EMG حروف اختصاری الکترومیوگرام یا نوار عصب و عضله است که با اندازه گیری واکنش عضلات به تحریک الکتریکی، در ارزیابی سلامت عضلات به کار گرفته می شوند. در صورتیکه بیمار با ضعف عضلانی بی دلیلی مواجه شود، می توان از این آزمایش در تشخیص اسکلروز چندگانه یا بیماری ام اس استفاده کرد.
برای افرادی که مشکوک به ام اس هستند، ممکن است پزشک تست نوار عصب و عضله را تجویز کند. در نظر داشته باشید نوار عصب و عضله به طور قطع نمی‌تواند ام اس را تشخیص دهد؛ نوار عصب و عضله در کنار ام‌آر‌آی، بررسی سوابق پزشکی بیمار و …، مشخص می‌کند که آیا شخص به ام‌اس مبتلا هست یا خیر. لازم به ذکر است، این تست بین 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد.
نوار عصب و عضله چگونه بیماری ام اس را تشخیص می‌دهد؟
الکترودهایی بر روی نقاط مختلف پوست قرار داده می شود و اعصاب به کمک امواج الکتریکی خفیفی تحریک می شود و فعالیت عضلات ثبت می شود؛ برای این منظور یک سوزن ریز در درون عضله فرو می شود. ممکن است از شما خواسته شود تا عضله را منقبض و شل کنید. فرو کردن سوزن مورد استفاده در نوار عصب و عضله، حسی شبیه به تزریق دارد، که البته چیزی در این فرایند تزریق نمی شود.
عضلات سالم در حالت استراحت، هیچ فعالیت الکتریکی نشان نمی دهد، در حالیکه الگوهای الکتریکی غیرطبیعی نشان دهنده بیماری عصبی یا عضلانی است. آزمایش نوار عصب و عضله، یک آزمایش قطعی شناسایی یا تأیید بیماری ام اس نیست؛ اما یکی از آزمایشاتی است که در فرایند تشخیص وجود یا عدم وجود بیماری ام اس به بیماران و پزشکان کمک می کند.
افراد مشکوک به ام اس، چه زمانی باید برای نوار عصب و عضله اقدام کنند؟
علائم و نشانه های بیماری اسکلروز چندگانه یا ام اس از یک فرد به فرد دیگر، و با توجه به مرحله بیماری و موقعیت اعصاب آسیب دیده بدن می تواند متفاوت باشد.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر بهتر است به منظور تشخیص ام اس، برای گرفتن نوار عصب و عضله اقدام کنید:
- بیحسی یا ضعف یک یا چند عضو بدن که معمولاً در یک طرف بدن رخ می دهد، و یا در پاها و بالاتنه
- احساس برق گرفتگی که با حرکت دادن گردن ایجاد شود (به خصوص در زمان خم کردن گردن به سمت جلو)
- رعشه؛ ناهماهنگی اعضای بدن یا مشکل در راه رفتن
بروز مشکلات بینایی در بیماران نیز شایع است و از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نابینایی یا کم بینایی موقتی ایجاد شده در یک چشم، که معمولاً با درد در هنگام حرکت دادن چشم همراه می شود.
- دوبینی طولانی مدت
- تاری دید
نشانه های ام اس عبارتند از:
- لکنت زبان
- خستگی
- سرگیجه
- گزگز یا درد در بخش هایی از بدن
- مشکلات جنسی یا عملکرد مثانه و روده
چگونه به منظور تشخیص ام اس، برای تست نوار عصب و عضله آماده شوم؟
درباره داروهای تجویزی و بدون نسخه مصرفیتان با پزشک صحبت کنید؛ به‌علاوه اگر به یک اختلال خونریزی مبتلا هستید و یا از ضربان ساز و دیفیبریلاتور کاشتنی قلب استفاده می‌کند، باید حتماً آن را با پزشکتان در میان بگذارید. اگر هر یک از این موارد در شما صادق باشد، نباید تحت آزمایش عصب و عضله قرار بگیرید.
اگر مورد مناسبی برای انجام نوار عصب و عضله باشید، باید موارد زیر را قبل از آن انجام دهید:
- حداقل از سه ساعت قبل از آزمایش، سیگار نکشید.
