فیبرومیالژی یک اختلال است که با درد گسترده عضلانی اسکلتی، خستگی، اختلال خواب، مشکلات حافظه و مسائل روحی همراه است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فیبرومیالژیا با تأثیر بر فرآیند درد و شیوه عملکرد مغز در این فرآیند، احساسات دردناک را تقویت می‌کند.
علائم گاهی اوقات پس از ضایعه فیزیکی، جراحی، عفونت یا استرس روانی قابل توجهی آغاز می‌شود. گاهی نیز علائم به تدریج و بدون هیچ رویداد تحریک کننده‌ای ظاهر می‌شوند.
زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض ابتلای فیبرومیالژیا هستند. بسیاری از افراد مبتلا به فیبرومیالژیا دارای سردردهای تنشی، اختلالات مفصل فک (TMJ)، سندرم روده تحریک‌پذیر، اضطراب و افسردگی هستند.
درمان قطعی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد، اما انواع داروها می‌توانند به کنترل علائم کمک کنند. ورزش، استراحت و اقدامات کاهش استرس نیز ممکن است در کمک به مدیریت علائم مؤثر باشند.
علائم
علائم فیبرومیالژی عبارتند ز:
- درد گسترده: درد همراه با فیبرومیالژیا اغلب یک درد مبهم مداوم است که حداقل برای سه ماه ادامه داشته باشد. درد باید در هر دو طرف بدن ( نیمه ی راست و نیمه ی چپ بدن) و بالا تنه و پایین تنه‌ی شما باشد تا به عنوان درد منتشر حساب شود.
- خستگی: خستگی و کوفتگی مزمن یکی از شایعترین علایم این بیماری است. خواب این بیماران اغلب به دلیل درد مختل می‌شود در نتیجه اغلب وقتی از خواب بیدار می‌شوند خسته‌اند، حتی اگر طولانی مدت بخوابند. بسیاری از بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا دارای سایر اختلالات خوب مانند سندرم پاهای بی‌قرار نیز هستند.
- مشکلات شناختی: افراد مبتلا به فیبرومیالژیا در تمرکز و توجه مشکل دارند در نتیجه‌ی فعالیت‌های ذهنی را نمی‌توانند به خوبی انجام دهند.
فیبرومیالژی اغلب با سایر شرایط دردناک هم وجود دارد، مانند:
- سندرم روده تحریک پذیر
- سندرم خستگی مزمن
- میگرن و سایر انواع سردرد
- سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک
- اختلالات مشترک تمپوروماندیبولار
- اضطراب
- افسردگی
- سندرم تاکی کاردی وضعیتی
درد فیبرومیالژیا
درد، علامت بارز فیبرومیالژیا است. شما آن را در ماهیچه‌های مختلف و سایر بافت‌های نرم بدن خود احساس خواهید کرد.
این درد میتواند از درد خفیف تا ناراحتی شدید و تقریبا غیرقابل تحمل، متغیر باشد. شدت آن میتواند تعیین کند که چگونه روز به روز با آن کنار می‌آیید.
به نظر می‌رسد فیبرومیالژیا، ناشی از واکنش غیرطبیعی سیستم عصبی است. بدن شما بیش از حد به چیزهایی واکنش نشان می‌دهد که معمولا نباید دردناک باشند و ممکن است درد را در بیش از یک ناحیه از بدن خود احساس کنید.
اما تحقیقات موجود هنوز علت دقیق فیبرومیالژیا را مشخص نکرده است. تحقیقات در جهت درک بهتر این وعیت و منشا آن ادامه دارد.
درد قفسه سینه
هنگامی که درد فیبرومیالژیا در قفسه سینه شما وجود دارد، میتواند به طرز وحشتناکی شبیه درد سکته قلبی باشد.
درد قفسه سینه در فیبرومیالژیا در واقع در غضروف متصل است که دنده‌ها را به استخوان سینه متصل می‌کند. درد ممکن است به شانه‌ها و بازوهای شما نیز سرایت کند.
درد قفسه سینه فیبرومیالژیا ممکن است به صورت:
- فرو بردن یک شی تیز به آن ناحیه،
- همراه با احساس سوزش باشد.
مانند حمله قلبی، همچنین میتواند باعث سخت نفس کشیدن شود.
کمردرد
کمر شما یکی از نقاط شائع برای تجربه درد است. اگر شما درد کمر دارید، ممکن است نتوانید به طور قطعی تشخیص دهید که آیا فیبرومیالژیا مسئول این درد است یا بیماری دیگری مانند آرتریت یا کشیدگی عضله وجود دارد. علائم دیگر مانند مه مغزی (brain fog) و خستگی می‌توانند به تشخیص فیبرومیالژیا به عنوان عامل درد کمک کنند. همچنین ممکن است ترکیبی از فیبرومیالژیا و آرتریت وجود داشته باشد.
داروهایی که برای کنترل سایر علائم فیبرومیالژیا مصرف می‌کنید، می‌توانند به تسکین درد کمر کمک کنند. همچنین، انجام تمرینات کششی و تقویتی میتواند به حمایت از عضلات و سایر بافت‌های نرم در پشت شما کمک کند.
