درمان درد پاشنه پا بدون جراحی (تقویت مچ و پاشنه پا، ارتز، شاک ویو و …)

درد پاشنه پا یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند بر روی حرکت پاها تأثیر بگذارد و تقریباً یک نفر از هر ده نفر از این درد رنج می‌برد. افرادی که به طور منظم ورزش می‌کنند، از جمله دویدن یا فعالیت‌های ورزشی کم‌شدت، و همچنین افراد بزرگسال در رده سنی 40 تا 60 سال، معمولاً به این درد مبتلا می‌شوند. با توجه به وجود عوامل مختلف برای درد پاشنه پا، تشخیص دقیق این مشکل بسیار اهمیت دارد.

ورزش، عامل اصلی هر نوع درد بدن و همچنین درد پاشنه است. بنابراین، مراجعه به یک فیزیوتراپیست به عنوان یک راه مطمئن برای درمان درد پاشنه پا محسوب می‌شود. متخصصان فیزیوتراپی تمرینات کششی خاصی را توصیه می‌کنند که به آرام کردن بافت فاسیای پلانتار (غلاف کف پایی) و عضلاتی که از زانو به قسمت پاشنه و از انگشتان پا به استخوان پاشنه متصل می‌شوند، کمک می‌کند. همچنین، ممکن است به شما توصیه شود که ماساژ سبک و لطیفی با استفاده از محلول‌های موضعی و استفاده از حمام کنتراست (حمام مخالف) را به صورت منظم انجام دهید تا درد پاشنه شما تسکین یابد.

علت درد پاشنه پا

برخی از شایع‌ترین علت‌های درد پاشنه پا عبارتند از:

• فاسئیت پلانتار (التهاب غلاف کف پایی). این فرم بسیار شایع از درد پاشنه‌ی پا، در اثر التهاب نوار محکمی در امتداد طول کف پا (به نام فاسیای پلانتار) رخ می‌دهد. این التهاب اغلب به خاطر استفاده‌ی مکرر و بیش‌ازحد – اغلب بر اثر دویدن- یا ساختار کف پا که باعث می‌شود فشار بیش‌ازحدی به این بافت وارد شود (مانند صافی کف پا) رخ می‌دهد. یک نشانه‌ی ناخوشایند از فاسئیت پلانتار، درد پاشنه پا به محض بیدار شدن از خواب در صبح یا پس از بی‌تحرکی برای مدت طولانی است.
• التهاب تاندون (تاندونیت) آشیل. تاندونیت آشیل، التهاب تاندون بزرگی است که عضلات ساق پا را به پشت استخوان پاشنه متصل می‌کند. در اینجا نیز، استفاده بیش‌ازحد یکی دیگر از دلایل شایع است، اما سفت بودن عضلات ساق پا که موجب کشیده شدن تاندون (و استخوان پاشنه متصل) می‌شود نیز می‌تواند یک عامل مؤثر باشد. درد ناشی از التهاب تاندون آشیل در بیشتر موارد دقیقاً پشت و بالای پاشنه احساس می‌شود.
• خار پاشنه. یک توده‌ی استخوانی از جنس کلسیم است که در استخوان پاشنه ایجاد می‌شود؛ خار پاشنه همیشه علت درد در پاشنه نمی‌باشد. بسیاری از موارد خار پاشنه وجود دارد که علائم و مشکلی ایجاد نمی‌کنند؛ اما اگر خار پاشنه در نقطه‌ای ناجور و به صورتی آسیب‌زا ایجاد شود، می‌تواند باعث درد و تحریک شود.
• علل دیگر: علل بالقوه دیگری نیز وجود دارد، از جمله بورسیت، آسیب عصبی و آرتروز. تشخیص صحیح برای دریافت درمانی که درد شما را هدف قرار داده و به طور مؤثر به آن کمک می‌کند، امری مهم و حیاتی است.

درمان درد پاشنه پا

در مورد درمان درد پاشنه پا، ابتدا باید علت آن به درستی تشخیص داده شود. اگرچه در اینجا ما تنها به رایج‌ترین روش‌های درمانی برای رفع درد پاشنه پا و بهبودی سریع‌تر و کامل‌تر از آن نگاهی خواهیم داشت.

دارو

اولین کار برای درمان درد پاشنه پا، چه خفیف باشد چه شدید، مصرف دارو است. متخصصان ارتوپدی و بیماری‌های پا همیشه سعی دارند درد را با داروها، به ویژه داروهای غیر استروئیدی درمان کنند. این داروها به خصوص برای بهبود التهاب در بافت فاسیای کف پا (فاسئیت پلانتار) تجویز می‌شوند؛ بنابراین، اگر به اندازه‌ای خوش‌شانس هستید که به دلیل فاسئیت پلانتار دچار درد پاشنه شده‌اید، پس این مشکل با مصرف داروهایی در چند دوز برای بیشتر از یک هفته، به راحتی قابل درمان است. اگرچه، در صورتی که التهاب شدید باشد و داروها اثری نداشته باشند، تزریق استروئید می‌تواند کمک کننده باشد.

