منظور از “بالای کمر”، ناحیه‌ای است که بین قاعده گردن و پایین قفسه سینه قرار دارد. این ناحیه شامل ۱۲ مهره است که به طور عمومی به آن مهره‌های صدری می‌گویند. اغلب بیماران درد بالای کمر را به صورت سوزش یا کشیدگی در یک نقطه خاص توصیف می‌کنند، که ممکن است ناشی از آسیب‌دیدگی یا تنش باشد.
درد بالای کمر معمولاً نتیجه‌ای از وضعیت نامناسب اندامی، استفاده بیش از حد و نادرست از عضلات یا آسیب‌دیدگی است. روش‌های درمان درد بالای کمر شامل درمان‌های خانگی مانند استراحت و انجام حرکات ورزشی ملایم است، با این حال، برای بهره‌برداری از بهترین روش درمانی و فیزیوتراپی، توصیه می‌شود به یک تخصصی در این زمینه مراجعه کنید.
دلایل شایع درد بالای کمر
هرچند درصد شیوع درد بالای کمر از درد پایین کمر یا گردن درد کمتر است، از هر ده مرد یکی و از هر ده خانم نیز یک تن دچار درد بالای کمر می‌شود.
1ـ استفاده نامناسب و بیش از حد از عضله
استفاده بیش از حد از عضله یکی از دلایل شایع درد بالای کمر است. در این حالت درد معمولاً نتیجه تکرار کردن حرکات یکسان در گذر زمان است. این وضعیت علائم زیر را به دنبال دارد:
- کشیدگی؛
- گرفتگی و
- تحریک عضله.
مثال متداول این وضعیت بازیکن پرتاب‌کننده توپ در بیسبال است که حرکت مشابهی را هر بار هنگام پرتاب توپ انجام می‌دهد؛ تکرار مداوم این حرکت به شانه آسیب می‌زند.
دیگر حرکات تکراری نیز درد مشابهی را تولید می‌کند. برای مثال فردی که مجبور است حرکت یکسانی را تمام روز انجام بدهد یا وسایل را در طول روز بالای سر ببرد، به تدریج با تحریک، گرفتگی و کشیدگی عضله مواجه می‌شود. این نشانه‌ها در صورت نادیده گرفته شدن به دردی مزمن تبدیل می‌شود.
درمان استفاده بیش از حد از عضله با استراحت دادن به آن ناحیه و استفاده از پک سرد یا گرم به منظور بهبود گردش خون در بافت‌های عضلانی شروع می‌شود. همچنین در صورت امکان بهتر است بیمار روش‌هایی را برای اجتناب از انجام دادن حرکت تکراری پیدا کند یا بین فعالیت‌ها استراحت کند.
متخصص فیزیوتراپی حرکاتی را برای افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری ناحیه دردناک توصیه می‌کند.
2ـ تحلیل رفتن عضله و حالت اندامی نامناسب
پزشکان از اصطلاح درد ناحیه صدری یا TSP برای درد بالای کمر استفاده کنند. در این بخش با یکی دیگر از دلایل شایع درد بالای کمر آشنا می‌شوید.
اشخاص می‌توانند عضله‌ها را به مرور زمان از طریق ورزش و تمرین با وزنه قوی‌تر و بااستقامت‌تر کنند. عکس این وضعیت نیز صادق است. اگر عضله‌ها را به درستی به کار نگیرید، به تدریج ضعیف می‌شوند. تحلیل رفتن بعضی عضلات از جمله عضلات کمر بسیار ساده است؛ مثلاً پشت‌میزنشینی‌ها طولانی با حالت اندامی نامناسب در محل کار می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات کمر شود. قوز کردن هنگام نشستن روی صندلی و خم شدن روی میز نیز عضلات را ضعیف می‌کند. ضعیف شدن عضلات به مرور زمان دردی را در این ناحیه تولید می‌کند که به صورت تحریک یا کشیدگی (استرین) تجربه می‌شود.
