شایع ترین علت احساس سوزش در پا آسیب عصبی است که اغلب مربوط به دیابت است. هر چند دلایل احتمالی دیگری نیز وجود دارد. درد ناشی از سوزش پا میتواند متناوب یا ثابت باشد و از خفیف تا شدید متغیر باشد. پاهای شما ممکن است احساس داغی، سوزن سوزن شدن، گزگز یا بیحسی داشته باشند. درد اغلب در شب بدتر میشود.
درمان سوزش پا به علت اصلی آن بستگی دارد.
دلایل
عموماً، سوزش کف پا و گرفتگی کف پا به عنوان علائم نوروپاتی شناخته میشوند. فیبرهای عصبی که آسیب دیدهاند، ممکن است بیش از حد فعال شوند و باعث سوزش شوند. حتی اگر هیچ زخمی وجود نداشته باشد، عصبهای آسیب دیده سیگنالهای درد را به مغز ارسال میکنند.
در بیشتر افراد مبتلا به نوروپاتی، ابتدا اعصاب پا آسیب میبینند. این افراد اغلب احساس سوزنزدگی و کاهش حس در پاها را تجربه میکنند. بسیاری از افراد شکایت دارند که پاهایشان به لمس بسیار حساس هستند (هایپر استزیا) و ممکن است درجات مختلفی از درد همراه با سوزش داشته باشند. شدت این درد میتواند متفاوت باشد، از خفیف تا شدید. دیابت و سوء مصرف الکل به طور قابل توجهی از علل رایج نوروپاتی پا هستند.
بسیاری از مشکلات دیگر باعث ایجاد نوروپاتی یا احساس سوزش در پا میشوند:
- بیماری مزمن کلیه (اورمیا)
- نوروپاتی فیبر کوچک
- کمبود ویتامین (ویتامین B12، فولات و گاهی اوقات ویتامین B6)
- سوء مصرف الکل
- سطوح پایین هورمون تیروئید (کم کاری تیروئید)
- بیماری لایم
- اچ آی وی یا ایدز
- پلی نورورپاتی آمیلوئید
- عوارض جانبی داروها، از جمله داروهای شیمی درمانی، مصرف بیش از حد ویتامین B6، داروهای HIV، آمیودارون، ایزونیازید، متفورمین و سایر داروها
- اریتروملالژیا
- مسمومیت با فلزات سنگین (سرب، جیوه، آرسنیک)
- واسکولیت (التهاب رگهای خونی)
- سارکوئیدوز
- سندرم گیلن باره (GBS)
- ﭘﻠﯽ ﻧﻮروﭘﺎﺗﯽ دﻣﯿﻠﯿﻨﯿﺰاﺳﯿﻮن اﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﻣﺰﻣﻦ (CIDP)
علاوه بر نوروپاتی، عفونت و التهاب پا نیز میتواند باعث احساس سوزش شود. شایع ترین آنها بیماری پای ورزشکار، عفونت پوست ناشی از قارچ، است.
بیماری شریان محیطی (PAD) نیز معمولاً باعث سوزش پا میشود. گردش ضعیف خون در پاها ممکن است اغلب باعث درد، سوزن سوزن شدن و سوزش کف پاها، به ویژه هنگام راه رفتن شود.
هفتهها یا ماهها پس از جراحی بای پس معده، برخی از افراد احساس سوزش پا را تجربه میکنند. جذب ضعیف ویتامین B پس از بای پس معده میتواند باعث نوروپاتی در پاها و احساس سوزش کف پا شود.
علائم رایج
واضح است که علامت اصلی درد سوزش است اما علائم رایج دیگری مانند قرمزی و افزایش موضعی دما در اطراف ناحیه آسیب دیده وجود دارد. علائم دیگری که ممکن است از آن رنج ببرید، مختص شرایطی است که باعث احساس سوزش در کف پاهای شما شده است.
