جراحی شانه (آرتروسکوپی،جراحی باز) در درمان مشکلات شانه

شاید درمان ایده‌ال برای بسیاری از مشکلات شایع کتف و شانه، جراحی باشد. اگرچه جراحی به‌ندرت به عنوان نخستین گزینه درمانی توصیه می‌گردد، بااین‌حال اغلب بیماران به نقطه‌ای می‌رسند که جراحی بهترین گزینه جهت درمان مشکلات استخوان کتف و شانه در نظر گرفته می‌شود. معمولا چندین روش جراحی به منظور رفع اختلال شانه مطرح هستند، و ممکن است یکی از این تکنیک‌ها به رفع عارضه کمک کند. برخی روش‌های جراحی مانند جراحی آرتروسکوپی کمترین خطر را به همراه دارند و سایر تکنیک‌های جراحی هم به صورت جراحی باز و سنتی اجرا می‌شوند. هر نوع عمل جراحی با برخی جنبه‌های مثبت و منفی و خطراتی همراه است. در این مطلب می‌توانید با برخی از این مشکلات و نگرانی‌ها بیشتر آشنا شوید.

روش‌های مختلف جراحی شانه

برای هر نوع عارضه ایجاد شده در ناحیه کتف و شانه تعدادی روش جراحی قابل دسترس است و در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

آرتروسکوپی: درمان گیرافتادگی شانه/بورسیت

درمان التهاب اطراف تاندون روتاتور کاف یکی از شایع‌ترین جراحی‌های کتف و شانه به حساب می‌آید. اکثر پزشکان از این عارضه به عنوان سندورم گیرافتادگی شانه یاد می‌کنند، بیماری که موجب التهاب بین ناحیه توپی شانه و بخش بالایی تیغه شانه می‌گردد. تاندون‌های روتاتور کاف و کیسه بورسا که نقش بالشتک برای تاندون را ایفا می‌کنند، در این ناحیه قرار دارند. سندروم گیرافتادگی شانه در بین عموم مردم با اصطلاحات دیگری مانند تاندونیت شانه و بورسیت هم شناخته می‌شود.

فرآیند جراحی

وقتی جراحی آرتروسکوپی شانه جهت درمان این سندروم اجرا می‌شود، بیماران این جراحی را فشارزدایی ساب آکرومیال هم می‌خوانند. آکرمیون اشاره به سر تیغه شانه دارد و فضای زیر زائده آکرومیون محل بروز سندروم گیرافتادگی شانه شناخته شده است. درنتیجه، جراحی فشارزدایی ساب آکرومیال به منظور درمان این فضای تنگ صورت می‌پذیرد. طی این جراحی ممکن است جراح فقط کیسه بورسا را خارج کند یا اینکه قسمتی از سطح زیرین زائده آکرومیون را بردارد.

هدف اصلی جراحی برطرف کردن التهاب و ایجاد فضا برای حرکت تاندون روتاتور کاف است تا بدون تحت فشار قرار گرفتن بین دو استخوان بتواند به‌آرامی و راحتی بلغزد. احتمال دارد این جراحی به صورت جداگانه یا همراه با جراحی روتاتور کاف انجام گیرد. اگرچه طبق سنت این جراحی را هم یک نوع جراحی باز در نظر می‌گیرند، اما این روزها این جراحی همواره به صورت جراحی آرتروسکوپی اجرا می‌شود.

جراحی به روش آرتروسکوپی: ترمیم اسلاپ

پارگی اسلاپ شانه (لابروم فوقانی از ناحیه قدامی به خلفی) اشاره به آسیبی دارد که لبه غضروف احاطه کننده کاسه شانه موسوم به لابروم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پارگی اسلاپ در قسمت بالایی لابروم موسوم به ناحیه فوقانی لابروم رخ می‌دهد. این قسمت از لابروم اهمیت زیادی دارد زیرا در محل اتصال سر بلند تاندون دوسربازویی قرار گرفته است و از اینرو مستعد فشار خاصی قرار دارد.