وقتی قوز می‌کنید، نیروی جاذبه و خود بدن به ستون فقرات، گردن، دیسک‌ها و رباط‌ها فشار می‌آورد. این فشار به مرور زمان زمینه‌ساز درد و عوارض دیگر می‌شود.
در اکثر موارد می‌توان عضله‌ها را قوی‌تر و بااستقامت‌تر کرد. این فرایند با اصلاح حالت اندامی هنگام نشستن و دادن وقت‌های استراحت منظم به خود شروع می‌شود، در زمان استراحت از پشت میز بلند شوید، کمی راه بروید و نرمش‌های کششی انجام بدهید.
همچنین ورزش کمر را قوی‌تر می‌کند و استفاده از میز ایستاده نیز می‌تواند مفید باشد.
تقویت عضلات نیازمند صبر و شکیبایی است، درهرحال مراجعه به متخصص فیزیوتراپی برای تمام بیمارانی مفید است که به دلیل ضعیف بودن عضلاتشان از درد بالای کمر رنج می‌برند؛ فیزیوتراپیست برنامه ورزشی روزانه‌ای را متناسب با نیازهای خاص هر بیمار تهیه می‌کند.
3ـ آسیب‌دیدگی در سانحه
آسیب‌دیدگی در سانحه نیز یکی از دلایل کمردرد است. کمر و بالای کمر ممکن است در سوانح زیر آسیب ببیند:
- تصادف خودرو؛
- سر خوردن و زمین افتادن؛
- تصادف و اتفاقاتی که در محل کار پیش می‌آید؛
- بلند کردن اشیاء به روش نامناسب و
- انجام دادن ورزش‌های بسیار سنگین و زیاده‌روی در ورزش.
آسیب گاهی اوقات واضح است و درد بلافاصله پس از سانحه شروع می‌شود. اما گاهی درد مدتی بعد یا فردای روز سانحه شعله‌ور می‌شود.
این نوع آسیب‌دیدگی می‌تواند شدید باشد و عوارض آسیب‌دیدگی مانند شکستگی مهره فرد را در معرض خطر ابتلا به عوارض ماندگاری مانند درد مزمن، آسیب عصبی و فلج شدن قرار می‌دهد.
پزشک باید آسیب‌های احتمالی کمر را بررسی کند، چرا که این نوع آسیب‌دیدگی‌ها باید به درستی درمان شود و التیام پیدا کند تا از ابتلا به درد بلندمدت جلوگیری شود.
ممکن است پزشک بیمار را به متخصص فیزیوتراپی یا فیزیولوژی معرفی کند تا متخصصین به بهبود مناسب آسیب‌دیدگی کمک کنند. درمان آسیب‌های شدید نیازمند انجام جراحی است.
4ـ فتق دیسک
دیسک‌های ستون فقرات از ساییده شدن مهره‌ها روی هم جلوگیری می‌کنند.
فتق دیسک در ناحیه پایین کمر شایع‌تر است، البته احتمال فتق دیسک در بالای کمر نیز وجود دارد.
دیسک بالشتک لاستیکی و نرمی بین مهره‌ها است. اگر مرکز دیسک برآمده شود و از دیواره دیسک بیرون بزند، این بیرو‌زدگی به ستون فقرات فشار می‌آورد.
حتی مقدار کمی فشار هم به دردی شدید در میانه پشت بدن دامن می‌زند و موجب بروز علائم دیگری مانند بی‌حسی یا ضعف بازوها یا پاها می‌شود.
اکثر بیماران دچار فتق دیسک نیازی به جراحی ندارند و با استراحت کردن یا مصرف داروهای ضدالتهاب بهبود می‌یابند.
5ـ تحت فشار قرار گرفتن و گیرافتادگی عصب
گاهی بیرون‌زدگی دیسک آن‌قدر سر می‌خورد و جلو می‌رود که به عصب مجاور فشار می‌آورد. گیرافتادگی عصب در بخش میانی پشت بدن باعث بروز علائم زیر می‌شود:
- بی‌حسی و درد بازوها یا پاها؛
- مشکل در کنترل کردن ادرار و
- ضعف پاها یا از دست دادن کنترل پاها.