چه کسی بیشتر از همه از سوزش پا رنج میبرد؟
کسانی که بیشتر در معرض این بیماری هستند، عبارتند از کسانی که از قبل نوروپاتی محیطی دارند، دیابتی هستند یا کسانی که گردش خون ضعیفی دارند. این به دلیل ماهیت مشترک این شرایط است.
تشخیص سوزش کف پا
اگر پاهای دردناک و سوزشی دارید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام میدهد. یک معاینه فیزیکی میتواند موارد زیر را نشان دهد:
- مشکلات ساختاری در ساق پاها یا کف پاها
- عفونت قارچی
- قرمزی یا رنگ پریدگی پوست
- رفلکسها
- فقدان احساس
سپس پزشک از شما در مورد سابقه پزشکیتان، از جمله داروهایی که مصرف میکنید، سوالاتی می پرسد. پزشک از شما میپرسد که علائم شما چه زمانی رخ میدهد و چقدر طول میکشد.
پزشک شما احتمالاً آزمایش دیابت را انجام میدهد، زیرا دیابت یکی از شایع ترین علل سوزش پا است. آنها همچنین میخواهند بدانند که آیا سابقه مصرف بیش از حد الکل دارید یا خیر، زیرا این یکی دیگر از دلایل رایج این عارضه است. آنها همچنین ممکن است آزمایش خون را برای بررسی موارد زیر تجویز کنند:
- هورمون تیروئید
- عملکرد کلیه
- کمبود ویتامین
- اچ آی وی
- سایر عفونتها
در صورت مشکوک بودن به سندرم تونل تارسال ممکن است آزمایشهای تصویربرداری تجویز شود. پزشک شما ممکن است به کفشهای شما نگاه کند و راه رفتن شما را تماشا کند تا ببیند آیا کفشهای تنگ یا نامناسب دارید یا خیر.
پزشک شما در مورد علائم دیگر سؤال میکند تا مشخص کند که آیا عفونت یا آسیب درگیر است یا خیر.
درمان سوزش کف پا
مهم ترین درمان برای سوزش کف پا ناشی از نوروپاتی، جلوگیری از هرگونه آسیب عصبی مداوم است. در برخی موارد درمان بیماری زمینهای نوروپاتی و علائم را بهبود میبخشد. در شرایط دیگر، مانند نوروپاتی فیبر کوچک، که هیچ علتی را نمیتوان شناسایی کرد، پزشک روی درمان علائم فرد تمرکز میکند.
برای افراد مبتلا به نوروپاتی دیابتی، درمان به معنای حفظ سطح قند خون در محدوده طبیعی است، که معمولا به تغییرات رژیم غذایی، داروهای خوراکی و اغلب تزریق انسولین نیاز دارد.
برای افراد مبتلا به سایر اشکال نوروپاتی که باعث سوزش کف پا میشود، جلوگیری از آسیب بیشتر عصبی به همان اندازه مهم است. شرایط خاص و درمان آنها عبارتند از:
- کمبود ویتامین. مصرف ویتامین B12 اضافی به صورت خوراکی یا تزریقی میتواند جایگزین سطوح پایین این ماده مغذی شود.
- اعتیاد به الکل. قطع نوشیدن بیش از حد الکل از آسیب مداوم عصبی جلوگیری میکند و به اعصاب اجازه میدهد تا بهبود یابند.
- بیماری مزمن کلیوی. دیالیز ممکن است برای از بین بردن سموم ایجاد کننده نوروپاتی و علائم سوزش کف پا ضروری باشد.
- کم کاری تیروئید. مصرف هورمون تیروئید خوراکی سطوح تیروئید پایین را افزایش داده و اغلب نوروپاتی و همچنین علائم سوزش پا را معکوس میکند.
- سندرم گیلن باره و پلی نوروپاتی دمیلینیزاسیون التهابی مزمن. درمانها بسیار تخصصی هستند و شامل تعویض پلاسما (پلاسمافرزیس) یا درمان با گلوبولین ایمنی (IVIG) میشوند.
