زخم پای دیابتی (DFUs) زخم بازی است که در حدود 15 درصد از بیماران مبتلا به دیابت به‌وجود آمده و معمولاً در کف پا ایجاد می‌شود. 6 درصد از کسانی که دچار زخم پای دیابتی می‌شوند، به علت عفونت یا دیگر عوارض مربوط به زخم بایستی بستری شوند.
دیابت علت اصلی قطع اندامهای تحتانی در اثر عوامل غیر تروماتیک (غیر سانحه) در ایالت متحده می‌باشد، و در حدود 14 تا 24 درصد بیماران دیابتی که دچار زخم پا می‌شوند نیاز به انجام قطع عضو دارند. بیش از 85 درصد قطع اعضای ناشی از دیابت در اثر وجود زخم پا انجام می‌شود. البته تحقیقات نشان داده که می‌توان از ایجاد زخم پا جلوگیری کرد.
چه زمان بایستی به متخصص بیماریهای پا مراجعه کرد؟
پس از این که متوجه وجود زخم پا شدید، بایستی فوراً به پزشک متخصص بیماریهای پا مراجعه کنید. زخم پای دیابتی بایستی جهت کاهش خطر عفونت و قطع عضو، بهبود عملکرد و کیفیت زندگی و کاهش هزینه مراقبتهای پزشکی درمان شود.
پزشکان ما در کلینیک امید برای درمان زخم پای دیابتی، با استفاده از معاینات دقیق از جمله آزمایشات خون و تصویربرداریهای لازم و سپس با ارائه برنامه درمانی اثربخش و پیشرفته مانند انواع تکنیکهای فیزیوتراپی،کفی‌های طبی به شما در غلبه به این بیماری کمک می‌کنند. کفش‌ها و کفی‌های طبی ارائه شده در مرکز ما که بر اساس شرایط بیمار ساخته می‌شوند، می‌تواند در جلوگیری از ایجاد زخم پای دیابتی بسیار مؤثر باشد. یکی از دیگر روشهای بسیار مؤثر برای درمان زخم پای بیماران دیابتی که در کلینیک ما ارائه می‌شود کیسه اوزون است.
ساخت کفی‌های طبی در این مرکز با استفاده از اسکنهای رقیق سه‌بعدی کف پا ساخته می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره تلفن 02122780702 یا 02122780701 تماس حاصل فرمایید.
علت ایجاد زخم پای دیابتی
امکان دارد زخم پا در هر شخصی که مبتلا به دیابت است ایجاد شود. احتمال ایجاد زخم پا در افراد سالخورده و در افرادی که انسولین مصرف می‌کنند بیشتر است. همچنین بیمارانی که مبتلا به بیماریهای قلب، چشم و کلیه ناشی از دیابت هستند نیز بیشتر از دیگران در معرض خطر زخم پای دیابتی هستند. اضافه‌وزن و مصرف الکل و تنباکو نیز نقش مهمی در ایجاد زخم پا دارند.
این زخمها در اثر مجموعه‌ای از عوامل مانند فقدان احساس در پا، جریان خون ضعیف، ناهنجاری‌های پا، حساسیت و تحریک (ناشی از مالش و فشار)، آسیب‌های وارده و همچنین طولانی شدن مدت زمان دیابت ایجاد می‌شوند. بیمارانی که برای سالها مبتلا به دیابت هستند، ممکن است دچار نوروپاتی شوند (کاهش یا عدم توانایی احساس درد در پاها به سبب آسیب عصبی ناشی از افزایش سطح قند خون در درازمدت). امکان دارد آسیب عصبی بدون درد باشد، و درنتیجه ممکن است فرد حتی از ایجاد عارضه آگاه نشود. پزشک با استفاده از ابزاری به نام مونوفیلامنت، پاهای بیمار را به منظور تشخیص نوروپاتی معاینه می‌کند.
بیماریهای عروقی باعث وخیم‌تر شدن زخم پا شده، توانایی بدن برای بهبود زخم را کاهش داده و خطر عفونت را افزایش می‌دهند. افزایش سطح قند خون، توانایی بدن برای مقابله با عفونت احتمالی را کاهش داده و سرعت بهبود را نیز کاهش می‌دهد.
نشانه‌های بیماری زخم پای دیابتی
بسیاری از افرادی که مبتلا به زخم پا می‌شوند، درد در پای (پادرد) خود احساس نمی‌کنند، بنابراین درد نشانه شایع در بیماران نمی‌باشد. در بسیاری از مواقع اولین چیزی که فرد متوجه می‌شود، وجود لکه رطوبت و ترشحات در جوراب است. همچنین امکان دارد قرمزی و ورم نیز مشاهده شود. در صورت پیشرفته بودن عارضه، بوی ناشی از زخم را نیز می‌توان احساس کرد.
