فیوژن ستون فقرات یک روش جراحی است که برای اتصال دائمی دو یا چند مهره در ستون فقرات و استحکام‌بخشی به آن‌ها استفاده می‌شود. در فرآیند فیوژن ستون فقرات، جراح استخوان یا یک ماده مشابه استخوان را بین دو مهره در ستون فقرات قرار می‌دهد. از مواد مانند صفحات فلزی، پیچ‌ها و میله‌ها برای نگه‌داشتن مهره‌ها در موقعیت صیح استفاده می‌شود تا بهبود و ترمیم بهتری اتفاق بیافتد.
در صورتی که درمان‌هایی مانند داروها، فیزیوتراپی و تزریق استروئید به بهبود درد کمر شما کمک نکرده باشند، فیوژن ستون فقرات می‌تواند به عنوان یک گزینه پیشنهادی مطرح شود. با این حال، پزشکان توصیه می‌کنند که تنها زمانی به انجام این عمل جراحی روی آورده شود که علت دقیق مشکل مشخص شده باشد. بهتر است قبل از اقدام به فیوژن ستون فقرات، اطلاعات کاملی در مورد این روش جراحی کسب کنید و تمام سوالات خود را از پزشک خود بپرسید. همچنین، به دستورالعمل‌های پزشک جراح خود گوش فرا دهید تا برای عمل جاحی آماده شوید.
چرا فیوژن ستون فقرات انجام می‌شود؟
فیوژن ستون فقرات دو یا چند مهره را به طور دائم در ستون فقرات به هم متصل می‌کند تا ثبات را بهبود بخشد، بدشکلی را اصلاح کند یا درد را کاهش دهد. پزشک ممکن است فیوژن ستون فقرات را برای درمان موارد زیر توصیه کند:
- بیماری دژنراتیو دیسک (فضای بین دیسک‌ها باریک می‌شود، گاهی اوقات مهره‌ها دچار سایش می‌شوند)
- شکستگی (شکستگی استخوان ستون فقرات)
- اسکولیوز (انحراف غیر طبیعی ستون فقرات)
- تنگی کانال نخاعی (باریک شدن کانال نخاعی)
- اسپوندیلولیستزیس (جابجایی دیسک ستون فقرات به سمت جلو)
- تومورها یا عفونت ستون فقرات
آماده‌سازی پیش از عمل جراحی
یک هفته قبل از عمل جراحی انجام آزمایش خون و تصویربرداری اشعه ایکس ستون فقرات توصیه می‌شود.
تیم مراقبت‌های بهداشتی شما جزئیات عمل را بررسی خواهد کرد. اگر چیزی را متوجه نشدید از پرسیدن هراس نداشته باشید. پزشک جراح از شما می‌خواهد که آماده باشید.
در ادامه مواردی وجود دارند که باید در روزهای قبل از انجام عمل جراحی به آن‌ها فکر کنید:
- بهتر است بدانید چه زمانی باید به مرکز جراحی برسید. توصیه می‌شود شخصی را هنگام رفت و برگشت به همراه داشته باشید.
- فهرستی از داروهایی را که می‌توانید یا نمی‌توانید در روزهای قبل از عمل جراحی مصرف کنید، تهیه نمائید. برخی از داروها، مانند آسپرین یا سایر داروهای ضد الهابی ممکن است خطرناک باشند. هرگز مصرف هیچ دارویی را بدون تأیید پزشک خود قطع نکنید.
- در خصوص خوردن یا نوشیدن پیش از عمل جراحی با پزشک خود مشورت کنید.
- خانه خود را آماده کنید. شما به صندلی توالت با ارتفاع بلند، صندلی زیر دوش، کفش راحتی، دستگیره و سایر وسایل کمکی نیاز دارید.
آنچه می‌توانید از عمل جراحی انتظار داشته باشید
فیوژن ستون فقرات
متخصصین جراح عمل فیوژن ستون فقرات را در حالی که تحت بیهوشی عمومی هستید انجام می‌دهند، بنابراین در طول عمل بیهوش هستید. متخصصین جراح از تکنیک‌های مختلفی برای انجام عمل جراحی فیوژن ستون فقرات استفاده می‌کنند. تکنیکی که پزشک جراح استفاده می‌کند به محل قرارگیری مهره‌ها، دلیل فیوژن ستون فقرات و در برخی موارد سلامت عمومی و شکل بدن شما بستگی دارد.
به طور کلی، این روش شامل موارد زیر است:
- برش. برای دستیابی به مهره‌های مورد نظر، پزشک جراح برشی را در یکی از سه مکان زیر ایجاد می‌کند: ناحیه گردن یا کمر مستقیماً روی ستون فقرات، در هر دو طرف ستون فقرات، یا در شکم و گلوی شما به طوری که بتواند به مهره‌های ستون فقرات از جلو دسترسی پیدا کند.
