دررفتگی زانو: جاانداختن زانوی دررفته و درمان آن بدون جراحی

دررفتگی استخوان زانو یک اختلال جدی است که استخوان ران یا فمور از استخوان ساق یا استخوان تیبیا جدا می‌شود. دررفتگی زانو با دررفتگی کشکک زانو تفاوت دارد و به وضعیتی گفته می‌‌شود که کشکک از متعلقات خود در قسمت انتهای استخوان ران جدا می‌شود. نباید این اختلال را با در رفتگی جزئی که به علت آسیب دیدگی رباط به وجود می‌‌آید و باعث می‌شود زانو به طور موقت از جای خود خارج شود اشتباه گرفت. دررفتگی زانو یک اختلال نسبتاً شایع است اما بسیار جدی می‌باشد و در صورت بروز آن باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه نمود تا از بروز ترومبوز عمیق وریدی، آسیب دیدگی عصب و پارگی شریان و عروق در قسمت انتهایی زانو جلوگیری شود. مراجعه زود هنگام به پزشک باعث می‌شود که از آسیب دیدگی زانو و ساق پا جلوگیری گردد. در صورتی که شما دچار قطع رگ در ناحیه زانو شوید و تا هشت ساعت تحت درمان قرار نگیرید ریسک بروز قطع عضو تا ۸۰ درصد افزایش خواهد یافت.

انواع دررفتگی زانو چیست

پزشکان با توجه به وضعیت استخوان تیبیا نسبت به استخوان ران، دررفتگی زانو را به چند دسته تقسیم کرده اند که به شرح زیر می‌باشد:

• دررفتگی قدامی‌شایع ‌ترین نوع دررفتگی زانو محسوب می‌‌شود و معمولاً شامل چرخش شدید مفصل زانو و پارگی رباط صلیبی خلفی خواهد شد. در این اختلال استخوان ساق پا در قسمت جلوی ران و مفصل زانو دچار دررفتگی می‌شود.
• دررفتگی خلفی دومین نوع شایع دررفتگی زانو است و معمولاً زمان به وجود می‌‌آید که نیرویی شدیدی به زانو که در حالت چرخیده قرار گرفته است وارد شود مانند برخورد زانو به داشبورد در هنگام تصادفات خودرویی. در چنین وضعیتی استخوان ساق پا پشت ران و مفصل زانو تحت فشار قرار می‌گیرد. این وضعیت خطرناک ترین نوع پارگی شریان و دررفتگی زانو است زیرا اصلی ‌ترین شریان پا پشت زانو قرار گرفته است.
• دررفتگی جانبی زانو زمانی به وجود می‌‌آید که استخوان تیبیا نسبت به استخوان ران و مفصل زانو به سمت بیرون حرکت می‌کند.
• دررفتگی میانی زمان به وجود می‌‌آید که استخوان تیبیا نسبت به استخوان ران و مفصل زانو به سمت داخل حرکت می‌کند.
• در رفتگی چرخشی به علت چرخش استخوان تیبیا به وجود می‌آید.

دررفتگی زانو یک نوع آسیب دیدگی شدید است که با بدشکلی قابل توجه پا همراه می‌‌شود. در نیمی‌از موارد استخوان‌های پا به به طور خود به خود به محل اصلی خود بر می‌گردند و مفصل شکل طبیعی خواهد داشت. به طور کلی دررفتگی استخوان زانو اغلب همراه با شکستگی استخوان ران یا ساق به وجود می‌آید. همچنین احتمال بروز آسیب دیدگی شریان، عصب، تاندون و عضله وجود دارد. در چه مواردی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد در غیر  این صورت احتمال قطع عضو مطرح خواهد شد.

 علت دررفتگی زانو چیست؟ 

تروما به عنوان عامل اصلی در رفتگی زانو شناخته می‌شود و پزشکان معمولاً به طبقه‌بندی تروما که منجر به درمان رفتگی زانو می‌شود، می‌پردازند. علت رایج‌ترین رفتگی زانو ناشی از تصادف با موتورسیکلت است که باعث ورود نیروی بسیار زیادی به زانو می‌شود. همچنین، زمین خوردگی و آسیب دیدگی در محل کار نیز می‌توانند باعث رفتگی شدید زانو شوند. گاهی اوقات هم زانو به دلیل ضربه شدید در حین فعالیت ورزشی ممکن است رفتگی کند، اما معمولاً آسیب دیدگی بسیار شدید نیست.

