درد انگشتان و پنجه پا به هر احساس ناخوشایندی در انگشتان پا گفته میشود و ممکن است سوزش یا یک درد ناتوان کننده باشد که بر شست یا انگشتان دیگر پا فشار وارد کند. بعضی از دلایل رایج درد انگشتان و پنجه پا می تواند آرتریت، التهاب مفصل شست، شست کژی یا مشکلی در ناخن پا باشد. درد زیر انگشتان و پنجه پا (متاتارسالژی) نیز بسیا شایع است. در این مقاله به بررسی دلایل درد انگشتان و پنجه پا و درمان آنها میپردازیم.
علت درد انگشتان پا
بعضی از دلایل رایج درد انگشتان و پنجه پا می توان به التهاب مفاصل شست، آرتریت یا شست کژی اشاره کرد. با اینحال عفونت و مشکلات عصبی هم انگشتان پا را متاثر میکنند. بخصوص بهبود پیدا کردن زخم های پا نشان از عدم گردش مناسب جریان خون به دلیل بیمارهای عروقی محیطی است که می تواند یک مشکل مرگ آور باشد. در ادامه به خلاصه ای از دلایل احتمالی بروز درد انگشتان و پنجه پا در هنگام پیاده روی، درد شست پا، درد انگشت وسطی و … آورده شده است.
درد انگشتان و پنجه پا در نتیجه عفونت
ممکن است عفونت های مختلفی از جمله موارد زیر، دلیل بروز درد انگشتان و پنجه پا باشد:
- کف پای ورزشکار
- عفونت زخم
- عفونت مفصلی یا آرتریت عفونی
درد انگشتان و پنجه پا به دلیل کرونا
ویروس کرونا می تواند وضعیتی تحت عنوان انگشتان پای کرونایی را ایجاد کند که به صورت انگشتان صورتی، قرمز یا بنفشی هستند که ممکن است با تورم، تاول و ترشح چرک همراه باشد.
درد انگشتان و پنجه پا به دلیل بدشکلی انگشتان
بدشکلی های مختلفی شامل انگشت چکشی در بین انگشتان پا رخ می دهد که می تواند نشانه های درد انگشتان و پنجه پا را به همراه بیاورد. معمولا این بدشکلی ها در نتیجه آسیب دیدگی، التهاب یا ضرب دیدگی پا ایجاد می شوند، البته بخشی از این مشکلات ژنتیکی است. دیابت و آرتریت نیز فرد را مستعد بروز این بدشکلی ها میکند.
درد انگشتان و پنجه پا به دلیل مشکلات و بیماریهای عصبی
فشردگی اعصاب کف پا دلیل دیگری برای درد انگشتان و پنجه پا است و این درد معمولا با یک احساس سوزش در بین انگشتان پا همراه میشود.
درد انگشتان و پنجه پا به دلیل مشکلات ناخن
مشلات مختلفی ممکن است ناخن پا را متاثر و باعث ایجاد درد انگشت پا شود. وقوع التهاب و حتی عفونت در صورت نفود ناخن به گوشت کنارش و پوست اطراف ناخن محتمل خواهد بود. بعد از این آسیب دیدگی ممکن است با خون مردگی و تغییر رنگ زیر ناخن مواجه شوید.
درد انگشتان و پنجه پا هنگام راه رفتن
بعضی از دلایل احتمالی درد انگشتان پا در حین پیاده روی عبارتند از:
- شکستگی، کشیدگی و دررفتگی انگشتان پا
- فرو رفتن ناخن در گوشت، و عفونت آن یا ساییدگی ناخن فرورفته به کفش
- پینه انگشتان پا
- انگشت چکشی که در آن انگشت پا در حالت خم به سمت پایین گیر میکند
- آرتریت، که باعث درد، تورم و خشکی مفصلی انگشتان پا میشود
- التهاب تاندون ها
- نوروما که به رشد بافت عصبی در بین انگشتان و ایجاد درد در حین راه رفتن گفته میشود.