تشخیص زخم پای دیابتی
یکی از عوارض دیابت، زخم باز در ناحیه پا می‌باشد. پزشک متخصص بیماریهای پا، شدت زخم را تعیین کرده و عارضه‌های دیگر ناشی از دیابت را که مانع بهبود آن می‌شوند را نیز تشخیص می‌دهد.
سابقه پزشکی و معاینه
در صورت ابتلا به زخم پای دیابتی، پزشک درباره نحوه اطلاع شما از زخم سوالاتی از شما می‌پرسد. همچنین در مورد وجود عارضه‌های دیگری مانند نوروپاتی محیطی یا بیماریهای سرخرگی در اندامهای تحتانی که خطر ابتلا به زخمهای پا را افزایش می‌دهند سوالاتی خواهد پرسید.
پزشک پاها، انگشتان و ناخن‌ها را برای وجود تاول، خراش یا ناخن فرورفته در گوشت که منجر به زخمهای بیشتری می‌شوند را بررسی خواهد کرد. همچنین پزشک با گرفتن نبض، جریان خون را در پا ارزیابی می‌کند.
تصویربرداری با اشعه ایکس
برای بررسی تغییرات در ترازبندی استخوان‌های پا که منجر به زخم می‌شوند، پزشک از تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده می‌کند. تصاویر گرفته شده با اشعه ایکس کاهش توده استخوانی ناشی از عدم تعادل هورمونی مرتبط با دیابت را نیز آشکار می‌سازند.
اسکن ام آر آی
اسکن ام آر آی از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر سه بعدی رایانه‌ای از بافتهای نرم بدن استفاده می‌کند. در صورتی که پزشک در مورد میزان آسیب وارده‌شده ناشی از زخم به اطلاعات بیشتری نیاز داشته باشد، از این اسکن استفاده می‌کند. ام آر آی می‌تواند نشان‌دهنده التهاب نیز باشد که نشانه‌ای از وجود عفونت است.
آزمایش خون
چنانچه علائم ناشی از عفونت مانند قرمزی، ورم و حرارت در پا وجود داشته باشند، پزشک از آزمایش خون برای بررسی استفاده می‌کند. این آزمایش در مطب پزشک انجام شده و نتایج معمولاً پس از یک هفته ارائه می‌شوند.
پزشک از چه نوع روش درمانی برای زخم پای دیابتی استفاده می‌کند؟
هدف اصلی در درمان زخم پای دیابتی بهبود در سریع‌ترین زمان ممکن است. هرچه بهبود سریعتر انجام شود احتمال ایجاد عفونت کمتر است.
نوع پانسمان
زخم پای دیابتی انواع مختلفی داشته و یک نوع پانسمان خاص برای تمامی انواع زخم مناسب نمی‌باشد. به طور معمول هدف پانسمان ایجاد یک محیط مرطوب بوده که باعث ایجاد بافت ترمیمی، فرایند اتولیتیک، رگ‌زایی و مهاجرت سلولهای لایه بیرونی پوست در زخم می‌شود. نحوه پانسمان باید به گونه‌ای باشد که بتواند ترشحات اضافی زخم را نیز جذب کند.
کاهش فشار وارده بر پا
فشار وارد شده بر کف پا که مؤلفه افقی نیروی واکنش زمین می‌باشد، و تا حد کمتری فشار عمودی وارد شده بر کف پا علل اصلی تأخیر در بهبود زخم پای دیابتی هستند. کاهش فشار کف پا و فشارهای برشی و پاره‌کننده در زخمهای پای دیابتی نقش مهمی در مراقبت از زخم داشته و باعث بهبود سریعتر و جلوگیری از ایجاد مجدد زخم می‌شود.
- کاهش فشار را می‌توان به روشهای گوناگونی انجام داد از جمله استفاده از کفش و کفی طبی و واکر. انتخاب روش درمانی به محل ایجاد زخم و سابقه بیماریهای سرخرگی محیطی (PAD) بستگی دارد.
- گچ‌گیری با تماس کامل (TCC) یک روش درمانی استاندارد بوده ولی مانند دیگر وسایل ثابت و جدانشدنی نبایستی در مورد بیماریهای سرخرگی محیطی یا عفونت استفاده شود.
- تحقیقات نشان می‌دهند که گچ‌گیری با تماس کامل و واکرهای تا زانو، حداکثر فشار در قسمت قدامی پا را تا بیش از 87 درصد کاهش می‌دهند، زیرا که این وسایل فشار کف پا را در کل سطح پا و ساق پا توزیع می‌کنند.
- وسایلی که اندازه آنها تا مچ پا می‌باشد، برای این منظور مناسب نمی‌باشند.
