درمان شکستگی شانه در تصادف، سقوط از ارتفاع، حین تمرینات ورزشی و …

شکستگی شانه به موقعیتی اطلاق می‌شود که یکی از استخوان‌های شانه به دو یا چند قطعه شکسته و تجزیه می‌شود. این نوع شکستگی ممکن است در استخوان ترقوه (چنبره)، استخوان بالایی بازو (هومروس)، استخوان کتف یا تیغه شانه رخ دهد. شکستگی شانه می‌تواند به‌عنوان غیر جا به جایی باشد که استخوان شکسته در وضعیت معمول خود باقی می‌ماند، یا جا به جایی که استخوان از موقعیت خود خارج شده و بیش از 1 سانتی‌متر از جای خود جابجا شده باشد. اگر استخوان به سه قطعه یا بیشتر شکسته باشد، به‌عنوان شکستگی شانه خرد شده شناخته می‌شود. در اکثر موارد، شکستگی شانه نیازی به جراحی ندارد. درمان ابتدایی شامل قرار دادن آتل برای استحکام بخشی به بازو و سپس انجام برنامه توان‌بخشی تحت نظارت یک متخصص طب فیزیکی می‌باشد.

 انواع شکستگی‌های شانه

در اینجا انواع شکستگی استخوان ارائه شده است، همچنین دلایل ایجاد آن‌ها، نحوه‌ی ظاهر شدن و علائم آن‌ها و نوع درمانی که باید برای آن‌ها در نظر گرفته شود، توصیف شده است:

شکستگی استخوان ترقوه شانه

استخوان ترقوه یک استخوان باریک و بلند است که در قسمت جلوی شانه درست در جلوی بالای قفسه‌ی سینه دیده می‌شود. این استخوان جناغ (استخوان سینه) را به کتف (تیغه شانه) متصل می‌کند.

شکستگی‌های استخوان ترقوه نه تنها شایع‌ترین نوع شکستگی شانه در کودکان است، بلکه در واقع موارد شکستگی این استخوان بیشتر از هر استخوان دیگری در کل بدن کوکان است. خوشبختانه، این شکستگی‌ها معمولاً بدون نیاز به جراحی به خوب بهبود می‌یابند، اگرچه ممکن است فرد برای چند هفته درد بسیاری را متحمل شود. شکستگی استخوان ترقوه معمولاً به دلیل موارد زیر ایجاد می‌شود:

• سقوط از ارتفاع: سقوط از ارتفاع ممکن است یا از کنار شانه رخ دهد و یا به صورتی باشد که دست بیش از حد کشیده شده باشد. برای شکستن استخوان ترقوه نیازی نیست تا فاصله‌ی خیلی دوری بیفتید، بلکه فقط به زاویه بازو و اینکه با چه ضربه‌ای به زمین برخورد می‌کنید بستگی دارد.
• ضربه‌ی مستقیم: یک ضربه شدید و ناگهانی به استخوان ترقوه می‌تواند باعث شکستگی آن شود مانند یک حرکت تکل در راگبی
• تولد: گاهی اوقات، نوزادان در حین زایمان دچار شکستگی شانه، به ویژه استخوان ترقوه می‌شوند. این حالت معمولاً هنگامی رخ می‌دهد که کودک در حالت بریچ باشد که در آن نوزادان به جای اینکه از سر خود بیرون بیایند از قسمت پایین تنه از کانال زایمان خارج می‌شوند.

شکستگی سر استخوان بازو

استخوان هومروس استخوان بلندی در بازو است که بین آرنج و شانه قرار دارد. قسمت بالای استخوان بازو به شکل یک گلوله شکل گرفته است که به‌عنوان سر استخوان هومرال شناخته می‌شود و در سوکتی قرار گرفته است که با تیغه‌ی شانه فرم گرفته شده است.

