الکتروتراپی در فیزیوتراپی: مزایا و عوارض در درمان درد مفاصل

الکتروتراپی یک روش غیر جراحی است که از آن برای تسکین درد و تحریک فرایند ترمیم آسیب دیدگی اسکلتی عضلانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از تحریک الکتریکی در کنار یوگا و سایر تمرینات ورزشی سبک به منظور بهبود توانایی عملکردی بیمار در طول روز برای انجام فعالیت‌های روزمره و افزایش کیفیت زندگی استفاده می‌شود. در اکثر موارد الکتروتراپی و فیزیوتراپی به عنوان مکمل در کنار هم استفاده می‌شوند تا مشکل بیمار برطرف گردد و بیمار بهترین نتیجه را از درمان بگیرد. به طور کلی از الکتروتراپی به عنوان یک روش برای تسکین درد استفاده می‌‌شود که با عوارض جانبی همراه نیست.

الکتروتراپی چیست؟

 اگرچه انواع مختلفی از روش‌های الکتروتراپی وجود دارد در اکثر جلسات از یک قاعده کلی پیروی می‌شود. در این روش پزشک تعداد الکترود را به کمک چسب مخصوص روی پوست قرار می‌دهد. سپس این الکترودها از طریق یک سیم کوچک به دستگاه مخصوص متصل می‌‌شوند تا جریان الکتریسیته به بدن ارسال گردد. در سایر روش‌های تحریک الکتریکی، متخصص فیزیوتراپی به کمک ژل مخصوص دستگاه را روی سطح پوست به حرکت در می‌آورد تا امواج صوت به ناحیه مورد نظر ارسال شود. در فیزیوتراپی از تحریک الکتریکی به عنوان معروف ترین روش‌های الکترودرمانی یاد می‌‌شود.

تحریک الکتریکی TENS

 تحریک الکتریکی از روش‌های بسیار رایج است که برای درمان آسیب دیدگی ناشی از ورزش مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحریک الکتریکی یک روش غیر تهاجمی و بسیار ایمن است که توسط متخصص فیزیوتراپی یا خود بیمار انجام می‌شود. در این روش جریان الکتریکی خفیف از طریق عضلات و رشته‌های عصبی به ناحیه دردناک بدن ارسال می‌شود تا درد بیمار کاسته شود. تحریک الکتریکی یکی از روش‌های درمانی اصلی و سودمند در الکتروتراپی است که برای درمان عضلات آسیب دیده یا تسکین درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عملکرد تحریک الکتریکی در فیزیوتراپی چگونه است؟ 

دستگاه مورد نظر با ارسال جریان الکتریکی توسط الکترودهایی که به آن متصل هستند کار می‌کند. الکترودها به پدهای چسبناک متصل هستند که روی پوست بیمار قرار می‌گیرند تا به خوبی به ارسال جریان الکتریکی به بدن بپردازند. هنگامی ‌که متخصص فیزیوتراپی از دستگاه تحریک الکتریکی استفاده می‌‌کند قصد دارد امواج الکتریکی را جایگزین پالسهای درد ناشی از آسیب دیدگی نماید. این امر باعث می‌شود که از ارسال سیگنال‌های درد به مغز جلوگیری گردد و بیمار دیگر درد را احساس نکند. تحریک الکتریکی با تاخیر در ارسال سیگنال‌های مغز که از اعصاب به مغز فرستاده می‌شوند باعث تسکین درد بیمار خواهد شد. به این ترتیب دردی که بیمار در محل آسیب دیدگی احساس می‌‌کند کاهش پیدا خواهد کرد و با گذر زمان بهبود می‌یابد.

 از تحریک الکتریکی برای درمان چه اختلالاتی استفاده می‌شود؟

 می‌توان از تحریک الکتریکی برای درمان انواع مختلفی از آسیب دیدگی‌ها استفاده کرد به شرط آنکه علت بروز آنها اختلالات اسکلتی عضلانی باشد که به خوبی به این روش درمان پاسخ می‌دهند. در بخش زیر به اختلالاتی که می‌‌توان به کمک تحریک الکتریکی به درمان آنها پرداخت اشاره می‌‌کنیم:

• کشیدگی عضله
• التهاب تاندون
• استئوآرتریت زانو
• درد گردن
• درد شانه
• درد ستون فقرات
• درد پس از عمل جراحی
• درد ناشی از قطع عضو
• کشیدگی رباط
• پیشگیری از کوفتگی عضلانی تاخیری
• سفتی یا التهاب مفصل
• درد آرنج
• پلانتار فاسیا

همانطور که متوجه شدید می‌توان به کمک تحریک الکتریکی به درمان تعداد زیادی از اختلالات نقاط مختلف بدن پرداخت و فهرستی که در قسمت بالا ارائه شده است را بزرگ تر کرد. به طور کلی باید متخصص فیزیوتراپی علت بروز درد را در بیمار تشخیص دهد و با سایر پزشکانی که در برنامه درمان حضور دارند مشورت نماید تا به این نتیجه برسد که آیا تحریک الکتریکی به بهبود شرایط بیمار کمک می‌کند یا خیر. در صورتی که تاثیرات مثبت تحریک الکتریکی در بهبود بیمار تایید شود فرایند درمان شروع خواهد شد.

