کمر درد یک اختلال بسیار شایع است و میتواند همه ما را در دوره‌های مختلف از زندگی درگیر کند. خبر خوبی که باید به شما بدهیم این است که در اکثر موارد کمر درد یک مشکل جدی نیست و ممکن است به علت گرفتگی یک عضله یا رباط به وجود آمده باشد.
کمر درد ممکن است دردی طولانی مدت و پایدار و یا ناگهانی و شدید باشد. کمر درد حاد به طور ناگهانی اتفاق میافتد و معمولا از چند روز تا چند هفته طول میکشد. اگر بیش از سه ماه طول بکشد، کمر درد مزمن نامیده میشود. مصرف داروهای ضد درد و استراحت میتواند برای کمردرد کمک کننده باشد. با این حال، ماندن در رختخواب بیش از ۱ یا ۲ روز میتواند آن را بدتر کند. درمان کمردرد بستگی به نوع درد و آنچه که باعث آن میشود دارد، ممکن است شامل کمپرسهای گرم و یا سرد، ورزش، دارو، تزریق، مکملهای درمانی و گاهی جراحی باشد.
علل درد کمر چیست؟
معمولاً کمردرد به دلایل ساده به وجود میآید اما گاهی اوقات ممکن است بروز درد کمر به یک یا چند مورد از موارد زیر ارتباط داشته باشد:
- نامناسب بودن حالت بدن
- نداشتن فعالیت جسمانی که باعث ضعف عضلات و سفتی ستون فقرات میشود.
- گرفتگی و کشیدگی عضلات
علاوه بر مواردی که در قسمت بالا به آنها اشاره کردیم برخی از بیماری‌های خاص میتوانند باعث احساس درد در ناحیه کمر شوند. باید به خاطر داشته باشید که درد شدید کمر ضرورتاً به معنای وجود یک مشکل حاد نیست. برخی از این بیماری‌ها در بخش زیر توضیح داده شده است.
اسپوندیلوزیس
با بالا رفتن سن، دیسک و رباط‌های ستون فقرات به طور طبیعی ضعیف میشوند این اتفاق برای همه ما رخ می‌دهد و بخشی از فرآیند بالا رفتن سن و رسیدن به دوران پیری است اما یک مشکل جدی نیست و همه افراد دچار درد کمر به علت ضعف عضلات آن نخواهد شد. با بالا رفتن سن، دیسک و ستون فقرات نازک میشوند و فاصله بین مهره‌ها کاهش پیدا میکند. در این حالت زائده‌های کوچک و استخوانی که از آنها تحت عنوان استئوفیت یاد میشود در لبه مهره‌ها و مفاصل فاست شروع به تشکیل می‌کنند. اسپوندیلوزیس یا آرتروز ستون فقرات عبارتی است که برای توصیف این وضعیت به کار برده میشود و شباهت زیادی به تغییراتی دارد که توسط استئوآرتریت در سایر مفاصل به وجود میآید. ثابت نگه داشتن کمر و تقویت عضلات اطراف لگن و ستون فقرات باعث کاهش ریسک ابتلا به اسپوندیلوزیس خواهد شد.
سیاتیک
درد کمر گاهی اوقات با درد پا ارتباط دارد و ممکن است با بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن همراه شود که به این وضعیت سیاتیک گفته میشود. این اختلال به علت تحت فشار قرار گرفتن یک عصب در ستون فقرات به وجود میآید. در اکثر افراد مبتلا به سیاتیک، درد پا میتواند بدترین بخش از این بیماری باشد ولی گاهی اوقات این افراد هیچ گونه دردی ندارند یا آن که درد کمر آنها بسیار کم است. در اکثر موارد سیاتیک به علت فتق دیسک و تحت فشار قرار گرفتن یک عصب به وجود میآید. دیسک‌های ستون فقرات به نحوی طراحی شده است که حرکت کنند تا بتوانیم به راحتی بدن خود را تکان دهیم اما گاهی اوقات بیرون زدگی دیسک میتواند باعث گیر افتادن ریشه عصب و بروز درد شود که پا و انگشتان آن را درگیر خواهد کرد. اکثر افراد تقریباً خیلی زود بهبود پیدا می‌کنند این در حالی است که در برخی موارد ممکن است این روند چند ماه طول بکشد.