• شکستگی‌های استخوان بازو معمولاً در اثر زمین خوردن ایجاد می‌شود. واکنش طبیعی بدن هنگام سقوط این است که دست‌ها را بیرون بکشید تا خود را بگیرید، اما افتادن روی بازوی کشیده شده اغلب منجر به شکستگی استخوان بازو می‌شود.
• یک ضربه مستقیم به استخوان بازو یا پیچش (نیروی چرخشی) از طریق آن نیز می‌تواند، اگر به‌اندازه کافی قوی باشد، باعث شکستن استخوان شود.

شکستگی‌های استخوان بازو معمولاً در افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود و شیوع آن در زنان دو برابر مردان است. با افزایش سن، تراکم استخوان کاهش می‌یابد و استخوان‌ها شکننده می‌شوند، به این معنی که برای شکستن آن‌ها نیروی کمتری لازم است، به خصوص اگر تغییرات ناشی از پوکی استخوان وجود داشته باشد. در افراد جوان، برای شکستن استخوان بازو، به ضربه با انرژی زیاد یا افتادن از بلندی نیاز است و در نتیجه آسیب دیدگی جدی‌تر است.

شکستگی استخوان کتف 

شکستگی تیغه شانه که موسوم به شکستگی اسکاپولا گفته می‌شود، کمترین نوع شکستگی شانه است. این استخوان محکم بوده و به خوبی محافظت شده است بنابراین برای شکستن آن نیروی زیادی لازم است.

تیغه شانه بندرت به صورت جداگانه آسیب می‌بیند و شکستگی کتف به‌طورمعمول با آسیب دیدگی در ناحیه قفسه سینه همراه است که ممکن است از جمله شکستگی دنده‌ها و آسیب به ریه باشد. شکستگی کتف نادر است و کمتر از 1٪ از کل شکستگی‌ها را تشکیل می‌دهد.

هر قسمت از تیغه شانه امکان شکسته شدن را دارد، اما معمولاً این بدنه‌ی استخوان کتف است که آسیب می‌بیند نه گردن یا ستون فقرات.

• شکستگی تیغه شانه معمولاً در اثر سوانح رانندگی، یا در اتومبیل، یا بر روی موتور یا سوانح و تصادفات ناشی از سرعت زیاد دوچرخه ایجاد می‌شود. این شکستگی همچنین می‌تواند به دلیل سقوط از ارتفاع زیاد، ضربه سخت به پشت در ناحیه شانه مانند آسیب‌های ورزشی یا آسیب ناشی از تصادف ایجاد شود.
• تیغه شانه همچنین می‌تواند در هنگام تشنج یا در اثر برق‌گرفتگی شکسته شود زیرا این باعث می‌شود عضلات کنترل کننده تیغه شانه در جهات مختلف، با قدرت منقبض شده و سبب شکستگی استخوان شود.

شکستگی تیغه شانه بیشتر در سنین 25 تا 40 سالگی دیده می‌شود.

علائم شکستگی شانه

به‌طور کلی اگر دچار شکستگی شانه شوید، همیشه فوراً متوجه آن خواهید شد و آن اتفاق خاصی را که موجب این شکستگی شده است را می‌توانید به خاطر بیاورید. هر کدام از استخوان‌های شما شکسته شده باشد، معمولاً در هنگام آسیب دیدگی دچار یک درد شدید می‌شود و تا جایی ادامه می‌یابد تا به یک درد مبهم تبدیل شود.

درد ناشی از شکستگی شانه  با هر حرکت بازو، به ویژه هنگام تلاش برای بالا بردن بازو در بالای سر، وارد آمدن هر گونه فشاری بر ناحیه آسیب دیده یا هنگامی‌که یک نفس عمیق می‌کشید، بیشتر می‌شود. حرکت بازو قطعاً محدود خواهد شد. معمولاً کبودی گسترده‌ای در ناحیه‌ی آسیب دیده ظاهر می‌شود.

