کند؟
تعادل به معنای هماهنگی و استحکام بدن نسبت به محیط اطراف است که بر تعاملات روزانه‌ی ما مانند حرکت کردن و برداشتن اشیاء تأثیر می‌گذارد. در صورتی که پس از سکته مغزی تعادل بدن شما بهبود نیابد، ممکن است احساس گیجی یا عدم استحکام داشته باشید. این ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس و افزایش خطر سقوط و زمین خوردن شود. اگر مشکلات تعادل شما به طور مداوم برای مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است متوجه شوید که این مشکلات بر کیفیت زندگی شما تأثیر می‌گذارند. تعادل بسیار پیچیده است و شامل همکاری اجزای مختلف بدن مانند گوش، چشم و سیستم عصبی حسی در عضلات و مفاصل شما است. مشکلات تعادل و گیجی ممکن است ناشی از عواملی غیر از سکته مغزی نیز باشند. درمان بیماری اصلی منجر به عدم تعادل می‌تواند تعادل شما را بهبود بخشد و پزشک ممکن است در مورد بررسی های سلامت و درمان های موجود به شما مشاوره دهد. برخی از بیماری های مرتبط با عدم تعادل در راهنما ذکر شده‌اند، اما همیشه باید نسبت به هر مشکل خاصی که دارید، از یک پزشک متخصص و با تجربه مشاوره بگیرید.
چه عواملی باعث ایجاد عدم تعادل پس از سکته مغزی می‌شوند؟
سکته در یک طرف مغز می‌تواند طرف مقابل بدن را تحت تاثیر قرار دهد؛ به عنوان مثال سکته در بخش چپ مغز، قسمت راست بدن را دچار اختلال می‌کند و انواع مشکلات عدم تعادل را ایجاد می‌نماید.
وقتی یک طرف بدن به اندازه طرف مقابل هماهنگی ندارد، می‌تواند نحوه راه رفتن، تعادل و هماهنگی بدن شما را تحت تاثیر قرار دهد.
خوشبختانه بیشتر عوارض جانبی سکته مغزی به طور قطعی با تمرین مداوم قابل درمان هستند.
تمرین مداوم چگونه برای بازیافتن تعادل به بازماندگان سکته مغزی کمک می‌کند؟
معنای تکرار تمرین کاملاً واضح است. این امر شامل تمرین مداوم کاری است که می‌خواهید در یک الگوی تکراری آن را بهتر انجام دهید.
تمرین مداوم، کلید توانبخشی پس از سکته مغزی است. زیرا تکرار یک عمل به مغز کمک می‌کند تا خود را مجددا سیم کشی کرده و اتصالات عصبی جدیدی تشکیل دهد.
این امر از طریق نوروپلاستیسیته، یعنی مکانیزمی که مغز شما برای ایجاد مسیرهای عصبی جدید و تقویت مسیرهای موجود از آن استفاده می‌کند، محقق می‌گردد. هرچه بیشتر مغز خود را مجدد سیم کشی کنید، تعادل شما بیشتر بهبود خواهد یافت. نکته اصلی در این روش، تمرین حرکت درست است.
درمان عدم تعادل در سکته مغزی
مشکل عدم تعادل دلایل مختلفی دارد. به همین دلیل بهترین درمان برای شما به عوارض جانبی سکته شما بستگی دارد.
برای راهنمایی شما درباره این روش‌ها، در اینجا نشانگرهایی ذکر شده است که نشان می‌دهند هر یک از این روش‌ها برای چه کسانی مناسب است.
ورزش و توانبخشی مجدد
شایعترین علت تعادل ضعیف پس از سکته مغزی، اختلال در هماهنگی عضلات پاها و شکم است.
اگر بتوانید مغز خود را مجدداً مسیر کشی کرده و هماهنگی پاها و عضلات شکم خود را بهبود ببخشید، تعادل شما نیز بهبود خواهد یافت.
برای بهبود تعادل پس از سکته مغزی، تمرینات بازتوانی را آغاز کنید که در سه ناحیه زیر تمرکز داشته باشند.
• تمرینات بازتوانی تقویت تعادل
• ورزشهای توانبخشی شکم
• ورزشهای توانبخشی پا
هر قدر بیشتر از طریق تمرین کردن مغز خود را مسیر کشی کنید، تعادل شما بیشتر بهبود خواهد یافت.
این ورزش‌ها برای چه کسانی است؟
افراد مبتلا به همی پارزی (ضعف در یک طرف بدن) یا همی پلژیک (فلج یک طرف بدن) می‌توانند از ورزشهای توانبخشی بهره‌مند شوند.
ورزشهای فوت دراپ
فوت دراپ وضعیتی است که در آن توانایی شما برای بلند کردن پا دچار اختلال می‌شود که می‌تواند باعث کشیده شدن پاها روی زمین در حین راه رفتن شود.
