EMG حروف اختصاری الکترومیوگرام یا نوار عصب و عضله است که با اندازه گیری واکنش عضلات به تحریک الکتریکی، در ارزیابی سلامت عضلات به کار گرفته می شوند. در صورتیکه بیمار با ضعف عضلانی بی لیلی مواجه شود، می توان از این آزمایش در تشخیص اسکلروز چندگانه یا بیماری ام اس استفاده کرد.
برای افرادی که مشکوک به ام اس هستند، ممکن است پزشک تست نوار عصب و عضله را تجویز کند. در نظر داشته باشید نوار عصب و عضله به طور قطع نمی‌تواند ام اس را تشخیص دهد؛ نوار عصب و عضله در کنار ام‌آر‌آی، بررسی سوابق پزشکی بیمار و …، مشخص می‌کند که آیا شخص به ام‌اس مبتلا هست یا خیر. لازم به ذکر است، این تست بین 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد.
نوار عصب و عضله چگونه بیماری ام اس را تشخیص می‌دهد؟
در روش نوار عصب و عضله، الکترودها روی نقاط مختلف پوست قرار می‌گیرند و با استفاده از امواج الکتریکی ضعیف، اعصاب تحریک می‌شوند و فعالیت عضلات ثبت می‌شود. به این منظور، یک سوزن نازک در داخل عضله فرو می‌شود و ممکن است از شما خواسته شود تا عضله را تنگ و رها کنید. فرو کردن سوزن در نوار عصب و عضله، حسی مشابه یک تزریق را به ارمغان می‌آورد، با این تفاوت که در این فرایند هیچ ماده‌ای تزریق نمی‌شود.
عضلات سالم در حالت استراحت، هیچ فعالیت الکتریکی ندارند، در حالیکه الگوهای الکتریکی غیرطبیعی نشان‌دهنده بیماری‌های عصبی یا عضلانی هستند. آزمایش نوار عصب و عضله، برای تشخیص یا تأیید بیماری ام اس مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، اما یکی از آزمایشاتی است که به بیماران و پزشکان در فرایند تشخیص وجود یا عدم وجود بیماری ام اس کمک می‌کند.
افراد مشکوک به ام اس، چه زمانی باید برای نوار عصب و عضله اقدام کنند؟
علائم و نشانه های بیماری اسکلروز چندگانه یا ام اس از یک فرد به فرد دیگر، و با توجه به مرحله بیماری و موقعیت اعصاب آسیب دیده بدن می تواند متفاوت باشد.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر بهتر است به منظور تشخیص ام اس، برای گرفتن نوار عصب و عضله اقدام کنید:
- بیحسی یا ضعف یک یا چند عضو بدن که معمولاً در یک طرف بدن رخ می دهد، و یا در پاها و بالاته
- احساس برق گرفتگی که با حرکت دادن گردن ایجاد شود (به خصوص در زمان خم کردن گردن به سمت جلو)
- رعشه؛ ناهماهنگی اعضای بدن یا مشکل در راه رفتن
بروز مشکلات بینایی در بیماران نیز شایع است و از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نابینایی یا کم بینایی موقتی ایجاد شده در یک چشم، که معمولاً با درد در هنگام حرکت دادن چشم همراه می شود.
- دوبینی طولانی مدت
- تاری دید
نشانه های ام اس عبارتند از:
- لکنت زبان
- خستگی
- سرگیجه
- گزگز یا درد در بخش هایی از بدن
- مشکلات جنسی یا عملکرد مثانه و روده
چگونه به منظور تشخیص ام اس، برای تست نوار عصب و عضله آماده شوم؟
درباره داروهای تجویزی و بدون نسخه مصرفیتان با پزشک صحبت کنید؛ به‌علاوه اگر به یک اختلال خونریزی مبتلا هستید و یا از ضربان ساز و دیفیبریلاتور کاشتنی قلب استفاده می‌کند، باید حتماً آن را با پزشکتان در میان بگذارید. اگر هر یک از این موارد در شما صادق باشد، نباید تحت آزمایش عصب و عضله قرار بگیرید.
اگر مورد مناسبی برای انجام نوار عصب و عضله باشید، باید موارد زیر را قبل از آن انجام دهید:
- حداقل از سه ساعت قبل از آزمایش، سیگار نکشید.
- بهتر است برای نظافت پوست از وجود چربی، حمام کنید؛ بعد از حمام، روی پوستتان چیز نمالید.
- لباسهای گشادی بپوشید که جلوی اجرای آزمایش در ناحیه مد نظر را نگیرد. شاید از شما خواسته شود که لباستان را با یک گان بیمارستانی تعویض کنید.
