نوار عصب و عضله : تفسیر، مزایا، عوارض و نحوه ی انجام کار

الکترومیوگرافی یا نوار عصب و عضله که اغلب اوقات به صورت EMG نیز نوشته می‌شود به درمان بالینی جهت ارزیابی فعالیت الکتریکی عضلات بیمار حین استراحت و انقباض اشاره دارد. این سیستم قادر است اطلاعات صوتی و تصویری موسوم به نوار عصب و عضله ارائه کند.آزمایش هدایت عصبی معلوم می سازد عصب‌های بیمار تا چه اندازه در انتقال سیگنال‌های الکتریکی موفق عمل می‌کنند. عصب‌ها با استفاده از ضربه‌های الکتریکی عضلات بدن را تحت کنترل دارند و این ضربه‌ها هستند که به شیوه‌های مختلف ماهیچه‌ها را وادار به انجام واکنش می‌کنند.نوار عصب و عضله و تحقیقات هدایت عصبی در راستای تشخیص اختلالات ماهیچه‌ای، ارتباط عصبی ماهیچه‌ای، عصب‌های پیرامونی و ریشه‌های عصب کاربرد دارند. نوار عصب شامل نوار عصب و نوار عضله است.

چرا به نوار عصب و عضله یا آزمایش NCS نیاز است؟

با آنکه از طریق عکسبرداری ام آر آی یا اشعه ایکس می‌توان اطلاعاتی درباره ساختار ستون فقرات کسب کرد، اما نوار عصب و عضله و آزمایشات هدایت عصبی نیز اطلاعاتی را درباره نحوه عملکرد عضلات و عصب‌ها ارائه می‌کنند. علاوه بر دانسته‌های قبلی پزشک درباره سوابق پزشکی، معاینه بدنی و عکسبرداری‌ها، این آزمایشات اطلاعات ارزشمندی را در اختیار وی قرار می‌دهد.برای نمونه، طی معاینات بدنی پزشک به دنبال سرنخ‌هایی درباره مشکل اصلی ستون فقرات می‌گردد (مشکلاتی همچون، تحلیل رفتن عضله یا آتروفی، عدم رفلکس، ضعف، و بی حسی). این آزمایش همراه با تعدادی عکسبرداری انجام می‌شود تا بتوان اسکلت، عضلات و عصب‌های بدن را دقیق تر بررسی کرد (عکسبرداری اشعه ایکس، ام آر آی یا نوار عصب و عضله).عکسبرداری اشعه ایکس، ام آر آی یا نوار عصب و عضله به بررسی ساختار ستون فقرات، استخوان‌ها، دیسک و عصب‌ها می‌پردازند. عکسبرداری اشعه ایکس اطلاعاتی درباره کج شدگی تیره پشت از پهلو (اسکولیوز) یا زائده استخوانی (آرتروز) ارائه می‌کند. ام آر آی جزئیات دقیقی درباره فتق دیسک (استنوسیز) یا تنگی کانال‌های عصبی آشکار می سازد.شاید با ام آر آی بتوان گرفتگی عصب را تشخیص داد اما این تکنیک با برخی محدودیت‌ها مواجه است. ام آر آی تنها تنگی عصب در یک نقطه را تشخیص می‌دهد. مثلا با ام آر آی نمی‌توان فهمید عصب سه هفته قبل به شدت تحت فشار قرار گرفته یا خیر یا در حال حاضر عصب با چه شدتی آسیب دیده است. ممکن است عصب در اثر ورم آسیب دیده باشد، اما اکنون ورم کمتر شده است.پزشک قبل از تصمیم گیری درباره نحوه درمان به بررسی دقیق تر سی تی اسکن و ام آر آی و کارکرد آزمایش خواهد پرداخت.نوار عصب و عضله و آزمایش هدایت عصبی به ارزیابی چگونگی تبادل اطلاعات از ستون فقرات به دست و پاها و عضلات دورتر از ستون مهره‌ای می‌پردازد.در صورتی که بیمار احساس ناراحتی، گزگز، بی حسی یا ضعف نامشخص از ناحیه دست یا پا کند، احتمالا پزشک نوار عصب و عضله یا آزمایش هدایت عصبی را در دستور کار خود قرار خواهد داد. با این آزمایش می‌توان عملکرد نرمال عصب را تایید کرد یا میزان آسیب عصبی را برآورد کرد.

این آزمایشات چه مزایایی دارند؟

فایده اصلی انجام این آزمایشات این است که اطلاعاتی را درباره نحوه عملکرد عضلات و عصب‌ها ارائه می‌کنند. این آزمایش در تشخیص هر نوع اختلال و مشکلی به پزشک کمک خواهد کرد تا در صورت نیاز توصیه‌های مناسب را به بیمار کند.