تنگی کانال نخاعی
درد کمر با درد پا ارتباط دارد و چند دقیقه پس از شروع به راه رفتن ایجاد میشود و پس از آن که فرد می‌نشیند به سرعت درد بهبود پیدا میکند. از این وضعیت تحت عنوان تنگی کانال نخاعی یاد میشود. این فرایند میتواند یک اختلال مادرزادی باشد یا آن که با بالا رفتن سن و رسیدن به دوران پیری به وجود بیاید. این اختلال زمانی ایجاد میشود که عامل ایجاد کننده فشار باعث تحت فشار قرار گرفتن فضای کوچک در قسمت میانی ستون فقرات جایی که اعصاب آن قرار دارند شود. از این فضا تحت عنوان کانال نخاعی یا کانال ریشه اعصاب یاد میشود و ممکن است توسط استخوان یا رباط تحت فشار قرار بگیرد. اغلب علائم و نشانههای تنگی کانال نخاعی بر روی هر دو پا تاثیر می‌گذارند اما ممکن است درد یک پا بیشتر از پای دیگر باشد. معمولاً درد در هنگام نشستن و استراحت کردن بهتر میشود و برخی از افراد متوجه میشوند اگر هنگام راه رفتن کمر خود را به سمت جلو خم کنند از شدت درد آنها کاسته خواهد شد. در تنگی کانال نخاعی نیز همانند سیاتیک، مشکل اصلی به درد پا ارتباط دارد و کمتر بیماران دچار درد کمر خواهند شد. در اکثر موارد نه سیاتیک و نه تنگی کانال نخاعی یک مشکل جدی نیستند اما در صورتی که علائم و نشانههای آنها باعث بدتر شدن یا به وجود آمدن مشکلات بیشتر برای بیمار شود و کیفیت زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد باید حتماً به پزشک مراجعه کند تا او را در خصوص آنچه که باید انجام دهد راهنمایی کند.
سایر علل درد کمر چیست؟
سایر علل درد کمر به شرح زیر می‌باشد:
- مشکلات مربوط به استخوان از قبیل شکستگی آن که اغلب با نازک شدن استخوان همراه است و از این وضعیت تحت عنوان پوکی استخوان یاد میشود.
- بروز عفونت
- رشد تومور
- التهاب به عنوان مثال در اختلال اسپوندیلیت آنکیلوزان
علائم و نشانههای کمر درد
اصلی ترین علامت کمر درد همان گونه که از نامش پیداست، هر گونه دردی در هر جای کمر و گاهی در قسمتهای پایین‌تر در لگن و پاها است. برخی مشکلات کمر میتوانند در قسمتهای دیگر بدن درد ایجاد کنند. در بیشتر موارد علائم و نشانه‌ها در مدت زمان کوتاهی از بین می روند.
اگر هر یک از علائم زیر نمودار شد بایستی به پزشک مراجعه کنید:
- کاهش وزن
- افزایش درجه حرارت بدن (تب)
- التهاب و تعرق در کمر
- کمردرد مداوم – حتی خوابیدن و استراحت کمکی نمی کند.
- درد به سمت پایین و پاها
- درد به زیر زانوها کشیده شود
- بی اختیاری در ادرار
- دشواری در ادرار کردن
- بی اختیاری مدفوع
- بی حسی در اطراف دستگاه تناسلی
- بی حسی در اطراف لگن
گاهی کمردرد میتواند نشانه‌ای از یک بیماری بسیار حادتر در بدن مانند سرطان باشد. مثلاً بعد از انجام معاینات پزشک مشخص میشود که علت کمردرد یک متاستاز و انتشار سرطان از یک نقطه دیگر بدن مثل پروستات و تخمدان و.. باشد حال‌آنکه تا آن زمان سرطان اولیه علائم ایجاد نکرده است.چیزی که مهم است و بیماران باید به آن اهمیت بدهند این است که علت درد کمر یک علامت است و اگر احساس می‌کنند ظرف چند روز از شدت آن کاسته نمی‌شود باید به یک متخصص طب ورزش یا طب فیزیکی و توان‌بخشی مراجعه کنند تا در مرحله اول علت کمردرد شناسایی شود.
