نقاط ماشه‌ای شانه بیش از هر مشکل دیگری باعث ایجاد درد شانه شده و به دلیل اطلاعات کمی که در مورد این مشکل در دسترس است، به ندرت تشخیص داده می‌شود. نقاط ماشه‌ای نقاطی خاص، بسیار تحریک پذیر و بسیار حساس در عضلات است که گردش جریان خون در آنها کم و انقباض و اسپاسم در آنها زیاد است. کاهش جریان خون باعث ایجاد ناهنجاری در سموم و افزایش حساسیت عصبی شده و درد خفیف تا شدیدی ایجاد می‌کند. تنها این که نقاط ماشه‌ای باعث ایجاد درد می‌شوند بدین معنی نیست که نقاط ماشه‌ای خود دردناک هستند. زمانی که نقطه‌ی ایجاد کننده‌ی درد، خود نیز دردناک باشد، آن را نقطه ماشه‌ای اصلی می‌نامند. با این حال، ممکن است درد در قسمت‌هایی از بدن که از نقاط ماشه‌ای فعال دور هستند نیز ایجاد شود – این نوع درد را درد ارجاعی می‌نامند.
درمان موفق نقاط ماشه‌ای باعث افزایش حرکات شانه و کاهش احتمال ایجاد مشکلات شانه مانند شانه یخ زده، می‌شود. هدف کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی امید کمک به بازگشت سلامت شانه‌ها در بلند مدت و با هزینه‌ی مناسب است. این گفته بدین معنی است که در کلینیک امید نقاط ماشه‌ای بدون نیاز به روش‌های غیر تهاجمی درمان می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره تلفن 02122780702 تماس حاصل فرمایید.
آناتومی و بیومکانیک شانه
اولین قدم در تعیین نقاط ماشه‌ای ایجاد کننده‌ی درد، بررسی آناتومی محل مورد نظر است. آناتومی عضلانی اسکلتی شانه بسیار پیچیده و دارای چندین مفصل و بیست گروه عضله است. دو نقطه مهم در اینجا وجود دارد که باید آنها را بشناسید:
دو مفصل درگیر در یک حرکت
معمولا مفاصل بدن دارای قسمتی ثابت و قسمتی متحرک هستند. در مفصل شانه، هر دو قسمت مفصل همزمان حرکت می‌کنند تا محدوده‌ی حرکت فرد افزایش یابد. به عنوان مثال، زمانی که فرد دستش را در کنارش بالا می‌برد، هم دست و هم استخوان شانه باید حرکت کنند تا دست بالا برود. حرکت بین دست و استخوان شانه توسط مفصل گلنوهومرال انجام می‌شود در حالی که حرکت استخوان شانه توسط مفصل اسکاپولاتوراسیک انجام می‌شود. هماهنگی حرکت این دو مفصل را از نظر بالینی ریتم اسکاپولوهومرال می‌نامند که در صورت فعالیت نقاط ماشه‌ای در عضلات درگیر در حرکت، این هماهنگی به راحتی از بین می‌رود.
انعطاف پذیری در برابر ثبات
در بدن، مفاصلی وجود دارند که قادرند در جهات مختلف حرکت کنند و حرکات گسترده‌ای داشته باشند. اما این انعطاف با هزینه‌ای همراه است و هزینه آن کاهش استحکام مفصل است. مفصل شانه یک نمونه از این نوع مفاصل است که شامل یک اتصال توپی و یک نیمه حفره است. اما چگونه مفصل را در حالت استحکام نگه می‌دارد و جلوی توپی را از فرو رفتن به حفره می‌گیرد؟ در اکثر مفاصل، رباط‌ها نقش نگهدارنده توپ را دارند، اما در مفصل شانه، عضلات، به ویژه عضلات گرداننده شانه، این کار را بر عهده دارند. هنگامی که مفصل شانه در حال حرکت است، عضلات گرداننده شانه انقباض می‌کنند تا بخش بالایی استخوان بازو را در حفره شانه نگه دارند. فعالیت نقاط ماشه‌ای در عضلات گرداننده شانه، جلوی استحکام مفصل در حین حرکت را می‌گیرد و در نتیجه مانع گرفتگی یا حتی خروج مفصل از محل خود می‌شود.
بیومکانیک مفصل شانه آنقدر پیچیده است که پس از آسیب‌های ساده، با تلاش بدن برای جبران رابطه‌ی حرکتی ضعیف سریعا به مشکلات پیچیده تبدیل می‌شوند. برای اصلاح مشکلات بیومکانیکی مفصل شانه، درمانگر باید کاملا نقاط ماشه‌ای موجود در سه گروه از عضلات را هدف درمان قرار دهد. این سه گروه عبارتند از:
- عضله‌ی استخوان شانه: عضلاتی مانند عضله‌ی ذوزنقه‌ای، عضله‌ی لوزی شکل و عضله‌ی سینه‌ای یا پکتورالیس که شانه را حرکت داده و در حالت جدید قرار می‌دهند.
- عضلات گرداننده شانه: عضلاتی مانند عضله‌ی اینفرا اسپیناتو، عضله‌ی سوپرا اسپیناتوس، عضله‌ی ساب اسکاپولاریس، و عضلات گرد کوچک که مفصل گلنوهومرال را در هنگام حرکت ثابت می‌کنند.
- عضلات حرکت دهنده‌ی اصلی: عضلاتی مانند عضله‌ی دلتوئید، پکتورالیس، و عضلات لاتیسیموس دورسی که نقش حرکت دهنده‌ی اصلی مفصل گلنوهومرال را دارند.