درد پا
همچنین می‌توانید درد فیبرومیالژیا را در ماهیچه‌ها و بافت‌های نرم پاها، احساس کنید. درد پا میتواند شبیه درد عضله کشیده شده یا سفتی آرتروز باشد. این درد همچنین میتواند:
- عمیق
- همراه با سوزش
- و ضربان‌دار باشد.
گاهی فیبرومیالژیا در پاها احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن می‌کند. تمایل غیرقابل کنترل برای حرکت دادن پاها، نشانه سندرم پای بی قرار (RLS) است که میتواند با فیبرومیالژیا همپوشانی داشته باشد.
گاهی اوقات خستگی در پاها ظاهر می‌شود، اندام‌های شما ممکن است احساس سنگینی کنند، انگار که با وزنه نگه داشته شده‌اند.
دلایل
متخصصان و محققان، هنوز نمی‌دانند چه چیزی باعث فیبرومیالژیا می‌شود. بر اساس آخرین تحقیقات، به نظر می‌رسد علت، یک نظریه چند عاملی است که شامل ویژگی‌های ارثی است که با یک محرک یا مجموعه‌ای از محرک‌ها مانند عفونت، ضربه و استرس تکمیل می‌شود.
بیایید نگاهی دقیق‌تر به این عوامل بالقوه و عوامل دیگری بیندازیم که ممکن است بر علت ایجاد فیبرومیالژیا در افراد تأثیر بگذارد:
- ژنتیک: از آنجایی که فیبرومیالژیا ارثی است، ممکن است جهش‌های ژنتیکی خاصی وجود داشته باشد که ممکن است شما را مستعد ابتلا به این اختلال کند.
- عفونت‌ها: به نظر می‌رسد برخی از بیماری‌ها باعث ایجاد یا تشدید فیبرومیالژیا می‌شوند.
- رویدادهای فیزیکی یا احساسی. فیبرومیالژیا گاهی اوقات میتواند توسط یک رویداد فیزیکی مانند تصادف رانندگی ایجاد شود. استرس روانی طولانی مدت نیز ممکن است منجر به این بیماری شود.
عوامل خطر
عوامل خطر فیبرومیالژیا عبارتند از:
- جنسیت: فیبرومیالژیا بیشتر در زنان تشخیص داده شده است نسبت به مردان.
- سابقه خانوادگی: اگر فردی از اعضای خانواده شما دچار این بیماری شده باشد، احتمال بروز این بیماری در شما بیشتر است .
- اختلالات دیگر مانند: در افرادی که دچار بیماری‌هایی چون استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید یا لوپوس، هستند امکان فیبرومیالژیا بیشتر است.
تشخیص
در گذشته، پزشکان 18 نقطه خاص در بدن فرد را بررسی می‌کردند تا ببینند که چقدر از آنها به شدت فشرده شده دردناک است. دستورالعمل‌های جدید نیازی به این آزمون ندارند.
در عوض، تشخیص فیبرومیالژیا را می‌توان در صورتی انجام داد که فرد بیش از سه ماه در معرض درد شدید قرار داشته باشد، بدون هیچ گونه بیماری پایه‌ای که میتواند درد ایجاد کند.
برای برآورده کردن معیارها، باید داقل در چهار مورد از این پنج ناحیه درد داشته باشید:
- ناحیه فوقانی چپ، از جمله شانه، بازو یا فک
- ناحیه فوقانی راست، شامل شانه، بازو یا فک
- ناحیه تحتانی چپ، از جمله لگن، باسن یا ساق پا
- ناحیه پایین سمت راست، از جمله لگن، باسن یا ساق پا
- ناحیه محوری که شامل گردن، پشت، سینه یا شکم است.
آزمایشات
در حالی که آزمایش آزمایشگاهی برای تأیید تشخیص فیبرومیالژیا وجود ندارد، پزشک ممکن است بخواهد شراط دیگری را که ممکن است علائم مشابهی داشته باشد، رد کند. آزمایش خون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شمارش کامل خون
- سرعت رسوب گلبول قرمز
- تست پپتید سیترولین سیکل
- عامل روماتوئید
- تست عملکرد تیروئید
- آنتی بادی ضد هسته‌ای
- سرولوژی سلیاک
- ویتامین D
در صورتی که از آپنه خواب رنج می‌برید، پزشک ممکن است یک مطالعه خواب شبانه را توصیه کند.
عوارض
فیبرومیالژیا میتواند منجر به درد، خستگی و بهبود نکردن کیفیت خواب شما شود که ممکن است در عملکرد شما در محیط‌های خانه و محل کار تأثیر بگذارد. علاوه بر این، احساس ناامیدی به دلیل برخورد با وضعیت‌هایی که اغلب اشتباه درک می‌شوند، میتواند باعث افسردگی و اضطراب مرتبط با وضعیت سلامتی شما شود.
درمان
به طور کلی درمان‌های فیبرومیالژیا شامل هر دو روش دارو درمانی و خود مراقبتی است. تاکید بر به حداقل رساندن علائم و بهبود سلامت عمومی است. هیچ یک از درمان‌ها برای همه علائم موثر نیستند اما امتحان کردن انواع روش‌های درمانی میتواند اثر مضاعف داشته باشد.