فرآیند جراحی

بیمارانی که به عارضه پارگی اسلاپ دچار شده‌اند، معمولا ترمیم لابروم از طریق جراحی پیشنهاد می‌شود. ترمیم لابروم پاره شده و برگرداندن آن به لبه کاسه شانه مستلزم یک جراحی آتروسکوپی است. بخیه‌ها به استخوان کاسه شانه متصل می‌گردند و لابروم محکم به استخوان چسبانده می‌شود. اگر آسیب علاوه بر لابروم تادون دو سربازویی را هم تحت تاثیر قرار داده باشد، آنوقت از سایر گزینه‌های جراحی برای درمان تاندون دو سربازویی استفاده خواهد شد.

آرتروسکوپی: درمان دررفتگی شانه

هر وقت بخش گوی مانند استخوان از کاسه مفصل شانه بیرون بزند، آسیب دررفتگی شانه بروز می‌کند. اغلب اوقات یکی از سازه‌های شانه دچار صدمه می‌شود، و هدف اصلی جراحی دررفتگی شانه ترمیم سازه‌های آسیب دیده است.

در مورد ورزشکاران نوجوان بخش صدمه دیده مفصل شانه را لابروم می‌نامند، و این آسیب معمولا در بخش خیلی خاصی از لابروم رخ می‌دهد. این بیماران باید روش جراحی به نام ترمیم بنکارت را انجام دهند تا در رفتگی شانه حالت پایداری و ثبات خود را بدست آورد. ممکن است این درمان به صورت جراحی باز انجام شود اما جراحی آتروسکوپی بسیار متداول‌تر است.

آرتروسکوپی: درمان شانه یخ زده

عارضه شانه یخ زده یک بیماری شایع و وابسته به شانه و کتف در نظر گرفته می‌شود. در حقیقت، این عارضه بعد از اختلال تاندون روتاتور کاف در جایگاه دوم و جزء شایع‌ترین دلایل درد شانه به حساب می‌آید. متاسفانه، اغلب اوقات شانه یخ زده به غلط با بیماری دیگری اشتباه گرفته می‌شود و از این جهت روند تشخیص بیماری به تاخیر می‌افتد. عارضه شانه یخ زده را می‌توان به روش غیر جراحی تحت درمان قرار داد، بااین‌حال، در برخی موارد نادر گزینه جراحی به بیمار پیشنهاد می‌شود.

فرآیند جراحی

در زمان بروز شانه یخ زده کپسولی که دور مفصل شانه را احاطه می‌کند سفت شده و تحت انقباض قرار می‌گیرد. هدف جراحی خارج کردن بخش مورد نظر از این وضعیت است و اینکه امکان جابجایی آسان‌تر مفصل شانه مجددا فراهم شود. مفهوم جراحی کاملا واضح است: یعنی کپسول شانه به طور کامل برداشته شود تا از این طریق مفصل بتواند مثل قبل حرکت آزادانه‌ای داشته باشد. ازآنجا که مفصل شانه عضوی سفت و محکم است، درمان کپسول با کمترین خطر یک چالش بزرگ برای جراحان به حساب می‌آید.

جراحی شانه یخ زده با دردسر دیگری هم مواجه است، و آن زمانی است که کپسول از کتف خارج می‌شود و بدن بیمار شروع به بازسازی بافت جدید می‌کند. به منظور حفظ حرکات نرمال مفصل شانه به فیزیوتراپی و توانبخشی سریع و پویا احتیاج است.