چنانچه فتق دیسک علت گیرافتادگی عصب باشد، روش درمان مشابه درمان فتق دیسک خواهد بود. گیرافتادگی عصب معمولاً نیازی به جراحی ندارد، هرچند پزشکان تزریق استروئید را در بعضی موارد توصیه می‌کنند.
6ـ آرتروز
کمردرد گاهی منشأ عضلان ندارد، بلکه پیامد وجود مشکل در استخوان‌ها و مفاصل است.
غضروف محافظت‌کننده از استخوان‌ها همگام با بالا رفتن سن ساییده می‌شود ـ به این عارضه آرتروز می‌گویند. آرتروز شایع‌ترین نوع آرتریت در میان سالمندان است.
آرتروز در نهایت باعث ساییدگی کامل غضروف بین استخوان‌ها می‌شود و چون دیگر غضروف محافظی وجود ندارد، استخوان‌ها روی هم ساییده می‌شود. این وضعیت می‌تواند موجب تحت فشار قرار گرفتن عصب‌های ستون فقرات شود و به بی‌حسی یا گزگز در بازوها یا پاها دامن بزند.
هر فردی که به ابتلا به آرتروز مشکوک است، باید برای تشخیص و بهره‌مندی از طرح درمان مناسب به پزشک مراجعه کند. درمان آرتروز معمولاً بر مدیریت درد و حفظ عملکرد مفاصل متمرکز است.
7ـ درد میوفاسیال
درد بالای کمر گاهی نتیجه وجود مشکل در بافت‌های پیوندی پشت بدن یا صطلاحاً فاسیا است. درد میوفاسیال گاهی پس از آسیب‌دیدگی یا استفاده نامناسب شروع می‌شود، اما درد میوفاسیال مزمن تا مدت‌ها پس از آسیب اولیه ادامه دارد.
هنوز مشخص نیست که چرا درد میوفاسیال در بعضی موارد ادامه دارد. پزشکان توصیه می‌کنند فیزیوتراپی و درمان آزادسازی میوفاسیال انجام شود تا بیمار بتواند فاسیا را به کار بگیرد و در نتیجه درد تسکین پیدا کند.
8ـ عفونت ستون فقرات
گاهی اوقات لازم است که جراحی برای درمان عفونت ستون فقرات انجام شود.
عفونت به ندرت عامل درد بالای کمر است. آبسه اپیدورال ستون فقرات تجمع چرک و میکروب‌ها بین نخاع و مهره‌های ستون فقرات است.
درد در پی بزرگ و متورم شدن آبسه شروع می‌شود. تشخیص زودهنگام بسیار مهم است و پزشکان آبسه ستون فقرات را به سرعت درمان می‌کنند تا از بروز عوارض جدی جلوگیری کنند.
9ـ سرطان ریه
درد بالای کمر در موارد بسیار نادر پیامد ابتلا به سرطان ریه است. مطالعات نشان می‌دهد که بعضی عوارض موجب منتشر شدن سرطان در استخوان‌ها می‌شود؛ متاستاز سرطان تقریباً در 30 تا 40 درصد بیماران مبتلا به سرطان ریه سلول‌های غیرکوچک رخ می‌دهد.
دیگر عارضه‌های دامن‌زننده به درد بالای کمر
عارضه‌های درگیرکننده ستون فقرات یا عضلات نیز باعث درد بالای کمر می‌شوند. از جمله این عارضه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات؛
- فیبرومیالژی؛
- بدشکلی ستون فقرات و
- کیفوز یا گوژپشتی مشکل‌آفرین.
هر عارضه روش درمان متفاوتی دارد و نرخ موفقیت درمان تمام عارضه‌ها نیز یکسان نیست.
درد بالای کمر چه زمانی جدی می‌شود
اکثر موارد درد بالای کمر دلیل زمینه‌ای جدی ندارد، البته موارد نادری از درد بالای کمر پیامد ابتلا به بیماری یا عفونت پیش‌رونده یا نوعی ناپایداری ستون فقرات است که شروع به درگیر کردن ریشه عصب یا حتی نخاع کرده است. در چنین مواردی لازم است درمان فوراً انجام شود تا خطر شدیدتر شدن مشکل کمتر شود.
