گانگلیون یک کیست کوچک و بیخطر یا کیسهای پر از مایع است که گاهی اوقات در مچ دست شکل میگیرد. پزشکان هنوز بهطور دقیق نمیدانند چگونه این کیستهای گانگلیون ایجاد میشوند، اما بهطور کلی، در صورتی که یک کیست گانگلیون دردناک نباشد و با فعالیتهای روزمره تداخل نکند، پزشکان ممکن است تصمیم بگیرند بدون درمان آن را ترک کنند و بیمار را آسیب نرسانند. با این حال، برای کیستهای دردناک یا کیستهایی که به مشکلاتی منجر میشوند، روشهای درمانی موجود است.
نداشتن درد کیست گانگلیون(مچ دست) دلیل بر سهل انگاری در درمان نیست.
افراد مبتلا به کیست گانگلیون تودههای نرم، گرد را روی مچ دست خود و یا در نزدیکی مفاصل انگشتان خود مشاهده میکنند. کیستها معمولا بدون درد هستند، اما در بعضی موارد ممکن است افراد مبتلا به درد مچ دست به علت فشار ناشی از کیسه پر شده از مایع بر روی فیبرهای عصبی در نزدیکی مفصل احساس درد کنند. پزشکان باتجربه ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی امید برای کیست مچ دست، ابتدا با استفاده از معاینات دقیق و تصویر برداریهای لازم و سپس با ارائه برنامه درمانی اثر بخش و پیشرفته با رویکرد پلکانی یعنی شروع درمان با روشهای درمانی ساده مانند ورزش و سپس متدهای پیشرفته فیزیوتراپی به شما در غلبه به این بیماری کمک میکنند و در صورت تشخیص نیاز به جراحی، شما به یک جراح متخصص ارجاع میشوید.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شمارههای 02122780702 تماس حاصل فرمایید.
چه قسمتهایی از مچ دست درگیر میشود؟
آناتومی مچ دست بسیار پیچیده است و احتمالا پیچیدهتر از همه مفاصل بدن است. مچ دست در واقع مجموعهای ازمفاصل و استخوانهای بسیار است. این مفاصل و استخوانها به ما کمک میکنند تا ازدستهای خود در جهات مختلف استفاده کنیم. مچ دست باید خیلی متحرک باشد تا طیف گستردهای از حرکات را برای دستهای ما فراهم کند. در عین حال، مچ دست باید قدرت گرفتن اجسام سنگین را داشته باشد. مچ دست از هشت استخوان کوچک جداگانه تشکیل شده است,که استخوانهای کارپال نامیده میشوند. استخوانهای کارپال دو استخوان ساعد، زند زبرین وزند زیرین را به استخوانهای دست متصل میکنند. استخوانهای متاکارپال استخوانهای درازی هستند که زیرکف دست قرار دارند.
استخوان کارپال
رباطها نقش مهمی در نگهداری و اتصال استخوانهای مچ دست به یکدیگر دارند. آنها به استخوانها کمک میکنند تا در همه جهات حرکت کنند. رباطها به شکل یک کپسول مفصلی مچ دست به یکدیگر متصل شدهاند. کپسول مفصلی یک ساختار ضد آب بافتی است که استخوانهای مچ دست را احاطه میکند. خود مفصلها در داخل کپسول مفصلی قرار دارند. کپسول مفصلی شامل مقدار کمی مایع روانی است که به آن مایع سینوویال میگویند، این مایع باعث فراهم شدن حرکت آسان استخوانها میشود. انگشتان برای حرکت خارج از کپسول مفصلی به تاندونهای بسیاری نیاز دارند. گانگلیونها به طور کلی توسط یک دسته از بافتها به یک کپسول مفصلی در نزدیکی، تاندون یا غلاف تاندون (پوشش بافتی تاندون) متصل میشوند.
گانگلیگون پشت مچ
کیستهای مچ دست به کپسول مفصلی مچ دست متصل میشوند. معمولا تنها یک گانگلیون در جایی که غالبا پزشکان پیش بینی میکنند ظاهرمیشود. با این حال، گانگلیونها تقریبا درهر مفصلی دردست ومچ دیده میشوند.
۶۰تا 70 درصد گانگلیونهای مچ دست گانگلیونهای پشت مچ دست هستند. گانگلیون پشت مچ دست در پشت دست پیدا می شود، هرچند گانگیلونها در بسیاری از نواحی پشت مچ دست ظاهر میشوند اما اغلب روی دست قرار میگیرند. گانگلیون پشت مچ دست ممکن است از بیرون مشخص نباشد. پزشکان به این نوع مخفی، گانگلیون مخفی یا پنهان میگویند.