- فشردگی اعصاب
- نوروپاتی
درد انگشت شست پا
بعضی از مشکلات کلی ناخن، عمدتا ناخن شست پا را درگیر میکند و از جمله دلایل اصلی درد مفصلی ناخن بزرگ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نقرس که یک نوع التهاب مفصلی است.
- پینه استخوانی: به رشد استخوانی در بیرون مفصل شست پا گفته میشود.
- هالوکس ریجیدوس: که نوعی آرتریت در زیر شست پا محسوب میشود.
- شست چمنی: نوعی آسیب دیدگی که با کشیدگی بیش از حد مفصل شست پا رخ می دهد.
درد انگشت وسط پا
بعضی از مشکلات دردناک انگشتان پا بیش از آنکه در شست یا انگشت کوچک رخ دهد، در انگشت وسط پا بروز میکند:
- کپسولیت: به التهاب بافت پیوندی مفصل انگشت و سینه پا گفته میشود
- پارگی صفحه پلانتار: که به پاره شدن بافت نواری و ضخیم زیر سینه پا گفته می شد و عمدتا انگشت دوم را درگیر میکند.
- نورومای مورتون: یک تومور عصبی که اعصاب میان انگشتان سه و چهار را تحت فشار قرار می دهد.
- انگشت مورتون: بزرگ تر بودن انگشت سوم از انگشت دوم که منجر به وارد شدن فشار دردناک و تشکیل پینه استخوانی در انگشت می شود.
آسی دیدگی یا مشکلات حاد انگشت پا
آسیب دیدگی – بخصوص اگر شدید باشد یا زمان کافی برای بهبود را نداشته باشد – منجر به بروز درد میشود.
شکستگی: درد ایجاد شده در انگشتان و پنجه پا، بخصوص وقتی بعد از یک ضربه باشد، نگرانی وقوع شکستگی در انگشت پا را تشدید میکند. معمولا شکستگی با درد، تورم و احتمالا بدشکلی حاد این ناحیه همراه میشود. شکستگی تنشی در انگشت پا در طول زمان به دلیل استفاده بیش از حد ایجاد شده و منجر به ایجاد درد و تورم در انگشت میشود.
کشیدگی: رایج ترین نوع کشیدگی انگشتان، کشیدگی بیش از حد مفصل شست پا است که معمولا در میان بازیکنان فوتبال هم رایج است.
زگیل: زگیل معمولا در کف پا یا زیر انگشتان ایجاد شده و منجر به درد انگشتان و پنجه پا میشود. زگیل های پلانتار به دلیل ویروس HPV نوع 1 و نوع 2 ایجاد می شوند. پینه استخوانی یا میخچه، بافتهایی هستند که به دلیل فشار زیاد وارد بر کف پا یا انگشتان، در آنها ایجاد میشود. ممکن است آنها با زگیل اشتباه گرفته شوند اما یکی نیستند و بخاطر ویروس ایجاد نمی شوند.
متاتارسالژی (درد پنجه پا)
متاتارسالژی به درد و التهاب در فضای میان قوس کف پا و انگشتان پا اطلاق میشود. این وضعیت در زیر پنج استخوان قرار گرفته در زیر انگشتان پا، به نام استخوانهای متاتارسال، ایجاد میشود. درد در این استخوانها، به طور اصلی نشانه متاتارسالژی است و ممکن است با کبودی، تورم و التهاب همراه باشد.
درد متاتارسالژی با استراحت بهتر میشود و وقتی می ایستید، راه می روید یا ورزش کنید، بدتر میشود. احساسی مثل موارد زیر را در کف پایتان خواهید داشت:
- انگار سنگ و ریگ در کفشتان باشد
- احساس سوزش یا تیرکشیدن در سینه پایتان خواهید داشت
- انگشتانتان بی حس می شوند یا گزگز میکند
همچنین با انجام موارد زیر ممکن است با بدترشدن درد مواجه شوید:
- ایستادن
- دویدن
- پابرهنه راه رفتن
- حضور در فعالیت های ورزشی شدید
اگر هر یک از این نشانه ها را داشته باشید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. عدم درمان متاتارسالژی به چکشی شدن انگشت و ایجاد توده دردناک در انگشتان پا منجر میشود. بعلاوه بیمار سعی خواهد کرد که علیرغم درد، طبیعی راه برود و همین موضوع به درد در قسمتهای دیگر بدن مثل کمر و لگن منجر میشود.