فرایند آزمایش نوار عصب عضله در تشخیص بیماری ام اس
درخواست شما این است که در حین آزمایش، دراز بکشید روی یک تخت یا تکیه دهید روی یک صندلی راحت؛ اما در طول این آزمایش، از شما خواسته می‌شود تا جابجا شوید و در حالات مختلف قرار بگیرید. هر نوار عصب و عضله شامل دو مؤلفه است: هدایت عصبی و نوار عصب و عضله که با استفاده از سوزن صورت می‌گیرد. ابتدا مطالعه هدایت عصبی انجام می‌شود که شامل قرار دادن الکترودهای سطحی کوچک بر روی پوست شما است تا امواج الکتریکی نورون‌های حرکتی را بررسی کند. در بخش دوم، نوار عصب و عضله با استفاده از الکترودهای سوزنی به صورت مستقیم در بافت عضله نصب می‌شود.
ابتدا مطالعه هدایت عصبی انجام می‌شود و پزشک الکترودهای مختلفی را بر روی پوست شما نصب می‌کند (معمولاً در نزدیکی منطقه مورد بررسی). این الکترودها برای سنجش عملکرد نورون‌های حرکتی در ارتباط با عضلات استفاده می‌شوند و پس از پایان آزمایش از روی پوست جدا می‌شوند.
پس از اتمام مطالعه هدایت عصبی، پزشک از الکترودهای سوزنی استفاده می‌کند. او ابتدا منطقه مورد نظر را ضدعفونی می‌کند و سپس با استفاده از سوزن‌های ریز، الکترودها را در بافت عضله قرار می‌دهد. ممکن است در هنگام وارد کردن سوزن‌ها، کمی درد احساس کنید. این الکترودهای سوزنی برای بررسی فعالیت الکتریکی عضلات در حالت انقباض و شل استفاد می‌شوند و پس از اتمام آزمایش، از بافت عضله خارج می‌شوند.
بین دو بخش نوار عصب و عضله، اعمال کوچکی از امواج الکتریکی بر روی اعصاب انجام می‌شود. این امواج توسط یک کامپیوتر به صورت نمودارها و ارقام تبدیل می‌شوند که سپس باید توسط پزشک تفسیر شوند. مدت زمان کل آزمایش نوار عصب و عضله معمولاً بین 30 تا 60 دقیقهاز شما خواسته می‌شود که در طول آزمایش روی یک تخت دراز بکشید یا روی یک صندلی راحت تکیه دهید؛ اما در طول این آزمایش، از شما خواسته می‌شود تا جابجا شوید و در حالات مختلف قرار بگیرید. هر نوار عصب و عضله شامل دو مؤلفه است: هدایت عصبی و نوار عصب و عضله که با استفاده از سوزن انجام می‌شود. در ابتدا مطالعه هدایت عصبی انجام می‌شود که شامل قرار دادن الکترودهای سطحی کوچک بر روی پوست شما جهت ارزیابی امواج الکتریکی نورون‌های حرکتی است. در بخش دوم، نوار عصب و عضله با استفاده از الکترودهای سوزنی به صورت مستقیم در بافت عضله قرار می‌گیرد.
ابتدا مرحله مطالعه هدایت عصبی انجام می‌شود و پزشک الکترودهای مختلفی را بر روی پوست شما نصب می‌کند (معمولاً در نزدیکی منطقه مورد بررسی). از این الکترودها برای سنجش عملکرد نورون‌های حرکتی در ارتباط با عضلات استفاده می‌شود و پس از پایان آزماش، از روی پوست جدا می‌شوند.
پس از اتمام مرحله مطالعه هدایت عصبی، پزشک از الکترودهای سوزنی استفاده می‌کند. ابتدا منطقه مورد نظر را ضدعفونی می‌کند و سپس با استفاده از سوزن‌های ریز، الکترودها را به بافت عضله وارد می‌کند. ممکن است در هنگام وارد کردن سوزن‌ها، کمی درد احساس کنید. این الکترودهای سوزنی برای بررسی فعالیت الکتریکی عضلات در حالت انقباض و شل استفاده می‌شوند و پس از اتمام آزمایش، از بافت عضله خارج می‌شوند.
مشترک بین دو بخش نوار عصب و عضله، استفاده از امواج الکتریکی کوچک بر روی اعصاب است. این امواج توسط یک کامپیوتر به صورت نمودارها و مقادیر عددی تبدیل می‌شوند و سپس باید توسط پزشک تفسیر شوند. مدت زمان کل آزمایش نوار عصب و عضله ممکن است بین 30 تا 60 دقیقه طول بکشد.
بعد از نوار عصب و عضله
درد عضله ای که تحت آزمایش قرار گرفته ممکن است تا چند روز ادامه پیدا کند. اگر شاهد افزایش درد، حساسیت ناحیه آزمایش به لمس، تورم یا ترشح چرک از محل ورود سوزن بودید، بلافاصله با پزشکتان تماس بگیرید. ممکن است با توجه به مشکلی که ایجاد می شود، دستورالعملهای جدیدی از سوی پزشک دریافت کنید.