- بهتر است برای نظافت پوست از وجود چربی، حمام کنید؛ بعد از حمام، روی پوستتان چیزی نمالید.
- لباسهای گشادی بپوشید که جلوی اجرای آزمایش در ناحیه مد نظر را نگیرد. شاید از شما خواسته شود که لباستان را با یک گان بیمارستانی تعویض کنید.
فرایند آزمایش نوار عصب عضله در تشخیص بیماری ام اس
از شما خواسته می شود تا روی تخت دراز بکشید و یا روی یک صندلی راحت، تکیه دهید؛ اما در طول آزمایش از شما خواسته می شود تا جابجا شوید و در حالات مختلف قرار بگیرید. هر نوار عصب عضله شامل دو مؤلفه است: هدایت عصبی و گرفتن نوار عصب و عضله به کمک سوزن. مطالعه هدایت عصبی، اولین بخش این فرایند و شامل قرار دادن حسگرهای کوچکی به اسم الکترود سطحی بر روی پوستتان به منظور ارزیابی نورون های حرکتی در انتقال امواج الکتریکی است. بخش دوم نوار عصب و عضله هم از یک سری حسگر برای ارزیابی امواج الکتریکی در حالت منقبض و شل استفاده می‌کند که این الکترودهای سوزنی به صورت مستقیم وارد بافت عضله می‌شود.
ابتدا بخش مطالعه هدایت عصبی انجام می‌شود و پزشک در طول این بخش، الکترودهای مختلفی را بر روی پوست (و معمولاً در نزدیکی جایی که نشانه ها بروز کرده) نصب می‌کند. از این الکترودها در سنجش عملکردی نورون های حرکتی در ایجاد ارتباط به عضلات استفاده می‌شود. و الکترودها بعد از کامل شدن آزمایش، از روی پوست کنده می شوند.
پزشک بعد از اتمام مطالعه هدایت عصبی، استفاده از الکترودهای سوزنی را آغاز می‌کند. او ابتدا محل مد نظر را ضدعفونی می‌کند و از سوزن های ریزی برای وارد کردن الکترودها به درون بافت عضله استفاده می‌کند و شاید در زمان وارد کردن سوزن با کمی درد مواجه شوید. این الکترودهای سوزنی برای ارزیابی فعالیت الکتریکی عضلات در حالت انقباض و شل استفاده می شود و بعد از اتمام آزمایش نیز از داخل عضله بیرون آورده می‌شود.
چیزی که بین هر دو بخش نوار عصب و عضله مشترک است، اعمال امواج الکتریکی کوچک بر اعصاب است. این امواج توسط یک کامپیوتر به نمودارها و مقادیر عددی تبدیل می شود که سپس باید توسط پزشک تفسیر شود. کل فرایند آزمایش نوار عصب و عضله ممکن است بین 30 تا 60 دقیقه طول بکشد.
بعد از نوار عصب و عضله
درد عضله ای که تحت آزمایش قرار گرفته ممکن است تا چند روز ادامه پیدا کند. اگر شاهد افزایش درد، حساسیت ناحیه آزمایش به لمس، تورم یا ترشح چرک از محل ورود سوزن بودید، بلافاصله با پزشکتان تماس بگیرید. ممکن است با توجه به مشکلی که ایجاد می شود، دستورالعملهای جدیدی از سوی پزشک دریافت کنید.
نتایج نوار عصب و عضله برای تشخیص بیماری ام‌اس
پزشک می تواند بعد از انجام آزمایش نوار عصب و عضله، نتایج آن را در حضور شما تفسیر کند و اگر EMG نماینده هر فعالیت الکتریکی غیرمعمولی باشد، شاید به ام اس مبتلا باشید. بعد از این موضوع درباره آزمایشات بیشتر یا روشهای درمانی مورد نیاز با هم صحبت خواهید کرد.