درمانهای سوزش کف پا شامل درمان درد و احساسات غیر طبیعی ایجاد شده توسط نوروپاتی است. برخی از داروهای رایج برای سوزش کف پا عبارتند از:
- آمی تریپتیلین (الآویل)
- کاربامازپین (تگرتول)
- دسیپرامین (نورپرامین)
- دولوکستین (کیمبالتا)
- گاباپنتین (نورونتین)
- پریگابالین (لیریکا)
- توپیرامات (توپامکس)
- ونلافاکسین (افکسور XR)
ممکن است برای کاهش ناراحتی شدید بعضی از افرادی که از سوزش کف پا رنج میبرند، سایر داروهای مسکن لازم باشد. داروهای بدون نسخه مثل آدویل، آلو، موترین IB و تیلنول، درد را در بسیاری از افراد دچار سوزش کف پا کنترل میکنند. داروهای ضد درد تجویزی مانند داروی ترامادول (آلترام) یا داروهای با دوز پایین (مواد مخدر) ممکن است برای درد شدید ضروری باشد.
برای سوزش کف پا ناشی از پای ورزشکاران، داروهای ضد قارچ میتوانند عفونت قارچی را درمان کرده و علائم سوزش پاها را از بین ببرند. ابتدا باید از داروهای بدون نسخه مانند مایکونازول (میکاتین) یا تربینافین (لامیسیل AT) استفاده شود. داروهای ضد قارچ تجویزی مانند فلوکونازول (دیفلوکان)، ایتراکونازول (اپورانوکس) و نفتیفین (نفتین) نیز در دسترس هستند.
درمانهای خانگی برای تسکین سوزش کف پا
درباره این نوع از درد، مراجعه به پزشک اهمیت بسیاری دارد اما مواردی وجود دارند که میتوانید برای بهبود موقت یا نسبی، در خانه امتحان کنید:
- برای چند دقیقه پاهای خود را در آب سرد یا یخ حمام قرار دهید. با این حال این کار برای افراد مبتلا به اریتروملالژیا توصیه نمیشود زیرا ممکن است به پوست آنها آسیب برساند.
- پای خود را در نمکهای اپسون یا یا محلول آب سیب بگذارید. اگر مبتلا به دیابت هستید، قبل از امتحان این روش درمانی از پزشک خود سوال کنید.
- مکمل زردچوبه مصرف کنید. کورکومین موجود در زردچوبه باعث تسکین دردهای عصبی میشود. کورکومین دارای اثرات محافظتی ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی است. همچنین تصور میشود که به علائم عصبی کمک کند.
- کرم موضعی حاوی لیدوکائین یا کپسایسین استفاده کنید. ممکن است یک محلول زنجبیل خانگی و زردچوبه نیز مفید باشد. یک پژوهش نشان داده است که چسب لیدوکائین در کاهش درد ناشی از اریتروملالژیا بسیار موثر است.
- برای کمک به بهبود جریان و گردش خون، کف پاهای خود را ماساژ دهید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
هنگامی که شروع به تجربه هر نوع احساس سوزش در پاهای خود کردید، باید فوراً به دنبال متخصص پا باشید. هرچه زودتر بتوانیم آن را ارزیابی کرده و تشخیص دهیم، از نظر کاهش درد و کاهش مدت زمان بهبودی برای شما راحتتر خواهد بود. در صورتی که دوست دارید منتظر بمانید و ببینید که آیا مشکل به خودی خود از بین میرود یا نه، نباید بیش از یک هفته منتظر بمانید. دلیل اصلی مداخله زودهنگام این است که اگر نوعی آسیب عصبی رخ دهد، هر چه بیشتر صبر کنید، به طور بالقوه بدتر میشود. نکته دیگر این است که اگر به تازگی یک جفت کفش جدید خریدهاید و اکنون احساس سوزش دارید، توصیه میشود کفش را همراه داشته باشید تا همراه با کف با پایتان ارزیابی شود.