کیست گانگلیون در کف دست
گانگلیون کف دست معمولا روی کف دست درطرف چین خوردگی مچ دست درست زیر انگشت شصت قرار دارد. این دومین نوع شایع گانگلیون مچ دست است.
چراکیست گانگلیون در مچ دست ایجاد میشود؟
پزشکان نمیدانندکه چرا گانگلیونها ایجاد میشوند. در برخی موارد، مچ دست قبلا آسیب دیده است. به نظر می رسد آسیبهای مکرر مانند مواردی که دربازی تنیس یا گلف بطور مکرراتفاق میافتد، در ایجاد گانگلیون نقش بسیار مهمی داشته باشد. یکی از نظریهها نشان میدهدکه گانگلیونهای مچ دست زمانی تشکیل میشوندکه بافت همبند از بین میرود یا با ساییدگی و پارگی آسیب میبیند. بافت آسیب دیده یک نقطه ضعف درکپسول مفصلی ایجاد میکند، درست مانند یک نقطه ضعف درتایر ماشین که موجب میشود تیوب داخلی از آن بیرون بزند. مایع مفصلی ممکن است از طریق این نقطه ضعف نشت کند و شروع به جمع شدن درکیست خارج از مفصل کند. با گذشت زمان، این کیست بزرگترمیشود. به نظر میرسد مایع مفصلی ازمفصل مچ دست به گانگلیون منتقل میشود،و نه از طریق دیگری. در نهایت، یک مایع شفاف و چسبنده کیست را پر میکند. مایع ترکیبی از مواد شیمیایی است که معمولا در مفصل یافت میشود.
داشتن گانگلیون چه حسی دارد؟
بیمار مبتلا به گانگلیون پشت مچ دست ممکن است یک برآمدگی یا توده در پشت مچ دست احساس کند. گانگلیون کف دست، از برآمدگی بر روی چین خوردگی مچ دست در زیر انگشت شصت احساس میشود. توده ممکن است ناگهان ظاهر شود یا ممکن است در طول زمان رشد کند. گانگلیون ممکن است گاهی اوقات از لحاظ اندازه افزایش یا کاهش پیدا کند. مچ دست ممکن است درد بگیرد یا حس آزار دهنده داشته باشد. هم چنین گانگلیون ممکن است در انجام فعالیتها تداخل ایجاد کند. گانگلیون کف دست ممكن است عصب مدین یا زند زیرین را تحت فشار قرار دهد و موجب بروز مشکل به لحاظ حسی و حركتی شود. گانگلیون پشت مچ دست مخفی ممکن است کاملا دردناک و حساس باشد، حتی اگر کوچکتر از گانگلیونهای دیگر باشد. معمولا علائم گانگلیون خطرناک نیست و عمدتا بدتر نمیشوند. این کیستها به سرطان تبدیل نمیشوند.
چگونه پزشکان مشکل را تشخیص میدهند؟
شما میتوانید از پزشک خود بخواهید تا کیست گانگلیون مشکوک را بررسی کند، اما یک فوریت پزشکی نیست. پزشک شما میتواند با انجام معاینه و صحبت کردن درمورد علائم، کیست گانگلیون را تشخیص دهد. دکتر شما کیستهای شما را لمس میکند و از میزان حساسیت آنها میپرسد. گاهی اوقات پزشکان از سوزن آسپیراسیون برای تایید تشخیص کیست گانگلیون استفاده میکنند. این روش ساده ناحیه مورد نظر را بی حس کرده و سپس با استفاده از یک سرنگ و سوزن مایع را از کیست خارج میکند. مایع برای تأیید تشخیص وجلوگیری از عوارض دیگر مورد بررسی قرار میگیرد. در برخی موارد پزشکان برای آگاهی بیشتر در مورد کیست از تستهای تصویربرداری مانند سونوگرافی یا ام آرآی استفاده میکنند. سونوگرافی از امواج صوتی استفاده میکند تا وقتیکه دستگاه به آرامی بر روی پوست شما قرار میگیرد تصویر مورد نظر را ایجاد کند.اسکن ام آر آی تصویری دقیق از کیست و ساختارهای اطراف آن فراهم میکند. اسکن ام آر آی مستلزم آن است که هنگام عکسبرداری، خیلی ساکن و بیحرکت بمانید. هر دو آزمایش بدون درد هستند. آزمایشات برای تعیین مایع یا جامد بودن کیست، مفید هستند.این تصاویر همچنین میتوانند تعیین کنند که آیا سرخرگ یا رگ خون موجب این برآمدگی شده است یا خیر.