این یکی از تاثیرات جانبی خطرناک سکته است؛ زیرا تعادل شما را مختل کرده و احتمال افتادن و سقوط را افزایش می دهد.
تمرینات فوت دراپ، در صورت تمرین منظم می‌توانند به بازیافتن توانایی پاها کمک کنند.
این تمرینات برای چه کسانی است؟
تمام کسانی که با دورسی فلکشن (بلند کردن بخش پیشین پا به سمت بالا) مشکل دارند، می‌توانند از تمرینات فوت دراپ بهره مند شوند.
درمان محرومیت از بینایی
برخی از بیماران سکته مغزی پس از سکته، از اختلال در بینایی رنج می‌برند و گاهی ممکن است این موضوع به نفع بیمار باشد.
در این پژوهش، بیماران سکته مغزی در برنامه‌های توانبخشی برای تعادل، از بینایی محروم شده بودند.
در کمال شگفتی بیماران سکته مغزی که از علائم بینایی محروم شده بودند، بیشتر از گروه کنترل، تعادل خود را بهبود بخشیدند. این پژوهش نشان می‌دهد که استفاده بیش از حد از نشانه‌های بینایی، ممکن است یک استراتژی جبرانی برای کپی کردن مشکلات عدم تعادل پس از سکته باشد.
این پژوهش را به دست پزشک خود برسانید و از او بپرسید که آیا ممکن است تمرینات تعادل محرومیت از بینایی، مناسب شما باشد. اگر پاسخ او مثبت بود، حتماً این تمرینات را تحت نظر متخصصین یا درمانگر خود تمرین کنید.
این تمرین برای چه کسانی است؟
اگر از افتادن نمی‌ترسید، پس تمرین توانبخشی تعادل محرومیت از بینایی می‌تواند مناسب شما باشد.
اما اطمینان حاصل کنید که حتماً در این باره با پزشک خود بررسی‌های لازم را انجام دهید. زیرا این تمرین بدون مراقبت مناسب، می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
تمرینات آموزش شناختی
برخی از مشکلات مربوط به تعادل، در واقع یک مشکل شناختی هستند. مانند اختلال در تمرکز و همی نگلکت (ناتوانی در توجه به محیط پیرامون در ناحیه آسیب دیده بدن)
هنگامی که سکته مغزی توانایی شما در تمرکز یا توجه به محیط پیرامون را تحت تاثیر قرار می‌دهد، می‌تواند منجر به تعادل ضعیف شود.
به عنوان مثال ممکن است در یک قدم بلغزید؛ نه به این دلیل که پاهای شما ضعیف هستند، بلکه به این دلیل که شما، به قدم برداشتن خود توجه نکرده‌اید؛ به همین سادگی.
از این رو بهبود توجه می‌تواند به بازیابی تعادل پس از سکته مغزی کمک کند.
خوشبختانه پژوهش‌ها نشان می‌دهند که شما می‌توانید از طریق تمرینات فرایند توجه، پس از سکته مغزی توجه خود را بهبود ببخشید.
آموزش فرایند توجه، مانند تمرینات آموزش شناختی، می‌تواند به بهبود تمرکز و توجه پس از سکته مغزی کمک کند.
همان طور که می‌توانید برای بهبود هماهنگی پاهای خود مغز خود را مجدداً مسیر کشی کنید، می‌توانید برای بهبود عملکرد شناختی خود نیز این کار را انجام دهید. همه چیز به تمرین مداوم بستگی دارد.
یوگا درمانی اصلاح شده
اگر از یوگا لذت می‌برید، پس از دانستن اینکه ثابت شده است یوگا اصلاح شده می‌تواند تعادل شما را پس از سکته مغزی بهبود ببخشد، خوشحال خواهید شد.
بیماران سکته مغزی پس از ۸ هفته انجام ورزش یوگا به صورت هفته ای ۲ بار، در حوزه‌های مربوط به تعادل زیر، بهبود پیدا کرده‌اند:
• بهبود اعتماد به نفس درباره تعادل در فعالیت‌های خاص
• کاهش ترس از سقوط
• بهبود کیفیت زندگی
اگر می‌توانید، هر دو هفته یک بار به همراه یک درمانگر آموزش دیده در جلسات یوگای اصلاح شده شرکت کنید. مهم است که با یک درمانگر آشنا با سکته که بتواند حرکت را به درستی تغییر داده و اصلاح کند، کار کنید.
این روش برای چه کسانی است؟
برای تمام کسانی که به بهبود تعادل و کیفیت زندگی خود علاقه مند باشند.
