مرالژی پارستتیکا یا سندرم برنارد راس، یک مشکل است که منجر به بی‌حسی، درد یا احساس سوزش در قسمت خارجی ران پا می‌شود. این حالت عموماً ناشی از فشار یا آسیب به یکی از اعصاب پا، به خصوص عصب پوستی فمورال جانبی (LFCN)، رخ می‌دهد. در بیشتر موارد، این وضعیت با استفاده از روش‌های ساده‌تری مانند استفاده از لباس‌های گشادتر ابل درمان است. با این حال، برخی افراد ممکن است نیازمند مصرف دارو یا جراحی باشند، به خصوص در موارد مرالژی پارستتیکا مزمن. با توجه به درمان مناسب و اختصاص زمان کافی برای بهبود، علائم بهبود می‌یابند و بهتر می‌شوند.
علائم مرالژی پارستتیکا
معمولاً علائم مرالژی پارستتیکا در یک طرف بدن احساس می شوند. ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- درد، گزگز، بی‌حسی یا سوزش قسمت بیرونی ران
- حساسیت به لمس ملایم به جای حساسیت به فشار
- حساسیت به گرما
- ممکن است بعد از مدتی ایستادن یا راه رفتن درد تشدید شود.
شاید علائمتان در ابتدا خفیف باشد، اما با بدتر شدن این وضعیت تیر کشیدن پایتان هم بدتر می شود. ممکن است بدون دلیل مشخصی این درد متناوباً رخ دهد.
علل سوزش ران پا (مرالژی پارستتیکا)
عصب‌ها در سراسر بدن وجود دارند و پیام‌ها را از اقسام مختلف بدن به مغز و بالعکس منتقل می‌کنند. یک گروه خاص از عصب‌ها که به عنوان اعصاب حسی شناخته می‌شوند، سیگنال‌های مربوط به پوست، عضلات و سایر بافت‌ها را به مغز منتقل می‌کنند. اگر شما از سوزش کشاله ران (مرالژی پارستتیکا) رنج می‌برید، دلیل آن این است که یک عصب حسی بزرگ در قسمت بیرونی ران پا، فضای کافی برای عبور از استخوان ران یا مفاصل را ندارد. این ممکن است ناشی از تورم، آسیب (تروما) یا فشار بر این ناحیه باشد.
موارد زیادی می‌توانند باعث فشردگی این عصب شوند که عبارتند از:
- افزایش وزن و چاقی
- لباس‌های تنگ مانند: شلوار، جوراب شلواری، کمربند یا گن
- بارداری
- آسیب، مانند تروما (آسیب شدید) ناشی از فشار کمربند ایمنی در تصادف
- بستن کمربند سنگین مانند کمربند ابزار یا اسلحه
- بیماری‌هایی که باعث آسیب به عصب می‌شوند مانند دیابت
- حرکات مکرری که می‌تواند باعث آسیب به عصب شود مانند حرکات خاص پا
- ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت
سوزش ران پا در بارداری
بزرگ شدن شکم و افزایش وزن در بارداری می‌تواند باعث فشار بر کشاله‌ی ران شود. این فشار اضافی می تواند باعث فشردگی عصب پوستی فمورال جانبی و ابتلا به سوزش ماهیچه ران (مرالژی پارستتیکا) شود.
عوامل خطر ابتلا به مرالژی پارستتیکا (سوزش ران پا)
خطر ابتلا به مرالژی پارستتیکا (سوزش ران پا) در موارد زیر در شما بیشتر خواهد بود:
- بارداری
- چاقی یا اضافه وزن
- جراحی اخیر کمر یا ران
- دیابت (احتمال ابتلای افراد دیابتی به مرالژی پارستتیکا 7 برابر بیشتر از سایر افراد است و دلیل آن می‌تواند آسیب‌های عصبی مربوط به دیابت باشد)
- 30-60 ساله بودن
- استفاده از کمربند ابزار سنگین در کار
تشخیص سوزش ران پا (مرالژی پارستتیکا)
برای تشخیص سوزش ران پا (مرالژی پارستتیکا)، پزشک سؤالاتی درباره علائم شما می پرسد و شما را معاینه می کند. این سؤالات ممکن است شامل سوابق پزشکی شما باشد، یعنی اینکه چه مشکلات دیگری دارید، چه داروهایی مصرف می کنید و آیا اخیراً جراحی شده اید یا خیر.