چه کاری میتوان برای درمان یک گانگلیون انجام داد؟
درمان گانگلیونهای پشت مچ دست وکف دست ممکن است نیازبه جراحی داشته باشد یا بدون جراحی باشد. ریسکها و مزایای نسبی هر گونه درمان گانگلیون باید به دقت مورد توجه قرار گیرد.
روشهای درمانی گانگلیون کف وپشت مچ دست
در گذشته،گانگلیونهای پشت مچ دست با شکستن و بدون شکافتن پوست درمان میشدند. این کار با یک چکش چوبی (یا کتاب مقدس) به سادگی و با فشارمحکمی انجام میشد. با این حال، چون گانگلیون اغلب پس از این نوع درمان دوباره ظاهرمیشد، دیگر استفاده نشد. اغلب مشاهده درمان کافی برای گانگلیونهای مچ دست است. گانگلیونها معمولا بیخطر هستند و در طول زمان بدتر نمیشوند. آنها معمولا به تاندونها، اعصاب یا مفصل آسیب نمیزنند. حدود 50 درصد از گانگلیونهای مچ دست ممکن است در نهایت خودشان از بین بروند. فراتر از مشاهده، شکافتن ریز کیست با چند سوراخ سوزنی شکل گزینه درمانی بدون جراحی برای گانگلیونهای پشت مچ دست است. در این روش، دیواره کیست با سوزن سوراخ میشود و داروهای ضد التهابی وبیحسی به داخل کیست تزریق میشود. این درمان میتواند کیست وعلائم آن را کاهش دهد. با این حال، گانگلیون احتمالا دوباره ظاهر میشود.
جراحی
زمانی جراحی توصیه میشود که بیمار درد شدید احساس میکند یا زمانی که کیست با انجام فعالیت تداخل پیدا میکند. همچنین اگرگانگلیون عصب مچ دست را تحت فشار قرار دهد جراحی توصیه میشود زیرا این امر میتواند سبب بروز مشکلات حسی و حرکتی در دست شود. جراحی معمولا با بیهوشی موضعی انجام میشود، مثل این است که دستتان خواب رفته باشد، اما میتوان آن را تحت بیهوشی عمومی نیز انجام داد درست مانند اینکه خوابتان برده باشد.
گانگلیون پشت مچ دست
پزشکان دو گزینه درمان با جراحی برای گانگلیون پشت مچ دست دارند:
- آسپیراسیون: اولین گزینه سوراخ کردن و آسپیراسیون است. (آسپیراسیون به معنای کشیدن مایع با مکش است). با این حال، میزان موفقیت این روش کمتر از 50 درصد است.
- دومین گزینه بریدن یا برداشتن کیست مچ دست است
- برداشتن کیست معمولا موثر است البته اگر رشتهای که کیست را به کپسول مفصلی متصل میکند و کمی ازکپسول اطراف آن برداشته شود.
- معمولا یک برش تکی ایجاد میشود، اما باتوجه به محل گانگلیون، ممکن است لازم باشد برش دوم نیز انجام شود.
- برداشتن کیست گانگلیون پشت مچ دست، یک برش کوچک در پشت مچ دست ایجاد میشود. تاندونهایی که از پشت مچ دست و داخل انگشتان رد شدهاند از سر راه کنارکشیده میشوند(یا حرکت داده میشوند). این کمک میکند تا جراح گانگلیون را ببیند و آن را تا جایی که به کپسول مچ دست متصل میشود,دنبال کند. هنگامی که جراح این رشته را پیدا میکند، کل گانگلیون از جمله ناحیهای که آن را به کپسول مفصلی متصل میکند را حذف میکند. کپسول مفصلی ممکن است نیاز به ترمیم با بخیه داشته ویا نداشته باشد. در نهایت برش پوست با بخیه بسته میشود.
- سوراخ کردن و آسپیراسیون به دلیل احتمال آسیب عصبی و رگهای خونی، جراحی و آسپیراسیون برای گانگلیونهایی که در نواحی خاصی از مچ دست قرار دارند توصیه نمیشود. در نواحی دیگر، سوراخ کردن با سوزن میزان موفقیت بیشتری دارد.