درد انتشاری یا گزگز و سوزن سوزن شدن قفسه سینه یا شکم، تب یا لرز، کاهش هماهنگی، مشکل در راه رفتن یا سردرد شدید از جمله علائم نگران‌کننده‌ای است که می‌تواند بیانگر علت زمینه‌ای و جدی درد بالای کمر باشد. به‌علاوه درد بالای کمر که پس از رویدادی همراه با برخورد یا ضربه شدید، مانند تصادف خودرو یا افتادن از بالای نردبان شروع شود، باید توسط پزشک ارزیابی شود.
علائم شایع درد بالای کمر
درد بالای کمر به صورت یکی از موارد زیر توصیف می‌شود:
- درد تیز و تیرکشنده: این درد معمولاً طاقت‌فرس است و بیماران آن را مانند چاقو خوردن، سوزش یا فشرده شدن درون گیره توصیف می‌کنند. درد تیز معمولاً در یک نقطه حس می‌شود و در یک ناحیه منتشر نمی‌شود؛
- ناراحتی عمومی: دردی عمیق یا نبض‌زننده در بخشی از بالای کمر حس می‌شود که می‌تواند در ناحیه مجاور، مثلاً گردن، شانه یا پایین کمر منتشر شود؛
- خشکی: اگر درد تیز یا ناراحتی عمومی به اندازه کافی شدید شود، توانایی حرکتی عضلات، رباط‌ها و یا مفاصل بالای کمر کاهش می‌یابد. هرچند چون این ناحیه از ستون فقرات بیش از حرکت برای ثبات و استحکام طراحی شده است، کاهش توانایی حرکتی بالای کمر معمولاً شدید و جدی نیست؛ بااین‌حال انجام دادن بعضی حرکات بازو مانند چرخاندن یا بالا بردن دست دشوار یا حتی غیرممکن می‌شود؛
- درد منتشر: درد در امتداد عصب از ناحیه صدری رو به سمت بازو، قفسه سینه، شکم یا ناحیه‌های دورتر و پایین‌تری از بدن حرکت می‌کند. درد منتشر از درد خفیف تا درد تیز یا مانند برق‌گرفتگی متغیر است و می‌تواند مداوم یا رفت و برگشتی باشد. درد منتشر معمولاً فقط در یک سمت بدن حس می‌شود، مثلاً در یک سمت قفسه سینه پخش می‌شود و
- گزگز، بی‌حسی یا ضعف: این علائم نیز مانند درد منتشر می‌توند در امتداد عصب از مهره‌های صدری رو به سمت بازو، قفسه سینه، شکم یا ناحیه‌های پایین‌تر بدن پخش شود. الگوی منتشر شدن گزگز، سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی از مهره‌های صدری شبیه به نواری است که در امتداد یکی از دنده‌ها کشیده شده است.
اگر درد بالای کمر به اندازه کافی شدید شود، فعالیت‌های روزمره مانند توانایی بلند کردن اشیای با سنگینی متوسط، پرتاب کردن توپ یا حتی به راحتی نشستن یا خوابیدن را مختل می‌کند.
شروع علائم درد بالای کمر
علائم درد بالای کمر به یکی از روش‌های زیر شروع می‌شود:
- ناگهانی: درد گاهی فوراً پس از آسیب‌دیدگی یا ناگهان و بدون هیچ دلیل واضحی شروع می‌شود؛
- تأخیری: درد ناشی از آسیب‌دیدگی گاهی پس از چند ساعت یا حتی مدت طولانی‌تری پس از سانحه شعله‌ور می‌شود. دلیل تأخیر در شروع شدن درد همواره مشخص نیست، اما ممکن است این تأخیر نتیجه فرایند التهابی یا چگونگی حس شدن درد در ناحیه دیگری از بدن پیش از بروز یافتن آن در بالای کمر باشد و
- تدریجی: درد ابتدا خفیف است و به تدریج شدیدتر می‌شود.