درد کمر چگونه تشخیص داده میشود؟
معمولاً پزشکان قبل از تصمیم گیری در خصوص نیاز به اقدامات درمانی بیشتر از روش انتظار برای تشخیص درد کمر استفاده می‌کنند زیرا در اکثر موارد درد کمر به صورت خود به خود بهبود پیدا میکند. این مرحله گاهی اوقات باعث ناامیدی بیماران میشود اما اگر آنها متوجه شوند که استفاده از اقدامات خود مراقبتی میتواند به آنها کمک کند هرگز به روش‌های درمانی نیاز نخواهند داشت. در صورتی که بیمار به اقدامات درمانی ضروری نیاز داشته باشد پزشک میتواند ضمن بررسی علائم و نشانههای او به انجام معاینه کمر بپردازد. در اکثر موارد می‌‌توان مشکلات کمر را پس از انجام یک معاینه ساده تشخیص داد و معمولاً نیازی به انجام آزمایشات تخصصی نیست.
عکس برداری از کمر
در موارد زیر شما به انجام عکس برداری از کمر خود نیاز خواهید داشت:
- در صورتی که کمر شما به علت زمین خوردن دچار آسیب دیدگی شده باشد.
- در صورتی که پزشک به این نتیجه برسد درد کمر شما یک علت مهم دارد.
- در صورتی که درد کمر به مدت طولانی از بین نرود.
در این شرایط پزشک درخواست سی تی اسکن یا انجام اسکن ام آر آی را خواهد داد. معمولاً کمتر از عکس برداری توسط اشعه ایکس برای تشخیص درد کمر استفاده میشود زیرا اغلب درد کمر به علت بروز مشکل در بافت‌های نرم از قبیل عضلات و رباط‌ها به وجود میآید که در عکس برداری توسط اشعه ایکس دیده نخواهد شد. تغییر در ستون فقرات به علت آرتروز ستون فقرات به کمک عکس برداری توسط اشعه ایکس تشخیص داده میشود. این تغییرات شایع که در بدن به وجود می‌آیند در عکس برداری توسط اشعه ایکس قابل مشاهده هستند و ممکن است فرد هیچ گونه مشکل و دردی نداشته باشد به همین دلیل عکس برداری توسط اشعه ایکس یک اقدام سودمند نیست.
چگونه درد کمر درمان میشود؟
مهمترین چیزی که باید برای درمان درد کمر انجام داد داشتن تحرک و انجام فعالیت جسمانی و انتخاب سبک زندگی سالم است. برخی از افرادی که دچار درد کمر هستند این نگرانی را دارند که درد کمر در هنگام انجام برخی کارهای خاص از قبیل برداشتن اشیا، چرخش کمر و حرکاتی از این قبیل بدتر میشود. بهتر است به خاطر داشته باشید که کمر و ستون فقرات ما بسیار قوی هستند و برای حرکت کردن طراحی شده است. در حقیقت استراحت بیش از حد باعث بدتر شدن درد کمر میشود. داشتن فعالیت جسمانی و شروع زود هنگام فعالیت‌های روزمره باعث تسریع فرایند بهبود شما خواهد شد. شواهد و مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد واکنش عاطفی و روحی شما به درد کمر در بهبودی سریع شما تاثیر دارد. هر چه شما مثبت فکر کنید و فعالیت بیشتری داشته باشید روند بهبود شما زودتر طی خواهد شد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی میتواند در بهبود قدرت و انعطاف پذیری کمر تاثیر بسیار زیادی داشته باشد. ورزش کردن یکی از موثرترین روش‌ها برای درمان درد کمر است. متخصص فیزیوتراپی میتواند به تنظیم یک برنامه ورزشی مناسب بپردازد و تمرینات خاصی را برای بهبود درد کمر شما توصیه کند. منوال تراپی که گاهی اوقات از آن تحت عنوان درمان دستی و به حرکت درآوردن مفاصل ستون فقرات یاد میشود میتواند در کنار انجام تمرینات ورزشی به بهبود درد کمر شما کمک کند. این حرکات معمولاً توسط متخصص فیزیوتراپی و متخصص درمان دستی انجام میشوند. ممکن است این روش‌های درمانی برای همه مشکلات مربوط به کمر سودمند نباشند. اگر شما به این روش‌های درمانی فکر می‌کنید می‌توانید با پزشک خود در این خصوص مشورت نمایید و شرایط خود را به طور کامل برای او توضیح بدهید.