جراحی ترمیم روتاتور کاف

ترمیم تاندون روتاتور کاف یکی از شایع‌ترین روش‌های جراحی مشکلات کتف و شانه در نظر گرفته می‌شود. چندین گزینه جهت ترمیم روتاتور کاف آسیب دیده مطرح است، و هر جراح از تکنیک‌های موردنظر خود استفاده خواهد کرد. شناسایی بخش آسیب دیده تاندون روتاتور کاف، هدف هر جراحی ترمیم روتاتورکاف محسوب می‌شود و بعد از آن فرآیند به حرکت درآوردن تاندون مجاور آغاز می‌شود. مادامی که بافت سالم شناسایی شد، هدف بعدی ترمیم مشکل تاندون است بدون اینکه تاندون باقیمانده تحت فشار بیش از حد قرار گیرد. در اکثر موارد، این روش جراحی با موفقیت همراه است.

فرآیند جراحی

جراحی ترمیم روتاتور کاف ممکن است به چند شیوه اجرا شود؛

• روش جراحی سنتی به این صورت اجرا می‌شود، ابتدا یک شکاف بزرگ ایجاد می‌شود و ماهیچه‌های اطراف را از هم باز می‌کنند و سپس ترمیم روتاتور کاف با مشاهده مشکل از نزدیک انجام می‌گیرد. این تکنیک را اصطلاحا جراحی باز روتاتور کاف می‌خوانند.
• گزینه دیگری هم موسم به جراحی به روش آرتروسکوپی در دسترس قرار دارد. در این تکنیک تنها از یک برش جزئی جهت وارد کردن دوربین و ابزارهای جراحی استفاده می‌شود. ترمیم به طور غیرمستقیم و با مشاهده بافت داخل بدن از روی مانیتور صورت می‌پذیرد.
• گزینه هیبریدی موسوم به جراحی ترمیم نیمه باز روتاتور کاف قابل دسترس است، طی این عمل ترکیبی از جراحی آرتروسکوپی و باز به صورت همزمان انجام می‌شود.

مشکلات مفصل آکرومیوکلاویکولار

مفصل آکرومیوکلاویکولار (معمولا به مفصل AC هم شهرت دارد) در محل اتصال دو استخوان ترقوه و بخش بالایی تیغه شانه (آکرومیون) قرار دارد. این مفصل نقش مهمی را در مفصل شانه بر عهده دارد، هرچند حرکات آن نسبت به مفصل گوی و کاسه‌ای خیلی کمتر است. ممکن است چندین نوع اختلال در ناحیه مفصل آکرومیوکلاویکولار بروز کند.

• اول آنکه ممکن است مفصل ساییده شده و از بین برود. بعضی مواقع این وضعیت در اثر آرتروز مفصل AC و گاهی بدلیل وارد آمدن ضربه قبلی به مفصل بروز می‌کند.
• مفصل آکرومیوکلاویکولار ممکن است در نتیجه برخی فعالیت‌های خاص و سنگین مانند بلند کردن وزنه دچار ساییدگی شود. این عارضه را التهاب دیستال ترقوه هم می‌خوانند و موجب ضعیف شدن استخوان پیرامون مفصل می‌گردد. در زمان بروز این مشکل معمولا درمان جهت برداشتن قسمت انتهایی استخوان ترقوه انجام می‌گیرد تا فضا برای حرکت مفصل AC بیشتر شود.
• ناپایداری یا جداشدگی مفصل شانه اختلال شایع دیگری است که در مفصل آکرومیوکلاویکولار رخ می‌دهد. این شرایط معمولا در اثر وارد آمدن صدمه به ناحیه شانه اتفاق می‌افتد و به دنبال آن رباط‌هایی که قسمت انتهایی استخوان ترقوه را به تیغه شانه وصل می‌کنند، آسیب می‌بینند.
• عارضه جداشدگی شانه اغلب بدون عمل جراحی قابل درمان است، اما در صورت جراحی، از تکنیک معمول ترمیم یا بازسازی رباط‌هایی که از قسمت انتهایی استخوان ترقوه محافظت می‌کنند، استفاده می‌شود.