- آماده‌سازی پیوند استخوان. پیوندهای استخوانی که در واقع دو مهره را با هم فیوز می‌کنند از بانک استخوانی یا بدن شما (معمولاً استخوان لگن) به دست می‌آیند. جهت استفاده از استخوان خود فرد، پزشک جراح برشی را بالای استخوان لگن ایجاد می‌کند، قسمت کوچکی از آن را برمی دارد و سپس برش را می‌بندد.
- فیوژن. برای فیوز دائمی مهره‌ها، پزشک جراح مواد مخصوص پیوند استخوان را بین مهره‌ها قرار می‌دهد. از صفحات فلزی، پیچ‌ها یا میله‌ها برای کمک به نگه داشتن مهره‌ها در کنار هم حین بهبود پیوند استخوان استفاده می‌شود.
در برخی موارد متخصصین جراح به جای پیوند استخوان از یک ماده مصنوعی استفاده می‌کنند. این مواد مصنوعی به تقویت رشد استخوان و تسریع فیوژن مهره‌ها کمک می‌کنند.
بعد از فیوژن ستون فقرات
به دنبال فیوژن ستون فقرات معمولاً به دو ت سه روز بستری در بیمارستان نیاز خواهید داشت. بسته به محل و وسعت ناحیه تحت عمل ممکن است کمی درد و ناراحتی را تجربه کنید. معمولاً می‌توان درد را با داروها به خوبی کنترل کرد.
پس از بازگشت به خانه در صورت بروز علائم عفونت مانند موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- قرمزی، حساسیت یا تورم
- درناژ زخم
- لرزش
- تب بالاتر از 4/100 فارنهایت (38 درجه سانتی‌گراد)
ممکن است چندین ماه طول بکشد تا استخوان‌های آسیب‌دیده‌ی ستون فقرات شما بهبود یابند. پزشک معالج ممکن است توصیه کند که برای مدتی از بریس استفاده کنید تا ستون فقرات به صورت صحیحی تراز شوند. متخصص فیزیوتراپی نحوه‌ی صحیح حرکت، نشستن، ایستادن و راه رفتن را به شما می‌آموزد به گونه‌ای که ستون فقرات شما به درستی در یک راستا نگه داشته شود.
آیا ممکن است عوارضی وجود داشته باشند؟
هر عمل جراحی با نوعی خطر همراه است. احتمال بروز عوارض زیر پس از عمل جراحی فیوژن ستون فقرات وجود دارد:
- خونریزی
- لخته شدن خون
- عفونت
- درد
- خطرات ناشی از بیهوشی
سایر مشکلات احتمالی عبارتند از:
- آسیب عصبی: بی‌حسی و گزگز در پا. همچنین ممکن است قدرت حرکت خود را از دست بدهید، اما این علامت نادر است.
- آرتروز کاذب: گاهی فیوژن به درستی عمل نمی‌کند. پس از چند ماه، کمردرد ممکن است عود کند.
- بروز عوارض در ناحیه اهداءکننده استخوان مانند عفونت یا پس زدن بافت.
با دقت در خصوص علائم هشداردهنده عفونت می‌توانید از بروز برخی از این مشکلات جلوگیری کنید. در صورت مشاهده موارد زیر فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- تورم، قرمزی یا درناژ زیاد زخم
- تب بیش از 100 درجه فارنهایت
- افزایش درد
- لرزش
روند بهبودی پس از فیوژن ستون فقرات
پس از انجام عمل جراحی به مدت چند روز در بیمارستان بستری خواهید بود. مدت زمان بستری به موارد زیادی مانند سطح آمادگی جسمانی عمومی و بیماری‌های زمینه‌ای دیگر بستگی دارد. اکثر افراد به چهار روز بستری شدن نیاز خواهند داشت. شاید زودتر از این مدت مرخص شوید، یا ممکن است مجبور شوید حدود یک هفته بمانید.
در طی این مدت، دستگاه‌هایی جهت نظارت سلامت قلب به شما متصل خواهند شد و سلامت بدن نیز بررسی می‌شود. همچنین لوله‌های متعددی به شما وصل خواهند شد:
- لوله داخل وریدی در بازوی شما قرار داده می‌شود تا از این طریق مایعات، آنتی‌بیوتیک و گاهی داروهای ضد درد به بدن تزریق شوند.
- برخی از افراد داروهای ضد درد را از طریق لوله‌ای در قسمت کمر دریافت می‌کنند. به این لوله کاتتر اپیدورال می گویند.
- لوله دیگری که کاتتر نیز نامیده می‌شود، به جای متصل می‌شود که ادرار به طور معمول از بدن خارج می‌شود. این کاتتر در چند روز اول استفاده می‌شود، بنابراین مجبور نیستید برای رفتن به دستشویی از جای خود بلند شوید. ممکن است این وسیله ناخوشایند باشد یا حتی آن را احساس نکنید؛ اما بی‌حرکت ماندن جهت بهبود ستون فقرات پس از انجام عمل جراحی ضروری است.