نتایج طبیعی نوار عصب و عضله
در نتایج یک نوار عصب و عضله طبیعی، هیچ فعالیت الکتریکی در زمان استراحت عضلات دیده نمی شود و این یعنی عضلاتتان سالم و طبیع هستند. به‌علاوه واکنش عضلاتتان به تحریک الکتریکی، طبیعی و طبق یک الگوی مناسب خواهد بود.
نتایج غیرطبیعی نوار عصب عضله
یک نوار عصب عضله‌ی غیرطبیعی می تواند با یک الگوی عجیب یا شکل های عجیب و غریب در امواج نمودار همراه شود. حتی در زمان استراحت هم شاهد فعالیت الکتریکی خواهید بود و این فعالیت الکتریکی (ناشی از نورون های حرکتی) در طول انقباض عضلانی، غیرعادی خواهد بود. نتایج غیرعادی نشان دهنده اختلال عصبی یا اختلال عضلانی است، که می تواند نشانه ای از وجود بیماری ام اس باشد.
پزشک در صورت ابتلای بیمار به ام اس، از اطلاعات بدست آمده از نوار عصب عضله و بررسی هدایت عصبی به پزشک در تشخیص و ایجاد طرح درمان استفاده می‌کند.
نوار عصب و عضله برای تشخیص بیماری ام اس چقدر طول می‌کشد؟
آزمایش نوار عصب و عضله معمولاً چیزی بین 30 تا 60 دقیقه طول می کشد.- آزمایش هدایت عصبی ممکن است از 15 دقیقه تا یک ساعت و حتی بیشتر طول بکشد؛ که این موضوع به واکنش اعصاب و عضلات تحت آزمایش بستگی دارد.
سؤالات متداول
آیا نوار عصب-عضله فرد مبتلا به ام اس، غیرطبیعی است؟
مطالعات مختلفی به وجود الگوهای غیرطبیعی نوار عصب و عضله در بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس که هیچ مشکل محیطی یا نوروپاتی ندارند، اشاره کرده اند. متخصص گرفتن نوار عصب عضله باید در انجام آزمایش بر روی این بیماران، از این موضوع مطلع باشند.
تفسیر نتایج نوار عصب عضله چطور به تأیید بیماری ام اس منجر می‌شود؟
نورون های حرکتی مسئول انتقال امواج الکترونیکی عامل انقباض عضلات است. نوار عصب عضله از ابزارهای کوچکی به نام الکترود برای تبدیل این امواج به نمودار، صدا یا مقادیر عددی استفاده می کند و توسط متخصص، تفسیر می شود.
آیا تست نوار عصب و عضله برای تشخیص بیماری ام اس درد دارد؟
با توجه به استفاده از سوزن و امواج الکتریکی، احتمال بروز درد در فرایند گرفتن نوار عصب-عضله وجود دارد.
چه داروهایی بر نتایج نوار عصب-عضله تأثیر می گذارد؟
- داروهای بخصوصی که بر سیستم عصبی تأثیر می گذارد (مثل شل کننده های عضلانی) می تواند روی نتایج نوار عصب عضله تداخل ایجاد کند.
- کسانی که با مشکل خونریزی شدید مواجه اند یا از داروهای رقیق کننده خون، مثل وارفارین (کومادین) یا هپارین استفاده می کنند.
- کسانی که از ضربان ساز استفاده می کنند.
آیا نتایج نوار عصب-عضله بلافاصله آماده می شود؟
پزشک می تواند بلافاصله بعد از جلسه، نتایج نوار عصب و عضله را تفسیر کند؛ اما اگر پزشک دیگری دستور آزمایش نوار عصب و عضله را داده باشد، باید تا زمان مراجعه به پزشک، منتظر شنیدن نتایج بمانید.
بهترین روش تشخیص بیماری ام اس چیست؟
تشخیص ام اس عودکننده و بهبود یابنده بر اساس الگویی از نشانه های ناشی از بیماری، ساده است و با کمک تصویربرداری از مغز (برای مثال تصاویر ام آر آی) تأیید می‌شود. تشخیص ام اس در بیماران مبتلا به نشانه های غیرعادی یا بیماری پیشرونده، دشوارتر می شود. در برخی مواقع ممکن است پزشک بخواهد برای تست نوار عصب و عضله اقدام کنید.