پوشیدن کفش مناسب

گاهی اوقات درد غیرمنتظره و بدون علتی را که در پاشنه پایتان تجربه می‌کنید، فقط ناشی از پوشیدن کفش نامناسب است. اگر غالباً کفش پاشنه بلند می‌پوشید یا کفشتان درست سایز پایتان نیست و روی پاشنه‌تان ساییده می‌شود و تنگ است، این مشکلات می‌تواند باعث ایجاد انواع شرایط ناخوشایند و دردناک در پاشنه پا شود. اگر فکر می‌کنید که دچار مشکل شده‌اید، به یک متخصص پا مراجعه کرده تا درد پاشنه پایتان را مطرح کنید و بتوانید علت دقیق بروز این مسئله را به درستی تشخیص دهید. در بسیاری از موارد، ممکن است لازم باشد فقط کفشتان را عوض کنید و پزشک متخصص توصیه‌های مختلفی را در اختیار شما قرار می‌دهد. در شرایط دیگر، ممکن است لازم باشد برای چند روز یا چند هفته، به‌جای کفش‌های معمولی، از یک جفت کفش مخصوص طبی استفاده کنید.

ارتز یا کفی‌های طبی سفارشی

در ارزیابی بیومکانیکی که پزشک متخصص بیماری‌های پا انجام می‌دهد، مشخص می‌شود که آیا شما به ارتز یا کفی طبی نیاز دارید یا خیر – از ارتزها هم برای کمک به بهبودی درد شما و هم برای نگه داشتن کف پا در حالتی صحیح استفاده می‌شود تا از بروز دوباره‌ی مشکل جلوگیری کنید. ارتزها یا کفی‌های طبی سفارشی فشارهای آسیب زننده را به دور از پاشنه و فاسیای کف پا تخلیه می‌کنند و به پاشنه اجازه می‌دهند تا بهبود یابد و از بروز درد در این نقطه جلوگیری می‌کنند. ارتزها همچنین به شما کمک می‌کنند تا هر زمان که روی پایتان می‌ایستید، از پاها و کف پاهایتان محافظت کنید. استفاده از این کفی‌های طبی، توزیع وزن در کف پاها و وضعیت قرارگیری بدن شما را بهبود می‌بخشد و به شما کمک می‌کند تا بر مشکلات مختلفی غلبه کنید و به طور کلی به شما کمک می‌کند تا با راحتی بیشتری راه بروید.

آتل‌بندی (اسپلینت) و بستن

اسپلینت (آتل‌بندی) شبانه، معمولاً برای افرادی که درد پاشنه دارند، بسیار مفید می‌باشد. اسپلینت، انگشتان پا را به سمت پایین قرار می‌دهد تا به بافت داخل پاشنه کمک کند تا به سمت هم کشیده شود. اسپلینت یا آتل شبانه که شبیه چکمه است، در ناحیه کف پا و همچنین در تاندون آشیل کششی را ایجاد می‌کند، بنابراین سرعت بهبود را تسریع می‌بخشد. بستن با باند، گزینه دیگری است که برای ثابت نگه داشتن پاشنه پا برای کاهش دادن فشار از روی پاشنه می‌توان به کار برد. هم اسپلینت و هم باند را می‌توانید از یک کلینیک ارتوپدی و آسیب‌های پایی که مراجعه می‌کنید، تهیه کنید و نحوه‌ی استفاده از آن‌ها را می‌توانید از یک متخصص یاد بگیرید.

شاک ویو تراپی

یکی از درمان‌های مؤثر برای التهاب فاسیای کف پا و درد پاشنه، شاک ویو تراپی است. اسم شاک ویو ممکن است کمی با ابهت باشد، در صورتی که اصلاً این‌گونه نیست. در حقیقت، این روشی نسبتاً آسان است که به صورت سرپایی انجام می‌شود. در شاک ویو تراپی، از یک جریان الکتریکی برای ایجاد یک موج انرژی استفاده می‌شود که به بافت ملتهب هدایت می‌شود. ایده‌ی این درمان این است که این موج الکتریکی، سبب تحریک فرایند بهبود طبیعی بدن بیمار می‌شود که می‌تواند به تشکیل سلول‌های جدید کمک کند و التهاب را کاهش دهد.

برای انجام این درمان، پزشک آن قسمتی از پاشنه‌ی پا را که احساس درد یا ناراحتی دارد، مشخص می‌کند و علامت می‌زند. سپس ژلی را روی ناحیه استعمال کرده که به هدایت بهتر امواج الکتریکی کمک می‌کند. پزشک سپس از یک پروب (دسته‌ی دستگاه) برای ارسال امواج شوک به ناحیه‌ی ملتهب استفاده می‌کند.

تمرینات ورزشی

تمرینات کششی و تقویت‌کننده می‌توانند در درمان درد پاشنه و توانبخشی آن مفید باشند، اما فقط در صورتی که صحیح و در زمان مناسب انجام شوند.