پزشکتان سؤالاتی نیز درباره سبک زندگی شما خواهد پرسید، مثلاً: آیا در کارتان از کمربند ابزار سنگین استفاده می کنید؟ یا اینکه آیا اغلب لباس های تنگ و جوراب شلواری می پوشید؟
در معاینه فیزیکی، پزشک احساس ران ها را بررسی می کند و از شما می خواهد بگویید کدام قسمت از ران دردناک یا بی حس است. اگر پزشک نتواند با توجه به علائم و سوابق پزشکی شما تشخیص قطعی بدهد، آزمایشات زیر را تجویز خواهد کرد:
آزمایشات عکسبرداری
شاید پزشک تصاویری از داخل ناحیه باسن و لگن لازم داشته باشد تا مشکلات احتمالی که ممکن است باعث ایجاد علائم شده باشند را بررسی کند. این تصاویر با کمک اشعه ایکس، سی‌تی اسکن یا ام آر آی تهیه می شوند.
الکترومیوگرافی
این آزمایش فعالیت الکتریکی عضلات را با استفاده از الکترودی که سوزن ظریفی دارد اندازه گیری می کند. اگر مبتلا به مرالژی پارستتیکا باشید، نتایج این آزمایش طبیعی خواهد بود، اما اگر دلیل درد شما مشکل دیگری باشد نشان خواهد داد.
آزمایش هدایت عصبی
الکترودهایی روی پوست شما قرار می گیرند که شوک الکتریکی خفیفی ارسال می کنند تا عملکد اعصابتان در ارسال پیام به عضلاتتان بررسی شود.
بلاک عصبی
در قسمتی از ران که احتمال می رود LFCN (عصب پوستی فمورال جانبی) تحت فشار باشد، بی‌حسی تزریق می شود. اگر مبتلا به مرالژی پارستتیکا هستید، دردتان موقتاً برطرف خواهد شد.
آزمایش خون
پزشکتان احتمال ابتلای شما به دیابت، اختلالات هورمونی یا ویتامینی، آنمی یا تماس با سرب را بررسی خواهد کرد. تشخیص مرالژی پارستتیکا از سایر مشکلات کمر، لگن یا کشاله‌ی ران کار دشواری است. در زمان معاینت پزشک صبور باشید تا پزشک به تشخیص درست برسد.
روش های درمان سوزش ران پا
هدف درمان کاهش فشار وارد بر عصب است. نوع درمان شما به دلیل مشکل شما بستگی دارد.
فیزیوتراپی
سوزش ران (مرالژی پارستتیکا) در افراد مختلف متفاوت است. دلیل این مشکل هرچه باشد، فیزیوتراپیست می تواند برنامه درمانی طراحی کند تا بوانید علائمتان را کنترل کنید.
وقتی که دلیل این وضعیت اختلالی در لگن یا باسن باشد، فیزیوتراپیست روی این قسمت‌ها کار خواهد کرد. هدف این درمان کاهش یا حذف فشار وارده بر عصب است. ثابت شده درمان های محافظه کارانه مانند فیزیوتراپی، مؤثرترین درمان برای این مشکل هستند.