داروها
داروها می‌توانند به کاهش درد فیبرومیالژیا و بهبود خواب کمک کنند. انتخاب‌های رایج عبارتند از:
- مسکن ها: داروهای مسکن بدون نسخه نظیر استامینوفن (تیلنول، سایر نمونه‌ها)، ایبوپروفن (ادویل، موترینIB ، سایر نمونه‌ها) یا ناپروکسن سدیم (آلیو، سایر نمونه‌ها) میتواند مفید باشد. پزشکتان ممکن است مسکنی مانند ترامادول (آلترام، کونزیپ) تجویز نماید. مصرف داروهای مخدر توصیه نمی‌شود زیرا اعتیاد‌آور بوده و حتی در بلند مدت درد را تشدید کنند.
- داروهای ضد افسردگی : ولوکستین (سیمبالتا) و میلناسیپران (ساولا) می‌توانند به تخفیف درد و خستگی ناشی از فیبرومیالژیا کمک نمایند. پزشک ممکن است برای کمک به بهبود وضعیت خواب برایتان آمی‌تریپتیلین یا فلوکستین (پروزاک) تجویز کند.
- داروهای ضد تشنج: داروهایی که برای درمان بیماری صرع ساخته شده‌اند اغلب در کاهش دردهای خاص مؤثر هستند. گاباپنیتین (نورونتین، گرالیس) بعضی اوقات در کاهش علائم فیبرومیالژیا مفید است، در حالی که پرگابالین (لیریکا) اولین دارویی بود که سازمان غذا و دارو آن را برای درمان فیبرومیالژیا تأیید کرد.
درمان‌های غیردارویی
انواع روش های درمانی مختلف می توانند به کاهش تأثیرهای بدی که فیبرومیالژیا بر روی بدن و زندگی شما دارد کمک کنند. مثالها عبارتند از:
- فیزیوتراپی: یک درمانگر فیزیکی میتواند تمریناتی ا به شما آموزش دهد که قدرت، انعطاف پذیری و استقامت شما را بهبود می‌بخشد. آبدرمانی و تمرین در آب نیز میتواند مفید باشد.
- کار درمانی: یک درمانگر شغلی میتواند به شما کمک کند اصلاحات خود را در منطقه کاری خود انجام دهید و یا اینکه کارهایی را انجام دهید که باعث کاهش استرس در بدن شما می‌شود.
- مشاوره: صحبت با یک مشاور میتواند به تقویت باور شما نسبت به توانایی‌هایتان کمک کند و به شما راهکارهایی برای مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا آموزش دهد.
شیوه زندگی و درمان‌های انگی
خودمراقبتی در مدیریت فیبرومیالژیا حیاتی است.
- مدیریت استرس: برنامه‌ای برای جلوگیری یا محدود کردن فشار بیش از حد جسمی و روحی تهیه کنید. هر روز زمانی را برای ریلکس کردن در نظر بگیرید. اما سعی کنید روال خود را کاملا تغییر ندهید. افرادی که کار را رها ی‌کنند یا تمام فعالیت‌های خود را رها می‌کنند نسبت به افرادی که همچنان فعال هستند، عملکرد بدتری دارند. تکنیک‌های کنترل استرس مانند تمرینات تنفس عمیق یا مدیتیشن را امتحان کنید.
- بهداشت خواب: از آنجا که خستگی یکی از اجزای اصلی فیبرومیالژیا است، داشتن یک خواب خوب و با کیفیت ضروری است. علاوه بر اختصاص زمان کافی برای خواب، عادات خواب مانند خوابیدن و بیدار شدن در یک ساعت مشخص و محدود کردن چرت زدن در روز را نیز تمرین کنید.
- به طور منظم تمرین کن: در ابتدا، ورزش ممکن است درد شما را افزایش دهد. اما انجام آن به تدریج و به طور منظم اغلب علائم را کاهش می‌دهد. ورزش‌های مناسب ممکن است شامل پیاده‌روی، شنا، دوچرخه سواری و ایروبیک در آب باشد. یک فیزیوتراپیست میتواند به شما در ایجاد یک برنامه ورزشی در خانه کمک کند. حرکات کششی، وضعیت بدنی خوب و تمرینات تمدد اعصاب نیز مفید هستند.
- آهسته و پیوسته پیش برو: فعالیت خود را در یک سطح نگه دارید. اگر در روزهایی با حال خوب بیش از حد کار کنید ممکن است روزهای بد بیشتری داشته باشید. اعتدال یعنی در روزهایی با حال خوب، در انجام کارها و فعالیت‌ها زیاده‌روی نکنید و در روزهایی که علائم شعله‌ور می‌شوند، خود را محدود نکنید کار خود را خیلی کم نکنید.
سبک زندگی سالم داشته باشید: غذاهای سالم بخورید. دخانیات استفاده نکنید. مصرف کافئین خود را محدود کنید. هر روز کاری را انجام دهید که برایتان لذت‌بخش و رضایت‌بخش است