درد بالای کمر گاهی حالت رفت و برگشتی دارد. درد متناوب بسته به علت درد ممکن است به مرور زمان شدیدتر بشود یا نشود. درد برخی بیماران صبح‌ها بیشتر است و در طول روز کمتر می‌شود یا این‌که عصرها تشدید می‌شود، اما پس از استراحت کردن بهتر می‌شود.
تشخیص درد بالای کمر
پزشک درباره علائم سؤال می‌کند و بیمار را معاینه می‌کند. شاید پزشک پس از معاینه و بررسی بتواند علت درد بالای کمر را تشخیص بدهد، در غیر این صورت دستور می‌دهد که آزمایش‌های دیگری انجام شود. درد بالای کمر غالباً پیامد کشیدگی عضله است، اما گاهی درد علت جدی‌تری دارد. علائم خاصی وجود دارد که بیانگر ابتلا به عوارض خاص است، به همین دلیل پزشکان وجود این علائم ویژه را بررسی می‌کنند. این علائم یا نشانه‌های هشدار شامل موارد زیر می‌شود:
- آسیب‌دیدگی شدید کمر در اثر سوانحی مانند زمین خوردن یا تصادف خودرو؛
- کمردرد ناشی از آسیب جزئی یا بلند کردن وسیله‌ای سنگین: به خصوص در صورتی که به پوکی استخوان مبتلا باشید؛
- سابقه ابتلا به سرطان یا ضعیف بودن سیستم ایمنی؛
- بروز علائم دیگر مانند تب، کاهش وزن غیرقابل توضیح و لرز؛
- عفونت باکتریایی جدید و
- سن کمتر از 20 یا بالاتر از 50.
همچنین پزشک سوالاتی را درباره درد می‌پرسد تا متوجه شدت درد و عامل ایجاد درد بشود. شرایط زیر نیز نشانه هشدار محسوب می‌شود:
- علائمی که علی‌رغم تغییر موقعیت یا استراحت برطرف نشود؛
- دردی که علی‌رغم تحت درمان قرار گرفتن بیش از دو هفته طول کشیده باشد؛
- دردی که فکر نمی‌کنید نتیجه اسپرین یا استرین بالای کمر باشد؛
- خشکی شدید صبحگاهی و
- درد مداومی که هرگز متوقف نمی‌شود و شدیدتر هم می‌شود.
پزشک سوال می‌کند که آیا در پاها احساس ضعف کرده یا دچار مشکلات مثانه و روده مانند بی‌اختیاری شده‌اید یا خیر. این علائم می‌تواند بیانگر تحت فشار قرار گرفتن عصب‌های نخاع یا ستون فقرات در نتیجه آسیب‌دیدگی یا سرخوردگی دیسک باشد.
اگر عارضه دیگری ریه‌ها، مری، معده، لوزالمعده، کبد یا کیسه صفرا را درگیر کرده باشد، ممکن است دچار درد ارجاعی شده باشید. منظور از درد ارجاعی این است که مشکلی در نقطه دیگری از بدن باعث احساس درد در بالای کمر می‌شود.
پزشک دستور آزمایش‌های بیشتر را با توجه به علائم، نتایج معاینه و بررسی پرونده پزشکی می‌دهد. آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون، رادیوگرافی و MRI برای تشخیص علت درد بالای کمر کاربرد دارند ـ در MRI از آهن‌ربا و امواج رادیویی برای تهیه تصاویری از داخل بدن استفاده می‌شود. همچنین ممکن است پزشک لازم بداند اسکن دگزا (DEXA یا جذب اشعه ایکس با انرژی دوگانه) برای سنجش قدرت و تراکم استخوان‌ها انجام شود.