فیزیوتراپیست با شما کار می‌کند تا برنامه ای مختص نیازها و اهداف شما طراحی کند. آن ها روش درمنی را برای یکی یا همه مقاصد زیر انتخاب خواهند کرد:
تسکین درد
فیزیوتراپیست ها می توانند از روش ها و ابزار زیادی برای تسکین درد استفاده کنند که می توانند شامل موارد زیر باشند:
- روش های بی حس کردن، فیزیوتراپیست از ابزاری با جنس و دماهای مختلف استفاده خواهد کرد تا حساسیت زیاد را کاهش دهد.
- توصیه هایی درباره کاهش یا اجتناب از برخی فعالیت ها یا تغییر لباس هایتان خواهد داشت.
- از نوار چسب‌های خاصی برای ناحیه‌ی مورد نظر اسفاده می‌شود تا علائمتان بهبود یابند.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست یا تنس (TENS)، که ابزار خاصی برای ارسال سیگنال های خفیف از عصب به مغز است. وقتی که این دستگاه در ناحیه ای که درد دارد استفاده شود، این سیگنال‌ها باعث کاهش درد خواهند شد.
- رادیوفرکانسی پالسی که سیگنال‌های الکتریکی خیلی خفیفی به اعصاب شما می‌فرستد. این روش برای مسدود کردن درد عصبی و افزایش توانایی بدنتان برای مقابله با درد استفاده می‌شود. از پزشکتان درباره‌ی این روش سؤال کنید.
دامنه حرکتی
ممکن است کمر، مفاصل باسن و ران یا عضلات مجاور دامنه حرکتی محدودی داشته باشند. این امر می تواند باعث افزایش فشار بر عصب شود. فیزیوتراپیست روش‌های کششی را به شما آموزش خواهد داد. این حرکات باعث کاهش گرفتگی عضلات و بازگشت دامنه‌ی حرکتی عادی در کمر، لگن و ران و پاها می شود.
درمان دستی (منوآل تراپی)
ممکن است فیزیوتراپیست شما از درمان‌های دستی برای حرکت دادن آرام عضلات و مفاصل استفاده کند. درمان دستی (منوآل) باعث افزایش تحرک و قدرت می شود. این روش ها برای درمان قسمت هایی استفاده می شوند که درمانشا بدون مداخله و کمک فرد دیگر دشوار است.
ممکن است فیزیوتراپیست شما از موبیلیزاسیون عصب (روشی برای بازگرداندن تحرک بافت‌ها و اعصاب) کمک بگیرد. این درمان باعث تسکین درد ناشی از گیرافتادگی عصب خواهد شد.
تقویت عضلات
ضعف عضلات یا عدم تعادل و توازن ناشی از آسیب به باسن و لگن، می تواند باعث فشردگی عصب شود. فیزیوتراپیست برنامه درمانی ایمن و پیشرونده‌ای را برای مشکل شما طراحی خواهد کرد. احتمالاً این برنامه‌ی درمانی روی قسمت‌های میانی و انتهایی اندام‌هایتان متمرکز خواهد بود. کم‌کم به مرحله‌ای خواهید رسید که باید حرکاتتان را ایستاده انجام دهید. فیزیوتراپیست با توجه به سن، سطح علائم و وضعیت جسمانی شما مشخص خواهد کرد که چه ورزش‌هایی برایتان مناسب هستند.
تمرینات کارکردی
علائم سوزش ران (مرالژی پارستتیکا) معمولاً با حرکات تکراری ایجاد یا بدتر می شوند. ممکن است این حرکات در کار یا فعالیت های روزانه شما تکرار شوند. فیزیوتراپیست با بررسی حرکات و اهداف شما، برنامه‌ای را برای شما تنظیم خواهد کرد که به شما آموزش می‌دهد چطور حرکاتتان را ایمن انجام دهید.
آموزش بیمار
فیزیوتراپیست با شما کار می کند تا دلایل خارجی درد را شناسایی و اصلاح کند. او به شما کمک می کند تا اصلاحاتی انجام دهید و جایگزین‌های مناسبی بیابید که مانع ایجاد درد شوند.