علائم بخصوصی که برای انواع مختلف شکستگی شانه بروز می‌کنند، عبارت‌اند از:

• شکستگی استخوان ترقوه (کلاویکول): برآمدگی بر روی ناحیه شکسته و یک صدای تق‌تق یا ساییده شدن در هنگام حرکت دادن بازو
• شکستگی استخوان بازو (هومروس): تورم شدید و کبودی در قسمت فوقانی بازو و ممکن است تغییر شکل واضحی نیز وجود داشته باشد
• شکستگی استخوان کتف (اسکاپولا): کبودی در ناحیه تیغه شانه. تقریباً در 80٪ موارد شکستگی کتف، آسیب‌هایی به شانه، ستون فقرات، سر، قفسه سینه و دنده‌ها و یا ریه‌ها وجود دارد که ممکن است بسیار جدی باشد.

درمان شکستگی شانه

در بیشتر موارد تا زمانی که شکستگی پایدار باشد و حداقل جابجایی را داشته شود، شکستگی شانه نیازی به جراحی ندارد. درمان غیر جراحی شکستگی شانه شامل موارد زیر می‌باشد:

آتل بندی 

بازوبند یا آویز دست یکی از درمان‌های شکستگی شانه می‌باشد. پس از شکستگی شانه، بازو حداقل در 10-14 روز اول و اغلب 3-4 هفته و گاهی بیشتر، در یک آتل یا بازوبند بی‌حرکت می‌ماند تا شکستگی بهبود یابد. اسلینگ یا آتل بندی، یک روش عالی برای جلوگیری از وارد آمدن وزن و فشار بر روی ناحیه آسیب دیده است و در عین حال از حرکت مفاصل آسیب دیده نیز جلوگیری می‌کند. این یک جز اصلی در روند بهبودی و جوش خوردن شکستگی است زیرا هر حرکتی ممکن است صدمات اضافی ایجاد کند و ممکن است روند بهبود را کندتر کند. نوع آتل بازو یا آویز دست، به نوع استخوانی که شکسته شده است بستگی خواهد داشت.

دارو

پزشک داروی های مسکنی را برای کنترل درد بعد از شکستگی شانه تجویز می‌کند. شکستگی شانه اغلب در هفته‌های اول بسیار دردناک است بنابراین باید از داروهای مسکن به‌طور مرتب استفاده کنید تا بتوانید درد را کنترل کنید.

تمرینات فیزیوتراپی 

در ابتدا ثابت نگه داشتن شانه بسیار مهم است زیرا استخوان برای بهبودی و جوش خوردن به زمان نیاز دارد. اگر مدام آن را حرکت دهید، شکستگی شانه شما ممکن است در موقعیت نامناسبی جوش بخورد یا اصلاً جوش نخورد؛ اما مهم است که با انجام یک تمرین ساده انگشتان، مچ و آرنج خود را به‌طور مرتب متحرک و فعال نگه دارید وگرنه آن‌ها بسیار خشک می‌شوند. پزشک تمرینات مناسبی را به شما آموزش می‌دهد. در بیشتر موارد بهتر است که برای انجام این تمرینات بازوی خود را از آتل خارج کنید.

• به محض اینکه پزشک از روند بهبودی و جوش خوردن شکستگی شانه راضی بود (با انجام عکس‌برداری به‌طور منظم برای بررسی روند)، فیزیوتراپیست برای بازگرداندن دامنه حرکات در شما طیف وسیعی از تمرینات حرکتی برای شانه را شروع می‌کند.
• این معمولاً پس از 2 الی 3 هفته اتفاق می‌افتد و به‌طورمعمول با تمرینات پاندولی و سپس تمرینات کمکی فعال شروع می‌شود که در آن از بازوی سالم خود برای پشتیبانی و حرکت دادن بازوی شکسته استفاده می‌کنید. همچنین ممکن است به شما سیستم تسمه‌ای داده شود تا از آن استفاده کنید.
• برای تقویت عضلات، بلافاصله تمرینات تقویت کننده دست و بازو شروع می‌شود و بعد از چند هفته می‌توانید تمرینات تقویت ملایمی را برای شانه شروع کنید. این تمرینات اغلب با تمرینات ایزومتریک شروع می‌شوند که با آن بازویتان را بدون حرکت دادن شانه تقویت می‌کنید.
• در حدود 6 تا 8 هفته، اگر همه چیز به درستی پیش برود، می‌توانید به سراغ تمرینات تقویت کننده پیشرفته‌ای بروید.