 علائم و نشانه‌های دررفتگی زانو چیست؟ 

 دررفتگی زانو با علائم و نشانه‌های مختلفی همراه است که برخی از آنها عبارتند از درد شدید که با تکان دادن زانو بدتر می‌شود، بدشکلی مفصل زانو و کوتاه شدن پای آسیب دیده، تورم شدید.

خطر دررفتگی زانو در چه افرادی بیشتر است؟ 

 عوامل مختلفی وجود دارند که ریسک دررفتگی زانو را افزایش می‌دهند. این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• چاقی و اضافه وزن در هنگام راه رفتن فشار بسیار زیادی را به عضلات و ساختارهای زانو وارد می‌کند. در این حالت زانو ۴ برابر بیشتر از وزن طبیعی تحت فشار قرار می‌گیرد و در نتیجه افراد چاق بیشتر دچار دررفتگی زانو خواهند شد.
• سابقه آسیب دیدگی زانو در گذشته که باعث ناپایدار شدن یا ضعیف شدن زانو می‌شود.
• انجام دادن فعالیت ورزشی سنگین یا فعالیت‌هایی که تماس جسمانی بالایی دارند.
• کار کردن در ارتفاع یا قرار داشتن در معرض سقوط از ارتفاع.

 چگونه دررفتگی زانو تشخیص داده می‌شود؟ 

در رفتگی زانو به عنوان یک اورژانس در نظر گرفته می‌شود و باید بلافاصله به مرکز اورژانس مراجعه کرده و مفصل را جا اندازی کنید. پس از جا انداختن، پزشک بررسی بافت‌های نرم اطراف و ارزیابی اعصاب و عروق خونی را انجام می‌دهد تا وسعت آسیب را تشخیص دهد. رفتگی زانو ممکن است باعث افزایش احتمال پارگی رباط صلیبی پا یا رباط خلفی شود. همچنین، ممکن است آسیب دیدگی در غضروف، رباط و منیسک رخ داده باشد. پزشک برای تشخیص نوع و وسعت آسیب، انجام عکسبرداری با استفاده از اشعه ایکس یا سی تی اسکن را درخواست می‌دهد. همچنین، اسکن ام‌آرآی می‌تواند برای ارزیابی وسعت آسیب رباط، تاندون و غضروف استفاده شود. پزشک ممکن است همچنین درخواست انجام سی تی آنژیوگرام که یک نوع سی تی اسکن با تزریق ماده حاجب در رگ استفاده می‌کند، را بدهد. این روش می‌تواند در تشخیص انسداد عروق کمک کند. همچنین، سونوگرافی داپلر برای ارزیابی عروق خونی درخواست می‌شود. پزشکان همچنین با انجام معاینه جسمانی و بررسی حرکات پا و وجود درد و بی‌حسی، آسیب دیدگی عصب را ارزیابی خواهند کرد.

 چگونه در رفتگی زانو درمان شود؟ 

با توجه به شدت آسیب دیدگی و نوع دررفتگی مفصل می‌توان از روش‌های مختلفی برای درمان استفاده نمود. شما می‌توانید از کمپرس یخ استفاده کنید و پای خود را روی یک سطح مرتفع قرار دهید تا به بیمارستان بروید و توسط پزشک معاینه شوید. برخی از روش‌های موجود برای درمان دررفتگی زانو به شرح زیر می‌باشند:

• پزشک استفاده از داروی مسکن را به منظور کاهش درد حاصل از دررفتگی زانو توصیه خواهد کرد.
• پزشک به کمک حرکات دست استخوان‌های زانو را به محل اصلی خود برمی‌گرداند.
• پس از آن که مثل به جای اصلی خود برگشت باید به طور صحیح از آن محافظت گردد تا زانو حرکت نکند. در این شرایط استفاده از آتل یا اسلینگ می‌‌تواند به بهبود کامل آن کمک نماید.
• تمرینات ورزشی توصیه شده توسط متخصص فیزیوتراپی به تقویت عضلات و رباط‌های اطراف مفصل کمک می‌کند.