تغییرات سبک زندگی و درمان های خانگی
در موارد خفیف پزشک توصیه می کند که:
- مدتی از گرما، یخ یا داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه (OTC) مانند: آسپرین، استامینوفن، ناپروکسن با ایبوپروفن استفاده کنید.
- وزنتان را کم کید.
- لباس‌های گشاد و راحت بپوشید، مخصوصاً در قسمت جلو و بالای ران.
داروها
اگر مشکلات شدید است، ممکن است نیازمند موارد زیر باشید:
- آمپول کورتیکواستروئید برای کاهش تورم
- داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای که باعث تسکین درد عصبی خواهند شد.
- داروهای ضدصرع مانند: گاباپنتین، فنی‌توئین یا پرگابالین که با درد عصبی مقابله خواهند کرد.
شاید پزشکتان در صورت عدم موفقیت سایر درمان‌ها برای برداشتن فشار از روی عصب، جراحی را پیشنهاد کند. برطرف شدن درد زمان می‌برد و برخی افراد حتی بعد از درمان هم دچار بی‌حسی خواهند بود. در اکثر موارد بهبودی بیمار 4-6 هفته طول می‌کشد.
سؤالات متداول
چرا سوزش ران پا شب ها شدیدتر است؟
دمای بدن ما شب‌ها تغییر می‌کند و کمی پایین می‌آید و اکثر افراد هم دوست دارند در جاهای خنک بخوابند. گفته می‌شود که اعصاب آسیب‌دیده به این دمای پایین به صورت درد یا گزگز پاسخ می‌دهند که باعث تشدید نوروپاتی خواهد شد.
آیا تومور می‌تواند باعث سوزش ران پا شود؟
اگرچه عمدتاً سوزش ران (مرالژی پارستتیکا) ناشی از تحت فشار بودن عصب پوستی فمورال جانبی (LFCN) در امتداد رباط کشاله‌ی ران است، اما در موارد نادری هم می‌تواند ناشی از تومور عصب پوستی فمورال جانبی باشد.
اگر سوزش ران (مرالژی پارستتیکا) درمان نشود چه می‌شود؟
مرالژی پارستتیکا (سوزش ران پا) در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث درد شدید، بی‌حسی یا احساسات دیگری مانند سوزش شود. این علائم می‌توانند باعث اختلال در راه رفتن و تحرک شما شوند.
در زمان ابتلا به سوزش ران، چگونه بخوابم؟
بهترین شیوه، خوابیدن به پهلو و در سمتی که درد ندارید و قرار دادن بالشی در بین پاها است (اگر مشکل در سمت چپ بدن است به پهلوی راست بخوابید). این کار باعث کاهش فشار بر عصب و خوابیدن راحت‌تر شما می شود.
آیا ممکن است فتق دیسک باعث سوزش ران پا شود؟
ضایعات پروکسیمال مانند رادیکولوپاتی (تحت فشار بودن عصب) ستون فقرات، فتق دیسک (بیرون زدگی دیسک) و استنوزیس ستون فقرات (تنگی کانال نخاعی)، هم می‌توانند باعث بروز علائمی مانند سوزش ران (مرالژی پارستتیکا) شوند.
آیا تنس (TENS) می تواند سوزش ران پا را کنترل کند؟
بله. الکترودهای سطحی در ناحیه‌ی دردناک به پوست چسبانده شده و تحریک‌های عصبی ملایم پوست باعث توقف سیگنال‌های درد می شوند.
آیا سوزش ران (مرالژی پارستتیکا) باعث درد پایین کمر می شود؟
سوزش ران پا مانند درد پایین کمر است، چون علائم مشابهی دارند.
یخ برای سوزش ران پا بهتر است یا گرما؟
هردوی آن‌ها برای تسکین درد مفیدند چون گرما باعث شل شدن عضلات شده و یخ هم درد و تورم را کاهش خواهد داد.