درمان‌های غیرجراحی درد بالای کمر
رایج‌ترین درمان‌های درد بالای کمر را در این بخش برای‌تان توضیح می‌دهیم:
- فیزیوتراپی: متخصص فیزیوتراپی، طب فیزیکی و توانبخشی، فیزیاتریست یا دیگر متخصصین دارای صلاحیت می‌توانند برنامه فیزیوتراپی را برای برطرف کردن نیازهای خاص یک بیمار تهیه کنند. اکثر برنامه‌های فیزیوتراپی برای درد بالای کمر بر تقویت و کشش عضلات بالای کمر و عضلات بالا و پایینشان، یعنی عضلات گردن و عضلات مرکزی متمرکز است. فیزیوتراپی به تدریج و معمولاً ظرف یک دوره چندهفته‌ای تا چند ماهه پیشرفته می‌شود، در مرحله نهایی بیمار می‌تواند برنامه نگهدارنده را در خانه ادامه بدهد؛
- داروهای مسکن تجویزی: پزشکان داروهای مسکن را برای یک دوره کوتاه جهت تسکین درد طاقت‌فرسا یا حمله‌های درد شدید تجویز می‌کنند. داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) قوی تجویزی، داروهای مخدر که از رسیدن پیام‌های درد به مغز جلوگیری می‌کنند و داروهای شل کننده عضله داروهای متداولی هستند که برای درد بالای کمر تجویز می‌شوند ـ شل‌کننده‌های عضلانی مانند یک آرام‌بخش برای سیستم عصبی ـ عضلانی عمل می‌کنند؛
- تزریق: چند نوع تزریق برای بلوک کردن درد ستون فقرات انجام می‌شود. برای مثال در تزریق استروئید در فضای اپیدورال معمولاً داروی استروئیدی در منبع درد یا نزدیکی آن تزریق می‌شود تا درد کمتر شود. تزریق معمولاً تسکین کوتاه‌مدتی را در درجات مختلف به ارمغان می‌آورد و راه‌حل بلندمدت خوبی به شمار نمی‌آید و
- رفتاردرمانی شناختی: درمانگر روش‌های جدید و بهتری را برای فکر کردن درباره چالش‌ها به بیمار آموزش می‌ده. برای مثال بیمار می‌تواند توانایی‌اش را برای دنبال کردن طرح درمان توصیه‌شده از طریق آگاه‌تر شدن از افکار منفی و متمرکز شدن بر افکار مثبت افزایش دهد.
معمولاً لازم است که بیش از یک درمان برای مدیریت درد بالای کمر به کار برده شود. برای مثال بیمار هنگام شروع درد به دارو نیاز دارد، اما مصرف دارو به مرور زمان کمتر می‌شود و درمان دارویی جای خود را به فیزیوتراپی یا درمان‌های دیگر می‌دهد تا بتوان درد مزمن مستمر را مدیریت کرد.
درمان‌های جایگزین
درمان‌های جایگزین که با اصطلاح طب جایگزین و مکمل (CAM) از آنها یاد می‌شود، مورد اقبال قرار گرفته‌اند و طرفداران آنها در حال افزایش است. هرچند درمان‌های جایگزین نسبت به درمان‌های پزشکی سنتی معمولاً پشتوانه علمی کمتری دارند، نمی‌توان گفت که درمان‌های جایگزین بی‌تأثیر و ناکارآمداند. بسیاری از بیماران گزارش داده‌اند که درمان‌های جایگزین دردشان را تا حدی تسکین داده است. در ادامه با چند درمان جایگزین آشنا می‌شوید.
-
درمان دستی
متخصص کایروپراکتیک، درمان دستی، فیزیاتریست یا دیگر متخصصین دارای صلاحیت ستون فقرات را با ضربات دست و مانورهای دیگر دستکاری می‌کنند. دستکاری یا درمان دستی کایروپراکتیک مفاصل خشک یا نامنظم را شل می‌کند و درد را تسکین می‌دهد.
-
طب سوزنی
متخصص طب سوزنی با توجه به علائم خاص درد، سوزن‌های ظریفی را در نقاط مهم بدن فرومی‌کند ـ براساس نظریه‌های طب سوزنی این کار جریان‌های انرژی را تغییر می‌دهد، تنش را برطرف می‌کند و درد را سکین می‌دهد.
