در شرایط طبیعی، کشکک زانو به طرف بالا و پایین بر روی شیار استخوان ران حرکت می‌کند. هنگامی که زانو خم می‌شود، فشار بین کشکک زانو و استخوان ران افزایش می‌یابد. اما اگر کشکک زانو به درستی در شیار استخوان ران حرکت نکند و انحراف یابد، فشار به شدت افزایش می‌یابد. در نتیجه، وقوع آسیب‌های مکرر موجب وارد شدن فشارهای زیاد و تکراری به این منطقه می‌شود و در نهایت باعث درد کشکک زانو، التهاب مفصل و فرسایش سطح مفصلی زیر کشکک زانو می‌شود.
بیشتر موارد انحراف کشکک زانو ناشی از عدم تعادل عضلانی و کنترل حرکتی ضعیف است. درصد کمی از افراد در طول زندگی‌شان با درد کشکک زانو مواجه می‌شوند، اما این آسیب در ورزشکاران بیشتر رخ می‌دهد. ورزش‌هایی که بیشترین خطر ایجاد این آسیب را دارند، شامل ورزش‌هایی هستند که نیازمند دویدن، پرش زیاد و فرود آمدن از ارتفاع در حالت خمیده زانو هستند؛ مانند دو، تنیس، فوتبال، والیبال، بسکتبال، اسکی و سایر ورزشهای مشابه. عدم درمان صحیح سندرم پتلافمورال می‌تواند باعث افزایش احتمال التهاب تاندون کشکک زانو شود.
چه عاملی موجب عدم تعادل عضلانی می‌شود؟
عضلات چهار سر ران به کشکک زانو متصل هستند و از طریق ان به تاندون کشکک زانو نیز وصل هستند این تاندون به قسمت فوقانی استخوان ساق پا وصل می‌شود. عضلات واستوس لترال، کشکک زانو را به سمت بالا و بیرون، عضلات واستوس مدیال مورب، کشکک زانو را مستقیما به سمت بالا می‌کشند.
در صورتی که عضلات چهار سر ران شما تعادل کافی را نداشته باشند کشکک زانو به سمت خارج منحرف می‌شود. علل شایع ضعف عضله‌ی VMO ، آسیب‌دیدگی زانو، انجام جراحی، تورم و بی‌تحرکی است. انقباض و گرفتگی طولانی مدت عضلات و تاندون‌ها زانو نیز موجب می‌شود که کشکک زانو به طرفین کشیده شود؛ خصوصا اگر عضله VMO ضعیف باشد.
عضلات لگن نیز در کنترل حرکت ران پا بسیار موثر هستند. کنترل ضعیف عضلات باسن موجب می‌شود زانو به سمت داخل چرخش پیدا کند و کشکک زانو به سمت بیرون منحرف شود. بنابراین موفق‌ترین برنامه‌های توانبخشی همیشه شامل ارزیابی و اصلاح عضلات لگن و باسن نیز می‌شوند.
سندرم درد پتلافمورال بیشتر در سنین نوجوانی شایع است چرا که در این دوران، رشد استخوان‌ها بسیار سریعتر از تاندون‌ها و عضلات است و بنابراین فشار زیادی به مفاصل وارد می‌شود. کودکان فعالی که به خوبی عضلات خود را کشش نمی‌دهند، مستعد بروز انحراف کشکک زانو هستند.
چه مشکلات بیومکانیکی موجب بروز سندرم درد پتلافمورال می‌شود؟
مشکلات دفرمیتی کف پا مانند صافی کف پا و عدم کنترل مناسب عضلات لگنی هر دو می‌توانند باعث چرخش زانو به سمت بیرون شوند. زمانی که با هر قدمی که شخص برمی‌دارد مکانیک حرکتی مفاصل او مشکل دارد و فشار زیادی به آن‌ها وارد می‌شود، به طور مکرر به زانو آسیب وارد می‌شود و سندرم درد پتلافمورال یکی از عوارض آن است.
علائم سندرم درد پتلافمورال چیست؟
معمولا درد کشکک زانو به تدریج ایجاد می‌شود و شدت می‌گیرد. درد کشکک زانو همچنین در حین انجام فعالیت‌هایی حس می‌شود که در آن وزن بدن روی زانو‌هاست یا در آن زانوها باید خم و راست شوند.
از پله‌ها بالا و پایین رفتن، دو زانو نشستن، پریدن و خم شدن روی زانوها معمولا برای فرد دردناک هستند و به تدریج این درد پیشرفت می‌کند تا جایی که در هنگام راه رفتن نیز درد احساس می‌شود و نهایتا در هنگام استراحت کردن و خوابیدن نیز زانودرد حس می‌شود.