نتایج نوار عصب و عضله برای تشخیص بیماری ام‌اس
پزشک می تواند بعد از انجام آزمایش نوار عصب و عضله، نتایج آن را در حضور شما تفسیر کند و اگر EMG نماینده هر فعالیت الکتریکی غیرمعمولی باشد، شاید به ام اس مبتلا باشید. بعد از این موضوع درباره آزمایشات بیشتر یا روشهای درمانی مورد نیاز با هم صحبت خواهید کرد.
نتایج طبیعی نوار عصب و عضله
در نتایج یک نوار عصب و عضله طبیعی، هیچ فعالیت الکتریکی در زمان استراحت عضلات دیده نمی شود و این یعنی عضلاتتان سالم و طبیع هستند. به‌علاوه واکنش عضلاتتان به تحریک الکتریکی، طبیعی و طبق یک الگوی مناسب خواهد بود.
نتایج غیرطبیعی نوار عصب عضله
یک نوار عصب عضله‌ی غیرطبیعی می تواند با یک الگوی عجیب یا شکل های عجیب و غریب در امواج نمودار همراه شود. حتی در زمان استراحت هم شاهد فعالیت الکتریکی خواهید بود و این فعالیت الکتریکی (ناشی از نورون های حرکتی) در طول انقباض عضلانی، غیرعادی خواهد بود. نتایج غیرعادی نشان دهنده اختلال عصبی یا اختلال عضلانی است، که می تواند نشانه ای از وجود بیماری ام اس باشد.
پزشک در صورت ابتلای بیمار به ام اس، از اطلاعات بدست آمده از نوار عصب عضله و بررسی هدایت عصبی به پزشک در تشخیص و ایجاد طرح درمان استفاده می‌کند.
نوار عصب و عضله برای تشخیص بیماری ام اس چقدر طول می‌کشد؟
آزمایش نوار عصب و عضله معمولاً چیزی بین 30 تا 60 دقیقه طول می کشد.- آزمایش هدایت عصبی ممکن است از 15 دقیقه تا یک ساعت و حتی بیشتر طول بکشد؛ که این موضوع به واکنش اعصاب و عضلات تحت آزمایش بستگی دارد.
سؤالات متداول
آیا نوار عصب-عضله فرد مبتلا به ام اس، غیرطبیعی است؟
مطالعات مختلفی به وجود الگوهای غیرطبیعی وار عصب و عضله در بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس که هیچ مشکل محیطی یا نوروپاتی ندارند، اشاره کرده اند. متخصص گرفتن نوار عصب عضله باید در انجام آزمایش بر روی این بیماران، از این موضوع مطلع باشند.
تفسیر نتایج نوار عصب عضله چطور به تأیید بیماری ام اس منجر می‌شود؟
نورون های حرکتی مسئول انتقال امواج الکترونیکی عامل انقباض عضلات است. نوار عصب عضله از ابزارهای کوچکی به نام الکترود برای تبدیل این امواج به نمودار، صدا یا مقادیر عددی استفاده می کند و توسط متخصص، تفسیر می شود.
آیا تست نوار عصب و عضله برای تشخیص بیماری ام اس درد دارد؟
با توجه به استفاده از سوزن و امواج الکتریکی، احتمال بروز درد در فرایند گرفتن نوار عصب-عضله وجود دارد.
چه داروهایی بر نتایج نوار عصب-عضله تأثیر می گذارد؟
- داروهای بخصوصی که بر سیستم عصبی تأثیر می گذارد (مثل شل کننده های عضلانی) می تواند روی نتایج نوار عصب عضله تداخل ایجاد کند.
- کسانی که با مشکل خونریزی شدید مواجه اند یا از داروهای رقیق کننده خون، مثل وارفارین (کومادین) یا هپارین استفاده می کنند.
- کسانی که از ضربان ساز استفاده می کنند.
آیا نتایج نوار عصب-عضله بلافاصله آماده می شود؟
پزشک می تواند بلافاصله بعد از جلسه، نتایج نوار عصب و عضله را تفسیر کند؛ اما اگر پزشک دیگری دستور آزمایش نوار عصب و عضله را داده باشد، باید تا زمان مراجعه به پزشک، منتظر شنیدن نتایج بمانید.
بهترین روش تشخیص بیماری ام اس چیست؟
تشخیص ام اس عودکننده و بهبود یابنده بر اساس الگویی از نشانه های ناشی از بیماری، ساده است و با کمک تصویربرداری از مغز (برای مثال تصاویر ام آر آی) تأیید می‌شود. تشخیص ام اس در بیماران مبتلا به نشانه های غیرعادی یا بیماری پیشرونده، دشوارتر می شود. در برخی مواقع ممکن است پزشک بخواهد برای تست نوار عصب و عضله اقدام کنید.