جراحی جایگزینی مفصل شانه

جراحی جایگزینی شانه گزینه درمانی است که معمولا برای آرتروز شانه به کار گرفته می‌شود و ممکن است از این تکنیک در درمان شکستگی‌های پیچیده کتف و شانه و سایر مشکلات بغرنج استفاده شود. طی این جراحی مفصل گوی و کاسه‌ای شانه بیمار را با یک گوی مصنوعی فلزی و کاسه پلاستیکی جایگزین می‌کنند. جراحی پیوند مفصل شانه به گونه‌ای طراحی شده تا همانند شانه طبیعی عمل کند.

در بعضی مواقع نیازی به جایگزینی تمام مفصل گوی و کاسه‌ای شانه نیست. این نوع جراحی در مورد آرتروز زودهنگام یا شکستگی‌های سر استخوان بازو صدق می‌کند. در این گونه شرایط پیوند جزئی شانه جهت درمان عارضه کفایت می‌کند. در این روش جراحی موسوم به همی‌آرتروسکوپی تنها قسمت گوی مانند شانه پیوند زده می‌شود و کاسه دست نخورده باقی می‌ماند.

جراحی جایگزینی شانه معکوس

جایگزینی شانه معکوس گزینه دیگر درمان عارضه‌های کتف و شانه به حساب می‌آید. همانطوریکه از نام آن پیداست در طی این جراحی جای گوی و کاسه با هم تعویض می‌شود طوریکه گوی در محل کاسه قرار می‌گیرد و کاسه سر جای گوی شانه گذاشته می‌شود. علت انجام این نوع جراحی این است که قابلیت حرکت مکانیکی را برای بیماران دچار آسیب دیدگی شدید روتاتور کاف فراهم سازد. این گزینه درمانی برای بیماران مبتلا به عارضه آرتروپاتی پارگی روتاتور کاف موثر واقع می‌شود کسانی که به هر دو نوع آسیب‌دیدگی غضروف مفصل شانه و تاندون روتاتور کاف گرفتار شده‌اند.

جراحی تاندون عضله دوسربازویی

به ماهیچه قدامی بازو تاندون دوسربازویی گفته می‌شود. این ماهیچه بوسیله دو تاندون به استخوان وصل است و در راس این ماهیچه دو تاندون ارتباطی قرار دارد.

• یک قسمت تاندون به شانه نزدیک‌تر است و سر کوتاه عضله دو سربازویی نام دارد.
• تاندون دیگر که سر بلند عضله دوسر بازویی نام دارد بخش بیشتری از استخوان شانه را در بر می‌گیرد. سر بلند تاندون ماهیچه دو سر بازو از روتاتور کاف عبور می‌کند و به داخل مفصل شانه هم کشیده می‌شود و در نهایت به لابروم در سر کاسه شانه وصل می‌گردد. وجود این رابطه پیچیده بین شانه و سر بلند عضله دو سر بازویی خود عامل اصلی برخی مشکلات مفصل شانه هم در نظر گرفته می‌شود.

ممکن است جراحی تاندون دوسربازویی به صورت جداگانه یا همراه با سایر جراحی‌های شانه مانند ترمیم روتاتور کاف انجام شود. به طور کلی اگر تاندون دو سر بازویی احتیاج به جراحی داشته باشد، دو گزینه درمانی مطرح است. یک راه‌حل اینکه تاندون در قسمت داخل شانه بریده شود و مجددا به تاندون خارج مفصل وصل گردد. راه‌حل دیگر این است که فقط تاندون برش داده شود و اجازه دهند خود را به سمت پایین بازو جمع کند.

ترمیم شکستگی‌های اطراف شانه

جراحی شکستگی شانه به شدت آسیب و سطح انتظارات بیمار بستگی دارد. برخی از شایع‌ترین شکستگی‌های شایع کتف و شانه عبارتند از:

• شکستگی‌های پروگزیمال استخوان بازو
• شکستگی استخوان ترقوه
• شکستگی استخوان کتف
• شکستگی‌های گلنوئید