جراحی شانه

جراحی برای درمان شکستگی شانه شامل تراز بندی مجدد استخوان‌ها و سپس فیکس کردن آن‌ها در محل خود یا با پلاک‌ها، یا پیچ یا میله است. اگر آسیب قابل‌توجهی به سر استخوان بازو وجود داشته باشد که قابل رفع نیست، قسمت بالای استخوان بازو تعویض می‌شود که این عمل به‌عنوان همی ارتروپلاستی- hemiarthroplasty – یا تعویض بخشی از (پارشیال) شانه شناخته می‌شود.

پس از عمل جراحی، ادامه‌ی درمان بسیار شبیه به درمان غیر جراحی با یک دوره بی‌حرکتی بازو با استفاده از یک آتل است و سپس بیمار در طی یک برنامه توان‌بخشی، تحت هدایت یک متخصص طب فیزیکی، پیشرفت می‌کند.

فقط در حدود 10 تا 20٪ از شکستگی‌های شانه نیاز به جراحی برای درمانشان دارند. جراحی شکستگی شانه در موارد زیر لازم می‌شود:

• قطعات استخوان جابجا شده‌اند
• استخوان پوست را سوراخ کرده است که این به شکستگی باز معروف است
• به اعصاب اطراف یا رگ‌های خونی آسیب وارد شده است
• در قسمت‌هایی از استخوان که عضلات روتاتور کاف به آن متصل می‌شود آسیبی وارد شده است
• اگر آسیب بر روی سطوح مفصل شانه تأثیر بگذارد
• اگر دررفتگی همراه با شکستگی وجود داشته باشد – شرایطی که مفصل شانه از جای خود در رفته و همچنین شکسته شده است
• اگر بیش از یک استخوان در شانه شکسته شده باشد
• در صورت عدم جوش خوردن و بهبود شکستگی که به آن لفظ جوش نخوردگی یا نان یونیون Nonunion اطلاق می‌شود.

بهبودی از شکستگی شانه

بهبودی کامل بعد از درمان شکستگی شانه، زمانی که شکستگی با جراحی درمان شود یا خیر، ممکن است 6 تا 12 ماه طول بکشد. ایجاد تعادل مناسب بین بهبود زمان شکستگی و در عین حال تلاش برای جلوگیری از خشکی بسیار حائز اهمیت است.

بیماران جوان‌تر باید بعد از شکستگی شانه، دامنه حرکتی و عملکرد کامل بازوی خود را بازیابند؛ و بیماران مسن اگرچه همیشه به دامنه‌ی حرکتی کامل خود دست پیدا نمی‌کنند اما در بیشتر موارد عملکرد کافی برای انجام فعالیت‌های روزمره خود را بازیابی می‌کنند.

بسیاری از افراد پس از شکستگی شانه از حرکت دادن بازو خود می‌ترسند اما با پیروی از توصیه‌های متخصص فیزیوتراپی بهترین نتیجه را خواهید گرفت. اگر وی کاملاً واضح به شما گفته است که می‌توانید شانه‌تان را حرکت دهید، با جدیت به برنامه توان‌بخشی خود پایبند باشید.

حرکت دادن یک مفصل سفت و خشک شده اغلب دردناک است، اما تنها راه بازیابی دامنه‌ی حرکتی این است که تمریناتتان را به خوبی انجام دهید، با هدف بازیابی حرکت بیشتر در هر هفته.

استفاده از کیسه‌ی گرمایی قبل از ورزش برای شل شدن شانه و زمان‌بندی برای انجام تمرینات با توجه به مصرف داروی مسکن، به شما کمک می‌کند. فیزیوتراپیست شما می‌تواند در مورد میزان فشار دادن اجسام به شما توصیه‌هایی می‌کند.