- کفشهای کاهش‌دهنده فشار، کفش مخصوص زیر گچ و کفشهای موقتی و ساخته‌شده به صورت سفارشی در درمان زخم پای دیابتی مؤثر هستند، اگرچه شواهد در این مورد تنها در مورد مطالعات گذشته‌نگر موجود هستند. این وسایل بایستی در مورد زخمهای کف پای بیمارانی که استفاده از وسایل مخصوص تا زانو برایشان مناسب نبوده یا در افرادی که مبتلا به زخمهایی در غیر از کف پا هستند استفاده شود.
- از فوم ضربه‌گیر و کفش مناسب می‌توان در صورتیکه هیچ کاهش‌دهنده فشار دیگری موجود نباشد استفاده کرد. از جراحی تنها زمانی باید استفاده شود که روشهای متداول کاهش فشار تاثیری نداشته باشند.
درمان عفونت فعال
عفونت زخم نشان‌دهنده عدم بهبود زخم بوده و درنتیجه احتمال انجام قطع عضو وجود دارد. تشخیص صحیح عفونت و درمان با آنتی‌بیوتیک در عفونت پای ناشی از دیابت برای دستیابی به نتایج مثبت ضروری می‌باشد. در مقابل درمان نادرست با آنتی‌بیوتیک برای کاهش بار باکتریایی یا پروفیلاکسی عوارض گوناگونی از جمله مقاومت آنتی‌باکتریال را در پی خواهد داشت.
توصیه می‌شود که جهت بهبود زخم و کاهش تاثیرات منفی بر ایمنی سلولی و جلوگیری از عفونت، قند خون کنترل شود.
پاکسازی اتولیتیک با هیدروژل
هیدروژل از پلیمرهای نامحلول تشکیل شده که حجم نسبتاً زیادی از آب را جذب می‌کنند. این مقدار آب در ایجاد زخم موثر است ولی با توجه به اینکه ماتریس پلیمر کاملاً اشباع نمی‌شود، ترشحات زخم را جذب کرده و منجر به تنظیم سطح رطوبت زخم می‌شود. محیط مرطوب شرایط مناسبی را برای سلولها فراهم ساخته و دبریدمان اتولیتیک (برداشت بافت مرده توسط آنزیم) را تسهیل می‌کند، درنتیجه به تجزیه بافت مرده بوسیله آنزیم‌های پروتئولیتیک اندوژنوس (درون‌زاد) کمک می‌کند.
مواد موضعی ضدعفونی کننده و ضد میکروب
تحقیقات زیادی در مورد مواد ضدعفونی‌کننده و ضد میکروب موضعی برای درمان زخم پای دیابتی انجام شده‌اند. یک ماده طبیعی برای این منظور عسل می‌باشد. عسل دارای خاصیت ضد باکتریایی بوده و همچنین قابلیت جذب مایعات از رگها را داشته و فراهم‌کننده محیط مرطوب می‌باشد.
تحریک الکتریکی
طبق تحقیقات انجام شده تحریک الکتریکی بوسیله رگ‌زایی، سنتز کلاژن، و مهاجرت کراتینوسیت از طریق آزادسازی فاکتورهای گوناگون مانند فاکتور رشد عروقی، فاکتور القایی هایپوکسی ɑ1 و فاکتور رشد اندوتلیال عروقی در زخمهای پای ایسکمی، در بهبود زخم مؤثر است.
درمان با شاک ویو (امواج شوکی)
درمان با شاک ویو از طریق بهبود رگ‌زایی بوسیله فاکتور رشد اندوتلیال عروقی و سنتاز اکسید نیتریک اندوتلیال، باعث بهبود زخم می‌شود. همچنین شاک ویو باعث افزایش تکثیر فیبروپلاست و پاسخ ایمنی می‌شود. درمان بوسیله کارآزمایی بالینی تصادفی (RCT) نتایج متغیری را عرضه می‌کند.
درمان الکترومغناطیسی
درمان تشدید الکترومغناطیسی باعث تحریک موضعی و بهبود فیزیولوژیکی از طریق فاکتورهای کاهش‌دهنده استرس اکسیداتیو و التهاب می‌شود، همچنین باعث تکثیر سلولهای ترمیم‌کننده زخم می‌شود. کارآزمایی بالینی تصادفی در بیماران مبتلا به زخم پای دیابتی بهبودی را نشان نمی‌دهد.
لیزر درمانی
لیزر درمانی باعث کاهش التهاب، رگ‌زایی و تولید مولفه‌های ماتریس خارج سلولی می‌شود. خصوصاً لیزر درمانی با CO2 به میزان قابل توجهی بار باکتریایی زخم را کاهش می‌دهد. اندازه نمونه‌ها در کارآزمایی بالینی تصادفی در مورد تأثیر لیزردرمانی بر بهبود زخم، اندک بوده و نتایج متغیری را ارائه می‌دهند.