-
الکتروتراپی
در روش‌های مختلف الکتروتراپی یا برق‌درمانی سعی می‌شود که درد با ارسال پالس‌های کوچک برق به ناحیه دردناک تسکین داده شود. تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS) متداول‌ترین نوع الکتروتراپی است. دستگاه TENS معمولاً پدهای چسبنده کوچکی برای جای‌گذاری الکترودها در نقاط مختلف یا نزدیکی ناحیه دردناک، از جمله بالای کمر دارد. متخصص شدت و الگوی پالس‌ها را با پیچ روی دستگاه TENS تنظیم می‌کند و جریان برق را در الکترودها برقرار می‌کند، دریافت پالس‌ها احساس گزگز و تسکین‌دهنده‌ای را ایجاد می‌کند و ادراک درد را کاهش می‌دهد.
-
مدیتیشن ذهن‌آگاهانه
مدیتیشن ذهن‌آگاهانه که به آن کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی نیز گفته می‌شود، رویکردی منعطف است که معمولاً شامل یادگیری تکنیک‌های تنفس و مدیتیشن و تمرین یوگا می‌شود. پژوهش‌ها نشان‌دهنده ارزشمند بودن این رویکرد است، برای مثال نتایج یک مطالعه حکایت از آن دارد که مدیتیشن ذهن‌آگاهانه ه اندازه رفتاردرمانی شناختی برای افزایش توانایی بیماران جهت مقابله با کمردرد مزمن مؤثر است.
مراقبت از خود برای درد بالای کمر
وقتی دچار درد بالای کمر شدید، می‌توانید درمان‌های اولیه زیر را امتحان کنید:
- استراحت و تعدیل عالیت: اگر انجام دادن حرکات یا فعالیت‌های خاصی مانند کارهای خانه یا تفریحات معین، درد را تشدید کند، استراحت کوتاه‌مدت یک یا دوروزه می‌تواند مفید باشد. برای مثال اگر باغبانی درد را تشدید کرده است، به‌جای آن‌که به درد بی‌توجهی کنید و باغبانی را ادامه بدهید، باغبانی را مدتی کنار بگذارید. پس از یک دوره استراحت اولیه سعی کنید دوباره فعالیت کنید. استراحت طولانی‌مدت عضلات کمر را ضعیف‌تر می‌کند که می‌تواند به شدت گرفتن درد بیانجامد؛
- گرما و یا سرمادرمانی: یخ می‌تواند ورم را در چند روز نخست پس از شروع درد کاهش دهد و گرمادرمانی معمولاً پس از 48 ساعت نخست توصیه می‌شود. برخی نیز انتخاب گرما یا سرمادرمانی را به خود بیمار واگذار می‌کنند تا هر روشی را که موجب تسکین دردش می‌شود، انتخاب کند. صرف نظر از این‌که بیمار کدام روش را ترجیح می‌دهد، لازم است هر بار بیش از 20 دقیقه از پک گرم یا سرد استفاده نکنید و پوست را مرتب کنترل کنید تا مطمئن شوید که بافت آسیب ندیده است؛
- داروهای بدون نسخه(OTC): داروخانه‌ها مسکن‌های مختلفی را بدون نسخه می‌فروشند. اکثر داروهای بدون نسخه از طریق کاهش دادن التهاب بدن یا جلوگیری از رسیدن پیام‌های درد به مغز به تسکین درد کمک می‌کنند. آسپرین (بایر یا بوفرین)، ایبوپروفن (ادویل یا مورتین)، ناپروکسن (الیو یا ناپروسین) و استامینوفن (تایلنول) داروهای بدون نسخه رایجی هستند که به تسکین درد بالای کمر کمک می‌کنند. حتی اگر برای تهیه این داروها نیازی به نسخه پزشک نداشته باشید، لازم است که دستورالعمل مصرف دارو را بخوانید و از آن پیروی کنید تا عوارض جانبی جدی بروز نیابد و
- ماساژدرمانی: ماساژ درد بالای کمر بسیاری از بیماران را تسکین می‌دهد. حتی اگر اثر ماساژ موقتی باشد، یک ماساژ خوب عضلات منقبض را شل می‌کند و جریان خون را در ناحیه دردناک افزایش می‌دهد. برای ماساژدرمانی چند راه دارید: می‌توانید خود را با استفاده از توپ یا غلتک فومی ماساژ بدهید، از یکی از دوستان یا اعضای خانواده بخواهید که ماساژتان بدهند یا به متخصص مراجعه کنید.