چه کسی آزمایش را انجام می‌دهد؟

پزشکی که در زمینه طب فیزیکی و توانبخشی و یا علم عصب شناسی تخصص دارد این آزمایش را در مطب خود انجام می‌دهد.

اقدامات قبل از انجام آزمایش

معمولا خوردن و آشامیدن در روز آزمایش مشکلی ندارد. مصرف داروهای تجویزی اشکالی ندارد مگر اینکه پزشک آنها را منع کرده باشد. از استعمال لوسیون یا پودر بر روی ناحیه تحت آزمایش خوداری فرمایید. جهت دسترسی بهتر پزشک به محل انجام آزمایش لباس گشاد به تن کنید یا لباسی بپوشید که به راحتی از بدن دربیاید. این آزمایش معمولا 30 تا 50 دقیقه طول می‌کشد.

چه اقداماتی طی آزمایش هدایت عصبی صورت می‌گیرد؟

در آزمایش هدایت عصبی دو گروه مهم عصب‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند:

• اعصاب حسی (که مسئول شناسایی حس درد، لامسه و فشار هستند)
• اعصاب حرکتی (که وظیفه حرکت دادن عضلات را بر عهده دارند)

پزشک ابتدا حسگرها را روی پوست قرار می‌دهد. به منظور تحریک و فعال کردن عصب مورد نظر، پالس الکتریکی جزئی همانند شوک ساکن بعد از قدم گذاشتن روی کف پوش به کار گرفته می‌شود. ممکن است عضله دچار انقباض ناگهانی گردد. سرعت، اندازه و پایداری واکنش عصبی ثبت و تجزیه و تحلیل می‌شود. شوک‌های حاصل از آزمایش NCS ملایم هستند و آسیب رسان نیستند.

طی آزمایش نوار عضله و عصب چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

همانند آزمایش الکتروکاردیوگرافی ماهیچه قلب، طی نوار عصب و عضله به ارزیابی فعالیت الکتریکی یک ماهیچه پرداخته می شود. پزشک سوزنی سیمی کوچک با روکش تفلون را داخل ماهیچه‌هایی که قرار است بررسی شوند، قرار می‌دهد. نوک سوزن به مانند آنتن عمل می‌کند و صدا و تصویر فعالیت الکتریکی حاصل از عضله را بر روی مانیتور ارائه می‌کند. احتمالا پزشک از بیمار می‌خواهد عضلات خود را منقبض کند. مادامی که عضله انقباض می‌گردد، فعالیت الکتریکی به صورت صدای کلیک مانند ثبت شده و قابل شنیدن است.

عوارض و خطرات آزمایش

نوار عصب و عضله و آزمایش هدایت عصبی با تعدادی عوارض همراه است. گاهی اوقات در اثر سوزن آزمایش کبودی مختصری روی پوست ایجاد می‌گردد. این حالت بیشتر در بین بیمارانی که از داروهای رقیق کننده خون (کومادین، پلاویکس) یا داروی ضد التهابی (ایبوپروفن، آسپرین) مصرف می‌کنند، رایج است. با توجه به مکانیزم دفاعی و طبیعی پوست و اندازه کوچک سوزن، به ندرت دیده شده محل سوزن زدن عفونت پیدا کند. احتمال دارد یک یا دو روز بعد از آزمایش کمی احساس ناراحتی و درد کنید. بعد از آزمایش می توانید بدون کمک گرفتن ازکسی راه بروید و یا با خودرو شخصی به منزل بازگردید. این نوع آزمایشات بی خطر هستند و در مورد افرادی که از دستگاه ضربان ساز قلب یا الکتروشوک قلبی استفاده می کنند، قابل اجراست.

خطرات انجام ندادن این آزمایش

اگر آزمایش هدایت عصبی و نوار عصب و عضله را انجام ندهید، ممکن است روند تشخیص علائم به تاخیر افتاده و پروسه درمانی طولانی‌تر شود.

نتیجه آزمایش چطور به اطلاع بیمار رسانده می‌شود؟

نتایج بلافاصله به بعد از انجام آزمایش مشخص نخواهند شد بلکه باید توسط متخصص بررسی شود. نتایج تست بررسی می‌شوند و یک گزارش به پزشکی که درخواست آزمایش کرده ارسال می‌گردد. منفی بودن آزمایش بدین معناست که نتایج نرمال هستند؛ مثبت بودن نتایج حکایت از آسیب عصبی جزئی دارد (نوروپاتی).