مزایای الکترودرمانی

اگرچه هنوز بحث و گفتگو درباره تأثیر الکترودرمانی در بهبود اختلالات مختلف وجود دارد، اما شواهد و مدارک علمی زیادی نشان می‌دهند که این روش یک روش بسیار موثر در فیزیوتراپی است. مهم است که بدانید الکتروتراپی به تنهایی برای درمان بیماران به‌صورت نادر استفاده می‌شود و معمولاً در کنار فیزیوتراپی یا برنامه توانبخشی دیگر، از جمله ماساژ درمانی، تجویز می‌شود. تسکین درد یکی از مزایای بسیار مهم الکتروتراپی است و به بیمار کمک می‌کند تا به فعالیت و ورزش خود بپردازد، زیرا ورزش در تسریع فرآیند بهبودی تأثیرات مثبتی دارد. به عبارت دیگر، الکتروتراپی به بیماران کمک می‌کند تا بهبودی بیشتری را تجربه کنند و به طور فعال در فرآیند بهبود شرکت کنند. در بخش زیر برخی از مزایای الکتروتراپی در افراد اشاره می‌‌کنیم که دچار آسیب دیدگی یا اختلالات اسکلتی عضلانی هستند:

• تسکین درد مزمن، درد شدید و حاد پس از جراحی یا آسیب دیدگی
• رفع اسپاسم عضلات
• افزایش گردش خون در ناحیه آسیب دیده
• بهبود دامنه حرکات بدن
• بازآموزی عصبی عضلانی از طریق تحریک مستقیم
• پیشگیری از بروز آتروفی عضلانی که معمولاً در افرادی که به طور منظم ورزش نمی‌کنند به وجود می‌آید.
• تسریع فرآیند بهبودی پس از مصرف داروهای مورد نظر برای درمان ناحیه آسیب دیده
• پیشگیری از بروز ترومبوز عمیق وریدی پس از عمل جراحی

محدودیت‌های الکتروتراپی چیست؟

 هنگامی ‌که به این سوال مهم که ‘الکتروتراپی چیست؟’ پاسخ می‌‌دهیم باید محدودیت‌های مرتبط با این روش درمانی را نیز در نظر بگیریم تا بیمار با بایدها و نبایدهای این روش آشنا شود. هر فردی که قصد دارد از الکتروتراپی برای درمان مشکلات خود استفاده کند باید به خوبی به درک این موضوع بپردازد. اکنون به این سوال پاسخ می‌دهیم که الکتروتراپی چه محدودیت‌هایی دارد و چگونه متخصص فیزیوتراپی از ایمن بودن این روش درمانی برای بیمار اطمینان حاصل می‌کند؟ محدودیت‌های الکتروتراپی به شرح زیر می‌باشد:

• نباید از الکتروتراپی به عنوان یک روش برای درمان درد حاصل از بیماری استفاده کرد مگر آن که علت بروز درد مشخص شده باشد.
• نباید از این روش در نقاط متورم و ملتهب یا عفونی پوست استفاده کرد (مانند عروق واریسی)
• در صورتی که فرد علائم و نشانه‌های یک بیماری عفونی جدی را داشته باشد نباید تحت درمان با این روش قرار بگیرد.
• استفاده از این روش در هر یک از نقاط بدن که دارای زخم سرطانی، زخم باز، آبسه یا تومور است ممنوع می‌باشد.
• زنان باردار نباید تحت درمان با تحریک الکتریکی قرار بگیرند زیرا تاثیرات آن در دوران بارداری مشخص نیست.
• از درمان کودکان با تحریک الکتریکی باید اجتناب گردد.
• بیمارانی که دارای پیس ‌میکر هستند یا دچار بیماری قلبی عروقی می‌باشند نباید تحت درمان با این روش قرار بگیرند.
• به هیچ عنوان نباید از الکتروتراپی برای قسمت‌های خارجی گردن یا سر استفاده شود.

 اگرچه پزشکان از الکتروتراپی در افرادی که در فهرست بالا قرار دارند استفاده نمی‌کنند در برخی موارد نادر این فهرست را نادیده می‌گیرند. با این حال الکتروتراپی در افراد فوق باید با رعایت همه موارد و در نظر گرفتن تاثیرات مثبت و منفی آن در بیماران انجام گردد.

معایب الکتروتراپی چیست؟

 همه روش‌های درمانی با مزایا و معایب خاص خود همراه هستند که الکتروتراپی نیز از این قاعده جدا نیست. برخی از معایب این روش درمانی به شرح زیر می‌باشد:

• در برخی موارد نادر تحریک الکتریکی باعث بروز واکنش آلرژیک و التهاب پوست می‌شود و برخی دیگر از بیماران به علت جریان الکتریسیته دچار درد خواهند شد.
• امکان استفاده از این روش در نقاطی که دچار آسیب دیدگی هستند و هنوز خونریزی می‌کنند ممنوع می‌باشد.
• نمی‌‌‌توان از تحریک الکتریکی در نقاطی از بدن که دارای بافت سرطانی هستند یا آنکه عفونت کرده اند استفاده کرد.
• نباید از الکتروتراپی در نقاط حساس بدن استفاده کرد.
• نمی‌‌‌توان از الکتروتراپی برای درمان مشکلات کمر زنان باردار استفاده کرد و به طور کلی استفاده از آن در زنان باردار ممنوع می‌‌باشد.

 خوشبختانه درمان با تحریک الکتریکی معایب چندانی ندارد زیرا یک روش کم تهاجمی است که با خطرات و عوارض بسیار کمی همراه می‌باشد. در صورتی که فرایند درمان تحت نظر یک پزشک با تجربه انجام شود جای هیچ گونه نگرانی وجود نخواهد داشت زیرا بیمار به طور کامل مورد ارزیابی قرار می‌‌گیرد.