سندرم درد پتلافمورال چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تست منفرد و مشخصی برای تشخیص قطعی درد پتلافمورال وجود ندارد. گاهی اوقات پزشک می‌تواند با شنیدن شرح حال شما و پرسیدن سوالاتی در مورد شرایط خاص و علائم شما و انجام معاینات فیزیکی، این مشکل را تشخیص دهد. پزشک در حین معاینه وضعیت زانوی شما را در حالات مختلف از جمله در حالت خم شدن روی یک زانو بررسی می‌کند. در برخی موارد ممکن است لازم باشد انجام عکسبرداری اشعه ایکس یا اسکن ام آر آی تجویز شود تا احتمال ابتلا به سایر مشکلات زانو بررسی شود.
درمان فیزیوتراپی برای سندرم درد پتلافمورال
هدف کوتاه مدت از درمان زانوی دوندگان، کاهش درد و التهاب زانو و مهم تر از آن، اصلاح علت اصلی بروز زانوی دوندگان است تا از بروز مجدد آن پیشگیری شود. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که انجام فیزیوتراپی در درمان کوتاه مدت و بلند مدت زانوی دوندگان بسیار موثر است. در حدود 90 درصد از بیماران مبتلا به سندرم درد پتلافمورال بعد از 6 هفته فیزیوتراپی، دیگر دردی ندارند.
البته هیچ بازه زمانی خاصی برای بهبودی بیماری وجود ندارد چرا که شرایط هر بیمار با بیمار دیگر فرق دارد. تدوین برنامه‌ی توانبخشی به عوامل مختلفی بستگی دارد و در هر مرحله از توانبخشی وضعیت شما برای آغاز مرحله‌ی بعد بررسی می‌شود. بسیار مهم است که شما مرحله بعدی توانبخشی خود را بیش از حد زود آغاز نکنید چرا که این کار موجب آسیب دیدن مجدد و تأخیر در بهبودی می‌شود.
[WPSM_AC id=1011]
ورزشهای توصیه شده توسط پزشک
اگر شما ورزش می‌کنید، با توجه به نوع ورزش خاصی که انجام می‌دهید ، به یک دوره انجام تمرینات اصلاحی خاص نیاز دارید. این تمرینات به تدریج سخت‌تر و پرفشارتر می‌شوند تا جایی که شما آمادگی کامل برای بازگشت به تمرینات ورزشی خودتان را داشته باشید.
پزشک در ابتدا در مورد اهداف شما از دوره‌ی ریکاوری، زمان‌های آزاد شما و برنامه‌ی تمرینی شما سوال می‌کند تا بهترین و مناسب‌ترین برنامه توانبخشی و ریکاوری را برای شما تدوین کند. بهترین نتیجه‌ی مورد انتظار از دوره‌ی ریکاوری این است که شما سرعت، قدرت و چابکی قبلی خود را به طور کامل بازیابی کنید و آموزش‌های لازم را دیده باشید و بتوانید به خوبی از بروز مجدد آسیب جلوگیری کنید.
چرخش خارجی لگن
برای انجام این تمرین:
- به پهلو دراز بکشید و زانوهای خود را 90 درجه خم کنید و روی هم قرار دهید و لگن خود را نیز در حدود 60 درجه خم کنید.
- توجه کنید که پاشنه‌ی پاهای شما با هم در تماس باشند و در همین حال زانوی بالایی خود را ا جایی که می‌توانید بالا ببرید. این حالت را برای 2 ثانیه نگه دارید و سپس زانوی خود را پایین بیاورید.
- این تمرین را برای هر طرف 10 تا 15 بار تکرار کنید و تمرین را 2 تا 3 ست انجام دهید.
کشش باسن و ایلیوتیبیال
برای انجام این تمرین:
- روی زمین بنشینید و یک پای خود را 90 درجه خم کنید به طوری که کف پای شما کاملا روی زمین باشد و پای دیگر را کاملا صاف کنید. سعی کنید تنه‌ی خود را به سمت راست بچرخانید و با دست چپ خود ران پای خود را بکشید.
- این حالت را برای 10 تا 20 ثانیه نگه دارید و 5 تا 10 بار تکرار کنید و سپس پای دیگر را کشش دهید.
کشش همسترینگ
برای انجام این تمرین:
- بر روی کمر دراز بکشید و یک پای خود را کاملا صاف کنید.
- دستان خود را دور ران پای دیگر خود حلقه کنید و به آرامی زانوی خود را صاف کنید تا جایی که کشش را در پشت پای خود حس کنید.
- سعی کنید مچ پای خود را به نحوی خم کنید که کف پای شما با سقف موازی باشد.
- این حالت را برای 20 ثانیه نگه دارید. این حرکت را سه بار تکرار کنید و سپس پای دیگر را کشش دهید.