حرکات کششی و تقویت‌کننده، به رفع هرگونه عدم تعادل عضلانی موجود، مانند عضلات سفت شده و ضعیف کمک می‌کند. همچنین می‌تواند در کاهش آسیب دوباره به پاشنه پای شما در آینده و نیز کاهش علائم فعلی تأثیر داشته باشد.

پزشک متخصص پا و ارتوپد شما یک برنامه تمرینی کششی و تقویتی خاصی را متناسب با وضعیت شما تجویز می‌کند.

کشش با حوله در حالت نشسته

این تمرین کششی با حوله در حالت نشسته، به کشیده شدن ماهیچه‌های پایین پای شما و فاسیای کف پا کمک می‌کند. تقویت پاها و حفظ انعطاف‌پذیری آن‌ها، برای کاهش درد پاشنه ضروری است. این حرکت به خصوص پس از یک روز طولانی سرپا ایستادن، احساس خوبی به شما خواهد داد. برای انجام این تمرین:

• روی زمین بنشینید و پای آسیب‌دیده خود را در جلوی خود صاف و کشیده کنید.
• حوله یا باندی را در اطراف پای آسیب‌دیده خود حلقه کنید.
• دو طرف حوله را با هر دو دستتان بگیرید، مانند اینکه افسار اسبی را گرفته‌اید و به‌آرامی کف پای خود را بکشید و زانویتان را صاف نگه دارید.
• این کشش را به مدت 15-30 ثانیه نگه دارید.
• کشش را آزاد کرده و این حرکت را 3 بار تکرار کنید.

حرکت هور (Hovers) لگن

همان‌طور که از نام این حرکت پیداست، حرکت هور لگن، عضلات باسن و لگن را هدف قرار می‌دهد. افزایش قدرت در این ناحیه برای جلوگیری از درد پاشنه، بسیار مهم و ضروری است.

• صاف روی شکم خود دراز بکشید و پاها را کاملاً در امتداد بدنتان بکشید.
• بازوهای خود را زیر یک بالش قرار داده و سر خود را روی بازوها قرار دهید.
• نافتان را به سمت ستون فقرات بکشید و شکم خود را محکم و سفت کنید.
• در طرف آسیب‌دیده، عضلات باسن و ران خود را سفت کنید.
• پای همین سمت را حدود 20 سانتی‌متر از زمین بالا نگه دارید.
• 5 ثانیه در این حالت بمانید.
• پای خود را پایین آورده و شل کنید.
• این حرکت را در 2 ست 15 تایی انجام دهید و اگر هر دو پایتان درد و ناراحتی دارد، حرکت را در سمت دیگر نیز تکرار کنید.

کشش عضلات پشت ساق پا به کمک دیوار

تاکنون حتماً به این نکته پی برده‌اید که سفت بودن عضلات پشت ساق پا، باعث درد کف پا و پاشنه می‌شود؛ اما آیا می‌دانید یکی از دلایل اصلی گرفتگی این عضلات، نشستن است؟ به این فکر کنید که روزانه چه مدت در حالت نشسته قرار می‌گیرید: در محل کار، در ماشین، تماشای تلویزیون، شام خوردن. احتمالاً ساعت‌ها و ساعت‌ها در همین حالت هستید. تمرینات کششی عضلات پشت ساق پا برای درد پاشنه و کف پا و درد ناشی از فاسئیت عالی است. برای انجام این حرکت:

• رو به یک دیوار بایستید.
• کف دست خود را هم سطح با چشم‌ها، بر روی دیوار قرار دهید.
• پای آسیب‌دیده خود را عقب نگه دارید و پاشنه‌ی آن را روی زمین قرار دهید.
• پای دیگر خود را به جلو حرکت داده و زانوی خود را خم کنید.
• پای پشتی‌تان را کمی به سمت داخل بچرخانید.
• به‌آرامی به سمت دیوار متمایل شوید تا جایی که در عضلات ساق پا احساس کشیدگی کنید.
• پای عقبی شما باید صاف‌تر باشد.
• این کشش را به مدت 15-30 ثانیه نگه دارید.
• سپس به حالت اول برگردید و این حرکت را 3 بار تکرار کنید.

عمل جراحی

برخلاف تصور اکثر مردم، در اغلب موارد نیازی به جراحی برای درد یا آسیب پاشنه پا نیست. اگر درد پاشنه پا به دلیل آسیب‌دیدگی شدید باشد، ممکن است نیاز اضطراری به جراحی باشد. اگرچه در موارد خفیف‌تری از درد پاشنه، قبل از در نظر گرفتن گزینه‌ی جراحی، ابتدا سایر روش‌های درمانی امتحان می‌شوند. معمولاً فقط ورزشکاران حرفه‌ای دچار درد سنگین و مزمن در پاشنه پا می‌شوند و این درد عملکرد آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از این‌ رو ممکن است ناچار به انجام جراحی شوند.