علت درد پنجه پا (متاتارسالژی) چیست؟
شایع ترین عامل متاتارسالژی، فشار ناشی از حضور در فعالیت های ورزشی بر استخوان متاتارسال در جلوی کف است. برای مثال دویدن به صورت مداوم بر سینه پا فشار وارد کرده و منجر به استفاده بیش از حد از این ناحیه میشود. فشار غیرعادی وارد بر کف پا منجر به افزایش التهاب در ناحیه متاتارسال میشود. این موضوع به آسیب دیدگری تاندون، رباط و غضروف اطراف استخوان میشود.
گاهی یک پارامتر ساده منجر به بروز متاتارسالژی میشود، اما اصولا این موضوع تحت تاثیر چند فاکتور رخ می دهد که عبارتند از:
فعالی ها یا ورزش شدید: سینه پا بخش بزرگی از نیروی وارد شده در حین دویدن را به خود جذب میکند، به همین دلیل دوندگان مسافت در خطر ابتلا به متاتارسالژی قرار دارند. اما هر کسی که در فعالیت های شدید ورزشی حضور پیدا میکند، بخصوص اگر کفش مناسبی به پا نکنید، تحت خطر ابتلا به این مشکل قرار خواهید داشت.
شکل به خصوصی از پا: قوس شدید کف پا، فشار زیادی بر متاتارسال وارد میکند. مورد دیگر بزرگتر بودن انگشت دوم از شست پا است که باعث تغییر فشار اعمال از متاتارسال اول به دوم میشود، نیز یک عامل دیگر به شمار می رود.
بدشکلی پا: پوشیدن کفش تنگ یا پاشنه بلند باعث بدشکلی پا خواهد شد؛ تورم و پایین بودن سر انگشت (انگشت چکشی) و توده های دردناک در زیر شست (پینه استخوانی) عامل دیگری برای بروز متاتارسالژی است.
اضافه وزن: وزن بیشتر فرد با توجه به انتقال بخش اعظم وزن بدن در حین حرکت به سینه پا، به معنای فشار وارده بیشتر بر استخوان متاتارسال است و کاهش وزن میتواند به کاهش یا حذف نشانه ها منجر شود.
کفش نامناسب: کفش پاشنه بلند باعث انتقال حداکثری وزن بر سینه پا و اجاد متاتارسالژی در زنان میشود. کفشی که قسمت انگشتانش باریک باشد یا کفش ورزشی بدون پاشنه و پد مناسب سینه پا نیز به همین مشکل منجر می شوند.
شکستگی تنشی: شکستگی های کوچک در متاتارسال یا استخوان های انگشتان پا یک مشکل دردناک است و استفاده شما از پایتان در هنگام حرکت را تغییر می دهد.
نورومای مورتون: این تومور غیرسرطانی بافت ها در اطراف اعصاب معمولا بین سر استخوان های متاتارسال سه و چهار ایجاد میشود و نشانه هایی مثل متاتارسالژی را ایجاد میکند.
در صورت درد گرفتن انگشتان پا چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد پاهای شما ادامه دارد، بهترین راه حل این است که به دنبال درمان باشید و آن را نادیده نگیرید. اگر پس از تغییر کفش یا تعدیل فعالیتهایتان همچنان با سوزش در پاهایتان مواجه هستید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
گاهی اوقات درد انگشتان و پنجه پا نشانهای از مشکلات جدیتری مانند عفونت شدید است. اگر فکر میکنید که این مشکل ممکن است باعث درد انگشتان پا شده باشد، بهتر است به زودیتر به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید تا یک معاینه کامل انجام داده شود.