پیشگیری از درد بالای کمر
با رعایت توصیه‌های زیر می‌توانید از ابتلا به درد بالای کمر جلوگیری کنید:
- بلند کردن اشیاء به روشی ایمن و صحیح: برای بلند کردن اشیاء به‌جای کمر، از زانوها خم شوید؛
- مطمئن شوید که کمرتان تکیه‌گاه مناسبی هنگام نشستن دارد؛
- اگر صبح‌ها با کمردرد از خواب بیدار می‌شوید، استفاده از تشک حمایت‌کننده‌تری که شکل کمر را به خود می‌گیرد و از قوس‌ها و فرورفتگی‌های مختلف ستون فقرات حمایت می‌کند، می‌تواند مفید باشد؛
- اگر قرار است برای مدتی طولانی بنشینید یا کارهای تکراری انجام بدهید، وقت‌های استراحت منظمی را برای خود در نظر بگیرید؛
- حالت اندامی صحیح را تمرین کنید؛
- ورزش مرتب را فراموش نکنید؛
- تکنیک‌های صحیح ورزشی را که انجام می‌دهید، یاد بگیرید و اجرا کنید؛
- هر فعالیتی را که می‌دانید باعث کمردردتان می‌شود، متوقف کنید؛
- سیگار را ترک کنید: استعمال دخانیات شتاب بیشتری به ساییدگی دیسک بین‌مهره‌‌ای می‌دهد که مانند ضربه‌گیر عمل می‌کند و
- اگر اضافه وزن دارید، وزنتان را کم کنید تا خطر ابتلا به کمردرد کمتر شود.
پیشگیری از درد بالای کمر هنگام خوابیدن
بهترین موقعیت برای جلوگیری از کمردرد این است که صاف به پشت دراز بکشید. البته بسیاری از افراد در این موقعیت نمی‌توانند به راحتی از یک خواب عمیق لذت ببرند. برای هم‌ترازی بهینه ستون فقرات می‌توانید یک بالش را زیر سر یا گردن و بالش دیگری را زیر زانوها بگذارید.
کمردرد شبانه یکی از علائم عفونت مهره‌ها (استئومیلیت) و اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) است ـ ستون فقرات در اثر ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان در موقعیت ثابت و بدون حرکتی می‌ماند و مهره‌ها به هم جوش می‌خورد. از دیگر نشانه‌های خطر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمردردی که رو به پایین در یک هر دو پا منتشر شود و
- ضعف، بی‌حسی یا گزگز پاها.
درد بالای کمر در دوران بارداری
احتمال بروز درد بالای کمر در هر زمانی از دوران بارداری ممکن است، اما بانوان باردار عموماً در سه‌ماهه سوم دچار درد بالای کمر می‌شوند. درد بالای کمر در دوران حاملگی دلایل مختلفی دارد. دلیل اول این است که جنین به موازات پیشرفت بارداری بزرگ می‌شود و رحم مرکز ثقل بدن را به سمت جلو حرکت می‌دهد، در نتیجه فشار بیشتری به عضلات کمر وارد می‌شود.
رعایت توصیه‌های زیر به تسکین کمردرد در دوران بارداری کمک می‌کند:
- رعایت حالت اندامی صحیح: مرکز ثقل همگام با رشد جنین به سمت جلو جابه‌جا می‌شود؛
- از وسایل مناسب استفاده کنید: کفش پاشنه‌کوتاه با قوس حمایت‌کننده از کف پا بپوشید ـ کفش تخت مناسب نیست؛
- وایل را به روش درست بلند کنید؛
- به پهلو بخوابید؛
- سرما یا گرمادرمانی یا ماساژ را امتحان کنید؛
- ورزش را در برنامه روزانه‌تان بگنجانید و
- به انجام درمان‌های مکمل فکر کنید.