تجهیزات کمکی برای مشکلات تعادل
یک عصای پیاده روی ساده یا چهار پایه متحرک می‌تواند ثبات و اعتماد به نفس شما را به خصوص برای پیاده‌روی کردن خارج از منزل، بهبود ببخشد. حتی اگر برای داشتن پشتیبانی نیازی به تکیه کردن به عصا ندارید، اغلب اطرافیان شما اندکی زمان و فضا به شما خواهند داد. مهم است که از هر تجهیزاتی استفاده می‌کنید، در سایز مناسب شما باشد و بنابراین از یک متخصص برای انتخاب تجهیزات کمکی کمک بگیرید. اگر دچار فوت دراپ (مشکل در بلند کردن پا از زمین در هنگام راه رفتن) هستید، ممکن است ارتز مچ پا به شما پیشنهاد شود. این اسپلینت، انگشتان شما را بلند کرده و از مچ پای شما پشتیبانی می‌کند. بنابراین می‌توانید هنگام ایستادن، وزن خود را روی پا بیندازید؛ بدون آنکه هنگام قدم برداشتن به سمت جلو به پنجه پای خود فشار وارد کنید.
چه مدت پس از سکته مغزی طول می‌کشد تا تعادل خود را دوباره به دست بیاورید؟
بسیاری از بازماندگان سکته مغزی پس از حدود ۶ ماه تعادل خود را بهبود می‌بخشند. این تقریباً مدت زمانی است که بهبود نحوه راه رفتن شما و سایر تاثیرات جانبی سکته که تعادل شما را تحت تأثیر قرار داده است، طول می‌کشد.
ممکن است زمان توان یابی شما بسته به اندازه و موقعیت سکته، کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد. هر سکته متفاوت است؛ از این رو بهبودی پس از هر کدام، مدت زمان مختلفی می‌طلبد.
خبر خوب این است که وقتی شما به طور مداوم در جلسات توانبخشی شرکت می‌کنید، تعادل شما شروع به بهبود پیدا کردن می‌کند.
نکاتی برای پیشگیری از افتادن
ممکن است نکات زیر در پیشگیری از سقوط کردن به شما کمک کند.
• تمام کف زمین را از سیم‌های قابل تعویض، فرش‌های فرسوده یا هر چیز دیگری که ممکن است باعث لغزیدن شما شود پاکسازی کنید.
• هر نوع رطوبت که باعث لیز خوردن می‌شود را از زمین پاک کنید.
• خانه خود را به نحوی بچینید که از برخورد با اجسام دور بمانید. وسایل درون خانه و مبلمان خود را مرتب کنید تا مجبور نباشید اطراف آنها قدم بزنید. وسایل مورد نیاز خود را روی طاقچه قرار دهید تا راحت‌تر در دسترس باشند.
• افتادن اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که حواس فرد به فکر کردن درباره سایر چیزها یا انجام چند کار به صورت همزمان پرت می‌شود. پس سعی کنید از انجام دو کار به صورت همزمان، مانند راه رفتن و صحبت کردن با تلفن خودداری کنید.
• در هنگام انجام کارهای پیچیده مانند چرخیدن، بالا رفتن و پایین آمدن از پله ها یا وارد شدن و خارج شدن از حمام و توالت، بر حرکات خود تمرکز کنید. افتادن اغلب در این شرایط اتفاق می‌افتد. وقتی در حال چرخیدن هستید، با دقت به اطراف قدم بردارید. برای حفظ تعادل، اجسام محکم که در اطراف خود دارید را نگه دارید و برای حرکت وقت بگذارید. اگر دارای تجهیزات کمکی هستید از آنها استفاده کنید؛ یا از یک نفر در صورت نیاز کمک بخواهید.
• با همان سرعتی که در آن راحت هستید، حرکت کنید. به دلیل قرار گرفتن تحت فشار زندگی روزمره، برای سریع انجام دادن کارها عجله نکنید.
• به خصوص در اطراف پله‌ها از لامپ‌های با ولتاژ بالا استفاده کنید تا دید کافی برای شما را فراهم کند. اگر شبانه از خواب بیدار شدید، حتماً چراغ را روشن کنید.
• خانه خود را گرم نگه دارید. ماهیچه‌های سرد، عملکرد خوبی ندارند و این امر می‌تواند منجر به بروز حادثه شود.
• به خاطر داشته باشید که از هر گونه تجهیزات کمکی برای راه رفتن مانند عصاها یا چهارپایه‌ها که توسط درمانگر شما توصیه شده است، استفاده کنید.
• در صورتی که سقوط کردید، ممکن است بخواهید گرفتن یک هشدار شخصی را در نظر بگیرید.
• کفش یا دمپایی مناسب با کف نازک و پاشنه کوتاه و پهنای مناسب بپوشید. هرگز با پوشیدن جوراب یا پاپوش روی کف لغزنده قدم نزنید.
• تست‌های بینایی را به طور مداوم انجام دهید. در صورت نیاز از عینکی که برای شما تجویز شده است، استفاده کنید.
• برای انجام کارهایی که نمی‌توانید آنها را با خیال راحت انجام دهید، از دیگران کمک بخواهید یا اگر اهمیت کمتری دارند، آنها را رها کنید.