اگر درد انگشتان و پنجه پا با نشانه های جدی تری مثل موارد زیر همراه شد، بلافاصله به دنبال اقدامات پزشکی متناسب باشید:
- تغییر در سطح هوشیاری
- سرگیجه
- سختی تنفس، خس خس کردن و تنگی نفس
- تب بالا یا بالاتر از 38 درجه سانتیگراد همراه با لرز
- ضربان قلب بالا
- نبض داشتن در اطراف انگشتی که درد دارد
- تورم، تغییر رنگ و گرمی انگشت پا
تشخیص علت درد انگشتان و پنجه پا
پزشک برای تعیین عامل درد انگشتان پا اقدام به معاینه انگشتان و کف و پا نموده و سوالاتی درباره نشانه های مرتبط با آن می پرسد. آنها همچنین ممکن است برای تعیین وجود صدمات ساختاری عامل ایجاد درد، دستور به گرفتن تصاویر اشعه ایکس دهند.
گاهی اوقات لازم است که بعضی از بیماران برای تشخیص و درمان مشکلات کف و قوزک پا به متخصص مراجعه کنند.
درمان درد انگشتان و پنجه پا و متاتارسالژی
درمان درد انگشتان و پنجه پا به عامل و شدت درد بستگی دارد.
- پزشکتان ممکن است به شما مراجعه به فیزیوتراپ را پیشنهاد کند تا با انجام تمرینات مناسب، عضلات اطراف را تقویت کنید. فیزیوتراپ در صورت نیاز می تواند نحوه راه رفتنتان را هم اصلاح کند.
- کاردرمانگر نیز گزینه دیگری است که می تواند با استفاده از ارتوزهای ساخته شده مثل پد متاتارسال و ساپورت قوس کف پا به شما کمک کند. نتایج یک مطالعه کوچک نشان داد که کفش راحتی شخصی سازی شده شامل پد متاتارسال بهترین نتایج را در افزایش زمان و مسافت پیاده روی، بدون احساس درد داشته است.
- بریس کفش و تزریق کورتیزون در مفاصل انگشتانی که درد دارند، گزینه دیگری است که می توانید در نظر بگیرید.
اگر دردتان بعد از امتحان کردن روشهای درمان مختلف همچنان ادامه داشته باشد، شاید لازم باشد جراحی را نیز در گزینه هایتان در نظر بگیرید. فرایند جراحی شامل موارد زیر است:
- ترمیم، جایگزینی و یکپارچه سازی مفاصل
- برداشتن یا طولانی تر کردن استخوان
- ترمیم بافت نرم یا صفحه کف پا (پلیت پلانتار)
- ترمیم فرورفتگی ناخن در گوشت پا
- از بین بردن نوروما
- در صورت بروز عفونت شدید، قطع انگشتان
- تغییر راستای استخوان متاتارسال در صورت ابتلا به متاتارسالژی
در صورتی که متاارسالژی تحت درمان قرار نگیرد، درد ناشی از آن می تواند شما را مجبور به تغییر نحوه راه رفتن کند که در نتیجه، لگن، کمر و پاهایتان را نیز درگیر خواهد کرد.
درمان خانگی درد انگشت و پنجه پا
معمولا اقدامات احتیاطی مثل وارد نکردن بار روی پا، تغییر کفش و استفاده از ارتوز در کفش می تواند باعث کاهش درد شود.
درمان های خانگی عبارتند از:
- استراحت دادن به پا
- چند مرتبه گذاشتن یخ روی پا در روز (هر مرتبه 20 دقیقه)
- بالاتر رار دادن پا از بدن بعد از فعالیت
- استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه برای کمک به درد و التهاب
- کاهش وزن در صورت چاقی
- اعمال گرما که به درد انگشتان پا ناشی از التهاب مفاصل کمک میکند
- چسباندن یا بستن انگشت مشکل دار به انگشت کناری برای حفظ پایداری (میان آن دو یک تکه گاز استریل قرار دهید)
می توانید با تعویض کفشتان با یک کفش استاندارد طبی، جلوی بخشی از درد پا را بگیرید و از وقوع مجدد آن جلوگیری کنید. همچنین باید از پوشیدن کفش پاشنه بلند خودداری کنید. کنار گذاشتن موقتی ورزش های شدید نیز می تواند به این مشکل کمک کند و اگر می خواهید حتما تمرین داشته باشید، بهتر است شنا و دوچرخه سواری را امتحان کنید.