آیا در رفتگی زانو به انجام عمل جراحی نیاز دارد؟ 

 در موارد زیر پزشک انجام عمل جراحی را توصیه می‌کند:

• در مواردی که امکان جا انداختن استخوان‌های زانو به کمک حرکات دست وجود نداشته باشد.
• در رفتگی زانو باعث آسیب رساندن به عروق یا اعصاب شده باشد.
• در مواردی که دررفتگی زانو باعث آسیب رساندن به استخوان، پارگی عضله یا رباط شده و ترمیم آنها ضروری باشد.

گاهی اوقات برای جا انداختن زانو شما به چند عمل جراحی نیاز خواهید داشت تا آسیب دیدگی زانو به طور کامل ترمیم شود. یکی از روش‌های جراحی برای درمان دررفتگی زانو عمل جراحی آرتروسکوپیک است که پزشک از یک دستگاه لوله مانند که آرتروسکوپ نام دارد برای درمان آسیب دیدگی استفاده می‌کند یا آنکه به انجام عمل جراحی باز خواهد پرداخت. ممکن است شما برای ترمیم پارگی رباط، مینیسک و غضروف انجام عمل جراحی نیاز داشته باشید. در مواردی که شما دچار آسیب دیدگی شریان شده اید انجام عمل جراحی با هدف درمان آسیب دیدگی ضرورت خواهد یافت. گاهی اوقات نیز پزشک به انجام بای پس شریان یا امبولکتومی ‌می‌‌پردازد تا لخته خون ایجاد شده را خارج نماید. درصورتی که غضروف از بین رفته باشد شما به پیوند غضروف نیاز خواهید داشت. پس از انجام جراحی دررفتگی زانو شما به برنامه فیزیوتراپی و توانبخشی جامع نیاز دارید تا دوباره دامنه حرکات زانوی خود را به دست بیاورید. بدون توانبخشی صحیح ریسک بروز آسیب دیدگی و سفتی مزمن زانو و ناتوانی حرکتی و درد عصب پس از عمل جراحی افزایش پیدا می‌کند.

 عوارض بالقوه دررفتگی زانو چیست؟  

 با توجه به شدت آسیب دیدگی زانو احتمال بروز عوارض جانبی در این اختلال افزایش پیدا می‌‌کند که برخی از آنها به شرح زیر می‌باشند:

• احتمال بروز درد مزمن و سفتی پس از بهبودی ناشی از دررفتگی زانو وجود دارد. سایر عوارض عبارتند از نقاط روز پس از ضربه و ناپایداری مزمن مفصل.
• شدت و نوع ضربه ای که به زانو وارد می‌شود و باعث دررفتگی آن می‌گردد نقش مهمی‌ را در بروز عوارض پس از آسیب دیدگی ایفا می‌کند. تعداد زیادی از بیماران پس از بهبودی معمولاً هیچ گونه دردی ندارند و زانوی آنها دامنه حرکات کاملا طبیعی خواهد داشت. با این حال از هر ۵ ورزشکار فقط یک نفر می‌‌تواند همانند قبل به انجام فعالیت‌های ورزشی خود بپردازد.
• در مواردی که زانو به علت وارد شدن ضربه قوی دچار دررفتگی می‌‌شود شدت آسیب دیدگی آن بسیار زیاد خواهد بود. برخی از افرادی که دچار این آسیب دیدگی شده اند ممکن است هرگز نتواند مانند قبل ورزش کنند به ویژه در مواردی که دچار آسیب دیدگی عصب شده‌اند.
• معمولا احتمال بروز عوارض جانبی جدی در افرادی که دچار دررفتگی زانو شده اند وجود دارد که برخی از این عوارض عبارتند از قطع عضو از بالای زانو، ترومبوز عمیق وریدی و سندروم کمپارتمان. تشخیص به موقع و درمان به موقع دررفتگی زانو می‌تواند از بروز عوارض جانبی شدید جلوگیری کند.

 آیا می‌توان از دررفتگی مفصل زانو جلوگیری کرد؟ 

شما می‌توانید با رعایت موارد زیر ریسک بروز دررفتگی زانو را کاهش دهید:

• هنگام بالا رفتن از پله‌ها احتیاط کنید که دچار زمین خوردگی نشوید.
• در هنگام ورزش کردن کفش مناسب بپوشید.
• فعالیت جسمانی داشته باشید تا عضلات و تاندون‌های اطراف مفاصل شما قوی باشند.
• تناسب اندام داشته باشید تا از وارد شدن فشار به استخوان‌ها جلوگیری گردد.