اکسیژن درمانی
وجود اکسیژن برای درمان زخم ضروری می‌باشد، زیرا که باعث تکثیر سلولی، سنتز کلاژن، ترمیم زخم و دفاع در برابر باکتری می‌شود. در بسیاری از بیماران مبتلا به زخم پای دیابتی، خصوصاً در مورد بیماریهای عروقی، اکسیژن به میزان کافی به زخم نمی‌رسد. روشهای درمانی برای اصلاح این مشکل شامل انتقال موضعی اکسیژن به زخم و استفاده سیستمیک از اکسیژن می‌باشد. به این روش درمانی اوزون درمانی گفته می‌شود.
درمان زخم با فشار منفی
درمان زخم با فشار منفی (NPWT) عموماً برای درمان و کنترل زخم استفاده می‌شود. این دستگاه وکیوم (مکنده) مقادیر زیادی از ترشحات زخم را جمع‌آوری کرده، تعداد تعویض پانسمان را کاهش داده، زخم را تمیز نگاه داشته و بوی ناشی از زخم را کاهش می‌دهد. همچنین نیروی مکنده با افزایش گردش خون و خارج کردن مواد عفونی باعث ترمیم زخم می‌شود.
استفاده از مواد تهیه شده از پلاکت
در طول سالهای اخیر استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) (پی آر پی) برای بهبود زخم افزایش یافته است. پی آر پی عموماً از نمونه خون بیمار که سانتریفیوژ و تفکیک شده است گرفته می‌شود و سپس پلاکتها به سوسپانسیون غلیظ‌شده غنی از فاکتورهای رشد مجزا می‌شوند. فاکتورهای رشد با روشهای گوناگونی از پلاکت جدا می‌شوند از جمله : افزودن ترومبین یا کلسیم، منجمد کردن یا استفاده از امواج صوتی پرانرژی.
جراحی دبریدمان
دبریدمان زخم شامل برداشتن پینه و بافت مرده‌ای است که مانع بهبودی می‌شود. این کار باعث تشکیل بافت نو و ترمیم زخم و کاهش فشار کف پا در قسمتهای پینه‌بسته است. دبریدمان نقش مهمی در کنترل عفونت دارد، زیرا که بافت مرده محیط مناسبی برای تکثیر باکتری می‌باشد و جلوی عملکرد آنتی‌بیوتیک را گرفته و واکنش ایمنی برای مبارزه با عفونت را محدود می‌کند.
جلوگیری از ایجاد زخم پای دیابتی
بهترین راه درمان زخم پای دیابتی، جلوگیری از ایجاد آن است. به این منظور بایستی به طور مرتب به متخصص بیماریهای پا مراجعه کرد. پزشک احتمال ابتلا به زخم پا را تشخیص داده و روشهایی برای جلوگیری از آن به کار می‌گیرد.
در صورت وجود موارد زیر خطر ابتلا به زخم پا وجود دارد :
- نوروپاتی
- گردش خون ضعیف
- بدشکلی یا دفورمیتی پا (مثل انحراف شست، انگشت چکشی)
- استفاده از کفشهای نامناسب
- کنترل نکردن قند خون
- سابقه وجود زخم پا
اجتناب از عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند مانند استعمال دخانیات، کلسترول و قند خون بالا در جلوگیری و درمان زخم پای دیابتی مؤثر هستند. همچنین استفاده از کفش و جوراب مناسب نیز احتمال ابتلا به این عارضه را کاهش می‌دهند. پزشک متخصص بیماریهای پا در انتخاب کفش مناسب به شما کمک می‌کند.
بررسی و معاینه پا برای تشخیص هر چه سریعتر بیماری بسیار اهمیت دارد. پای خود را – خصوصاً در قسمتهای پاشنه و بین انگشتان- برای احتمال وجود بریدگی، کبودی، شکاف، تاول، قرمزی، زخم و هر نوع مورد غیرعادی هر روز بررسی کنید. هر مورد غیرعادی صرف نظر از اینکه چقدر بی‌اهمیت به نظر برسد، بایستی سریعاً به پزشک متخصص بیماریهای پا گزارش شود.
مهم‌ترین عامل در بهبود زخم، معاینه و مراقبت منظم زیر نظر پزشک متخصص بیماریهای پا برای اطمینان از موارد زیر می‌باشد:
- کاهش قند خون
- دبریدمان مناسب زخم
- درمان هر گونه عفونت
- کاهش سایش و فشار
- بازیابی و برقرار جریان خون کافی
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