سوالات متداول
چه افرادی در خطر ابتلا به متاتارسالژی هستند؟
افرادی که در ورزشهای بسیار فعال شامل دویدن و پریدن فعالیت می کنند، در خطر بالاتری از ابتلا به متاتارسالژی قرار دارند. همچنین پوشیدن کفش های دارای استو بزرگ یا بدون ساپورت کافی نیز در خطر بروز این مشکل قرار دارند. از جمله افراد دیگری که در خطر بروز متاتارسالژی قرار دارند، عبارتند از:
- سالمندان
- زنانی که کفش پاشنه بلند می پوشند
- افرادی که کفش تنگ یا گشاد می پوشند
- افرادی که به التهاب مفصلی یا بدشکلی پا مبتلا هستند
- افراد دارای اضافه وزن یا چاق
چگونه از درد انگشتان و پنجه پا پیشگیری کنیم؟
با خود مراقبتی می توانید از بروز برخی از دلایل بروز درد انگشتان و پنجه پا جلوگیری کنید. نکاتی برای پیشگیری از وقوع درد انگشتان و پنجه پا:
- وقت چیدن ناخن هایتان، آنها را برای جلوگیری از فرورفتن ناخن در گوشت
- کفش راحتی بپوشید که بر کف پایتان فشار نیاورد.
- هرروز پایتان را برای وجود زخم یا بریدگی بررسی کنید: این موضوع بخصوص اگر با بیحسی ناشی از یک مشکل عصبی مواجه باشید، مثل نوروپاتی محیطی، اهمیت پیدا میکند.
- در صورت ابتلا به نقرس از خوردن غذاهایی مثل گوشت فرآوری شده که منجر به گر گرفتگی میشود، خودداری کنید.
چه نشنه هایی ممکن است همراه با درد انگشتان پا رخ دهد؟
ممکن است بسته به عامل ایجاد درد انگشتان پا به نشانه هایی مانند موارد زیر هم مواجه شوید:
- احساس سوزش یا گرمی در مفاصل
- سردی انگشتان
- بدشکلی انگشتان
- سختی حرکت انگشتان یا سفتی مفاصل
- بیحسی
- برآمدگی و توده های پوستی
- تغییر رنگ پوست مثل کبودی، قرمزی یا بنفش شدن
- تورم
چرا انگشتان پایم در شب ها درد دارد؟
نورومای مورتون و نوروپاتی دیابتی می توانند منجر به درد انگشتان پا شوند که در شبها بدتر می شوند. نورومای مورتون بخاطر تنگی زیاد کفش و پرونیشن بیش از حد پا در فضای بین انگشتان یک و سه یا انگشتان دو و چهار رخ می دهد و به انگشتان پا منتشر میشود. نوروپاتی دیابتی بخاطر ابتلای طولانی مدت به دیابت ایجاد شده و از بین رفتن قدرت حرکتی و حس درد در بیمار میشود که فرد به همین دلیل ممکن است با زخم پا مواجه شود.
آیا فرورفتگی ناخن در گوشت باعث درد انگشتان پا می شود؟
بله فرو رفتن گوشت در ناخن زمانی رخ م دهد که ناخن به گوشت پوشاننده خود نفوذ کرده و باعث ایجاد التهاب میشود و در مواقعی حتی باعث عفونت نیز میشود. معمولا ناخن فرورفته در گوشت با قرمزی، تورم و حساسیت در مقابل لمس همراه است. موارد خفیف آن را می توان با خیساندن پا و به کمک ابزار استریل از گوشت خارج کرد اما اگر موضوع جدی باشد، شاید به انجام اقدام پزشکی فوری در مطب متخصص پا نیاز شود.