کاردرمانی
اگر درد کمر شما باعث اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره از قبیل لباس پوشیدن و شستن لباس و ظروف یا رانندگی کردن شده است بهتر است متخصص کاردرمانی مراجعه کنید. متخصص کاردرمانی روش‌های مختلفی را برای کاهش گرفتگی عضلات کمر پیشنهاد میکند حتی ممکن است استفاده از برخی وسایل را به شما توصیه کند تا درد کمر شما بهبود پیدا کند. به خاطر داشته باشید که بهتر است به جای تکیه کردن بر این ابزارها سعی کنید از توانایی جسمانی خود و قدرت کمرتان برای شروع مجدد فعالیت روزمره استفاده کنید.
فعالیت جسمانی داشته باشید
داشتن فعالیت جسمانی مهمترین لطفی است که می‌توانید در حق خود انجام بدهید تا درد کمر شما بهبود پیدا کند. قوی نگه داشتن عضلات اطراف ستون فقرات باعث میشود که از استخوان‌ها و مفاصل شما بیشتر محافظت شود و فشار از روی آنها برداشته شود. هرچه فعالیت جسمانی شما بیشتر باشد کمر شما دامنه حرکات طبیعی و بهترین خواهد داشت. اگر شما به مدت طولانی فعالیت جسمانی نداشته باشید عضلات کمر شما ضعیف میشوند و تناسب کمتری خواهند داشت که این فرآیند باعث بدتر شدن درد کمر خواهد شد. نداشتن فعالیت جسمانی باعث میشود که کمر شما سفت و دردناک میشود. ورزش کردن به طور منظم باعث کوتاه شدن و کم شدن دفعات بروز درد کمر میشود. همچنین باعث ترشح برخی مواد شیمیایی به نام اندروفین میشود که مسکن طبیعی بدن است و باعث تسکین درد و احساس بهتری در شما خواهد شد. بهتر است به انجام آن دسته از تمرینات ورزشی بپردازید که انجام دادن آنها برای شما لذت بخش باشد. انواع مختلفی از تمرینات ورزشی وجود دارد که میتواند برای افراد مبتلا به درد کمر سودمند باشد. این همه را به شرح زیر می‌باشند:
- شنا کردن
- راه رفتن
- یوگا
- رفتن به باشگاه
- پیلاتس
تمرینات ورزشی برای کنترل درد کمر
کمردرد یک مشکل شایع است اما در اکثر موارد به علت یک مشکل جدی به وجود نمی‌آید. در اکثر شرایط دردی کمر به صورت خود به خود و پس از چند هفته بهبود پیدا میکند.
حرکت زانو به قفسه سینه
برای انجام این تمرین باید به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. یکی از زانوهای خود را بالا بیاورید و آن را به آرامی به مدت ۵ ثانیه به قفسه سینه خود فشار دهید و این تمرین را با هر زانوی خود ۵ بار تکرار کنید.
کشش کمر
برای انجام این تمرین باید به پشت دراز بکشید و دست‌های خود را روی سرتان قرار دهید و زانوهای خود را خم کنید و آنها را به آرامی به یک طرف بچرخانید. دقت کنید که کف پای شما روی زمین قرار داشته باشد. حدود ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید سپس این تمرین را ۳ بار در هر طرف از بدن خود انجام دهید.
چرخش لگن
برای انجام این تمرین باید به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید و سپس عضلات شکم خود را منقبض کنید و کمرتان را به کف اتاق فشار دهید تا کاملاً صاف باشد. حدود ۵ ثانیه در این حالت بمانید سپس ۵ بار این حرکت را تکرار کنید.
ایستادن روی یک پا
برای انجام این تمرین روی یک پای خود بایستید و به عبارتی زانوی خود را خم کنید و آن را پشت خود قرار دهید. می‌توانید در صورت لزوم از یک شی برای کمک بیشتر استفاده کنید تا تعادل داشته باشید. ۵ ثانیه در این حالت بمانید سپس این تمرین را با طرف دیگر خود سه بار تکرار کنید.
لانج عمیق
برای انجام این تمرین روی یک زانوی خود خم شوید و پای دیگر خود را به سمت جلو بیاورید. به روبرو نگاه کنید سپس آن پای خود که در قسمت پشت قرار دارد را بالا بیاورید. حدود ۵ ثانیه در این حالت بمانید. این تمرین را ۳ بار با هر طرف خود انجام دهید.