در طول بازگشت به خانه از بیمارستان، شما با متخصصان فیزیوتراپی و کاردرمانگران ملاقات خواهید کرد. این تخصصی‌ها به شما نحوه برخاستن از تخت، نشستن روی صندلی و راه رفتن مجدد را آموزش می‌دهند. قبل از ترخیص از بیمارستان، عکس‌برداری با اتفاده از اشعه ایکس برای بخشی از ستون فقرات انجام می‌شود تا از پیشرفت صحیح فرآیند فیوژن اطمینان حاصل شود. بعد از عمل جراحی، باید حدود 10 روز صبر کنید و سپس به پزشک مراجعه کنید تا بخیه‌ها برداشت شوند. سپس، معمولاً در فواصل 4 تا 6 هفته، 6 ماه، 12 ماه و 24 ماه باید ملاقات‌های بعدی را با پزشک ترتیب دهید.
بهبودی پس از عمل فیوژن ستون فقرات نیازمند تعهد و تلاش است. ممکن است زمانی در حدود 6 ماه تا یک سال طول بکشد تا به طور کامل بهبود یابید. بعد از ترخیص، بهتر است به فیزیوتراپی ادامه دهید. پزشک به شما خواهد گفت که هر چند وقت یکبار باید به جلسات فیزیوتراپی خود مراجعه کنید. برای حفاظت از کمر خود در فتره بهبودی، در 6 ماه اول از انجام چرخش، خم شدن و برداشتن اشیا سنگین خودداری کنید – اجسام سنگین‌تر از یک گالن شیر را بلند نکنید! همچنین، به همسر یا فرزندان خود واگذار کنید تا ظروف و لباس‌ها را بشویند.
انواع فیوژن ستون فقرات
انواع مختلفی از گزینه‌های جراحی فیوژن ستون فقرات وجود دارند. متداول‌ترین تکنیک‌ها عبارتند از:
- فیوژن ناودانی خلفی جانبی – این روش از طریق کمر انجام می‌شود
- فیوژن اینتربادی کمری خلفی – این روش از طریق کمر انجام می‌شود و شامل برداشتن دیسک بین دو مهره و قرار دادن استخوان در فضای ایجاد شده بین دو جسم مهره است.
- فیوژن اینتربادی کمری قدامی – این روش از ناحیه قدام بدن انجام می‌شود و شامل برداشتن دیسک بین دو مهره و قرار دادن استخوان در فضای ایجاد شده بین دو جسم مهره است.
- فیوژن ستون فقرات قدامی/خلفی – این روش از قسمت قدامی بدن و کمر انجام می‌شود
- فیوژن اینتربادی کمری ترانسفورامینال – مشابه فیوژن اینتربادی کمری خلفی، این روش از پشت ستون فقرات نیز انجام می‌شود.
- فیوژن اینتربادی جانبی اکستریم – که از پهلو انجام می‌شود.
توجه به این نکته ضروری است که در هر نوع فیوژن ستون فقرات، با وجود انجام یک عمل جراحی موفق، خطر شکست بالینی (به این معنی که درد بیمار از بین نمی‌رود) وجود دارد.
فیوژن چند سطحی ستون فقرات
در اکثریت قریب به اتفاق موارد، جراحی فیوژن ستون فقرات کمری در شرایطی که فقط یک بخش مهره درگیر است مؤثرتر است. اکثر بیماران پس از فیوژن ستون فقرات در یک سطح هیچ محدودیتی در حرکت مشاهده نخواهند کرد.
در صورت لزوم، فیوژن دو سطح ستون فقرات ممکن است گزینه معقولی برای درمان درد باشد. با این حال، فیوژن ستون فقرات بیش از دو سطح بعید است که باعث تسکین درد شود؛ زیرا فیوژن بیش از دو سطح باعث از بین رفتن بیش از حد حرکات طبیعی در کمر می‌شود و فشار زیادی را در مفاصل باقی مانده ایجاد می‌کند.
فیوژن سه سطح یا بیشتر از ستون فقرات معمولاً برای موارد اسکولیوز و بدشکلی کمر در نظر گرفته می‌شود.
فیوژن موفق
به دست آوردن نتیجه موفقیت‌آمیز از فیوژن ستون فقرات به عوامل متعددی بستگی دارد. برخی از این عوامل عبارتند از: تشخیص دقیق قبل از عمل، مراجعه به متخصص جراح ماهر، داشتن سبک زندگی نسبتاً سالم (نکشیدن سیگار، نداشتن اضافه وزن) و انگیزه جهت توانبخشی و به دست آوردن عملکرد مجدد.