- برش رایج ترین جراحی برای گانگلیون پشت مچ دست است. حذف کیست معمولا موثر است البته اگر رشتهای که کیست را به کپسول مفصلی متصل میکند و کمی کپسول اطراف آن برداشته شود. در اصل روش جراحی یکسان است جز این که گانگیلون معمولا خیلی نزدیک به سرخرگ زند زبرین است(سرخرگی در مچ دست که نبض افراد را میتوان با آن حس کرد).در بعضی موارد گانگلیون پشت مچ دست اطراف سرخرگ قرار گرفته است. این برداشتن گانگلیون را کمی مشکل میکند. این جراحی همانطور که کیست مچ دست را از کپسول مفصلی جدا میکند باید با دقت و محافظت از سرخرگ انجام شود.
عوارض و عواقب
هر دو روش خطراتی دارند. حتی پس از جراحی برش، یک گانگلیون ممکن است دوباره ظاهر شود، اما این خیلی شایع نیست. خطرابتلا به عفونت درهر دو روش بسیار کم است. برش ممکن است گاهی باعث کاهش حرکت، بیثباتی و آسیب به عصب یا رگهای خونی شود. برداشتن گانگلیون خطر بیشتری برای عصب و رگهای خونی دارد . با این حال، چون اکثریت مردم دو سرخرگ دارند که به دست میروند. اگر یکی آسیب ببیند، دیگری برای تامین خون لازم برای دست کافی است.
پس از عمل جراحی
یک پانسمان بزرگ برای مچ دست و ساعد استفاده میشود. شما بعد از جراحی میخواهید انگشتان و مچ دستتان را حرکت دهید.اما بخیهها بعد ازدو هفته باز میشوند وتمرینات فیزیوتراپی باید ادامه پیدا کنند تا بتوانید مچ دست خود را به حالت طبیعی حرکت دهید.
توانبخشی پس از جراحی
در واقع پس از عمل جراحی از شما میخواهند که تغییرات گانگلیون را مشاهده کنید.
- وقتی دکتر خود را ملاقات میکنید ممکن است به شما پیشنهاد کند که آتل ببندید تا مچ دست زیاد حرکت نکند و گانگلیون جمع شود.
- پزشک میتواند به شما نشان بدهندکه چگونه آن قسمت را ماساژ دهید تا مایع از گانگلیون خارج شود. اگر متوجه شدیدکه گانگلیون بزرگتر شدهاست، به پزشک خود اطلاع دهید.
تمرینات ورزشی کیست گانگلیون مچ دست
تمرین شماره یک
کف دست خود را روی یک سطح صاف مانند میز قرار دهید.حالا بازوی خود را طوری بچرخانید که دست کاملا روی سطح قرار گرفته باشد و شصت شما بالای میز باشد. حالا دستتان را در جهت دیگر به سمت انگشت شصت بچرخانید.این کار را چند بار تکرار کنید. این تمرین به عنوان انحراف زند زیرین (اولنار) معروف است که در گروه تمرینات فعال حرکتی قرارمیگیرد زیرا فرد باید خودش بدون هیچ کمکی آن را انجام دهد.
تمرین شماره دو
برای انجام این تمرین، شما نیاز به یک درمانگر داریدکه بتواند به شما کمک کند.روی تخت دراز بکشید و دستانتان را کنار بدن قرار دهید. درمانگر مچ دست شما را در همه جهات حرکت میدهد. مچ دست به جهات مختلف پهلو، عقب و جلو حرکت میکند تا چرخه کاملی ازحرکات انجام شود. این تمرین در گروه غیر فعال حرکتی قرار میگیرد.این تمرین غیر فعال نامیده میشودچون بیمار به تنهایی نمیتواند این تمرین را انجام دهد و نیاز به درمانگر دارد.
تمرین شماره سه
برای انجام این تمرین وزنههای سبک لازم است. روی یک صندلی راحت بنشینید و بازوی خود را همراه با کیست مچ دست روی میز قرار دهید و وزنه را از قسمت لبه میز دردست بگیرید .مچ دستتان را به سمت خودتان و سپس به طرف پایین باز و بسته کنید.این تمرین را چندین بار انجام دهید.این تمرین به عنوان تمرین کششی و خمشی مچ دست شناخته شده است ومیتوان به سادگی برای تقویت مفاصل مچ و انگشتان آن را انجام داد.