نمونه‌هایی از علل احتمالی درد نقاط ماشه‌ای شانه
نقاط ماشه‌ای حساس معمولا در اثر عدم کشش یا کشش نامناسب ایجاد می‌شوند اما گاهی ممکن است در اثر استرس/ تروما، حرکت تکراری یا حتی قرارگیری در وضعیت نامناسب به وجود آیند. دیگر علل رایج ایجاد نقاط ماشه‌ای عبارتند از:
- نشستن بدون وجود پشتی محکم برای محافظت از کمر (حالت خمیده)
- نشتن طولانی مدت روی صندلی‌های بدون دسته یا صندلی‌هایی که دسته‌ی آنها خیلی بالا یا خیلی پائین است
- نگه داشتن تلفن بین گوش و شانه
- سینه‌های بزرگ
- کوتاهی یکی از پاها نسبت به پای دیگر
- تایپ با صفحه کلیدی که خیلی بالا است
- خوابیدن در حالت نامناسب برای مدت طولانی
- نواختن ویالن
- قایق رانی با کایاک
- سفتی بیش از حد بند سوتین
- حمل کیف (بالا نگه داشتن شانه برای مدت طولانی)
- قرار گیری سر جلوتر از بدن
- ضربه یا شلاق زدن
- راه رفتن با عصای بسیار بلند
کاهش جریان خون در نقاط ماشه‌ای نهایتا منجر به کوتاه شدگی عضله و محدودیت حرکتی عضله شده و درد را تشدید کرده و باعث یک سیکل کاهش تحرک و ایجاد درد می‌شود. معمولا این سیکل علت اصلی ایجاد شانه یخ زده، بی تحرکی مزمن شانه و حتی سردرد مزمن است. معمولا بیمار مدت زیادی از این بیماری‌های مزمن رنج می‌برد تا زمانی که نقاط ماشه‌ای کاملا درمان شوند.
علائم درد نقاط ماشه‌ای شانه
نقاط ماشه‌ای برآمده عموماً به شکل توده‌ای کوچکی با اندازه‌ای مشابه یک نخود فرنگی هستند. اغلب نقاط ماشه‌ای کمتر قابل تشخیص هستند و برآمدگی قابل مشاهده‌ای ندارند، اما به راحتی می‌توان آنها را پیدا کرد؛ کافی است روی عضلات، نقاط حساسی که در اثر فشار درد ایجاد می‌کنند، تمرکز کنید. اما تنها با حس کردن نمی‌توان موقعیت نقاط ماشه‌ای را شناسایی کرد. در واقع، این نقاط مکان‌هایی هستند که هنگام فشار بر آنها، درد ایجاد می‌شود.
پیدا کردن یک ” نوار محکم” از عضله که در اثر نقاط ماشه‌ای ایجاد شده است کار معمولی است. این نوار محکم مانند یک کابل کوچک است. این نوارهای محکم از نقاط ماشه‌ای به سمت خارج گسترش یافته و ممکن است با تاندون اشتباه گرفته شوند و همین نوارهای محکم ناشی از نقاط ماشه‌ای باعث می‌شوند که عضلات در حالت منقبض بمانند. نوارهای محکم یافت شده در عضلات شانه مستقیما با عدم حرکت شانه در ارتباط هستند. خبر بد این است که اگر نقاط ماشه‌ای درمان نشوند، تشدید شده و نوارهای محکم افزایش یافته، و یخ زدگی شانه بیشتر و بیشتر می‌شود. برای رهاسازی و تحرک شانه، انجام موارد زیر از اهمیت بسیاری برخوردار است:
- یافتن نقاط ماشه‌ای که باعث یخ زدگی مفصل شانه شده‌اند.
- حذف هر چه سریع‌تر این نقاط، برای ممانعت از حرکت حلزونی آنها به سمت پایین و تشدید شانه یخ زده
رابطه بین نقاط ماشه‌ای و شانه یخ زده
همانطور که احتمالا می‌دانید، علت بسیاری از مشکلات شانه اختلال در عملکرد یکی از 24 عضله‌ی شانه است. نقاط ماشه‌ای موجود در بافت عضلانی تاثیر منفی بر عملکرد عضله دارند و مهم‌ترین تاثیر نقاط ماشه‌ای عبارتند از:
- نقاط ماشه‌ای عضله را کوتاه کرده و فعالانه از افزایش طول عضله جلوگیری می‌کنند.
- اغلب نقاط ماشه‌ای باعث ضعف عضله می‌شوند.
- معمولا نقاط ماشه‌ای دردناک هستند. درد ناشی از نقاط ماشه‌ای باعث سفتی عضله می‌شود. سفتی مداوم عضله باعث تشدید نقاط ماشه‌ای و در نتیجه ایجاد یک سیکل تشدید کننده می‌شود.
حقیقت موجود در مورد شانه یخ زده این است که جمود شانه به زمان نیاز دارد و شانه باید سر جای خود قفل شود تا جمود ایجاد شود. از نظر برخی پزشکان، اولین قدم درمان، خلاصی از نقاط ماشه‌ای موجود در عضلاتی است که باعث مشکل شانه شده‌اند. هر چه نقاط ماشه‌ای زودتر درمان شوند، احتمال جمود در مفصل شانه کمتر خواهد شد.
درمان درد نقاط ماشه‌ای شانه
خبر خوب این است که تقریبا تمام عضلاتی که درگیر بی حرکتی شانه هستند می‌توانند درمان شوند. این دقیقا همان چیزی است که فرد در فرآیند حذف نقاط ماشه‌ای به آن نیاز دارد. درمان شامل موارد زیر است:
تزریق کورتیزون
تزریق به نقاط ماشه‌ای شانه مستقیما در نقاط ماشه‌ای و به منظور کاهش درد انجام می‌شود. تزریق ممکن است شامل یک داروی بی حسی موضعی همچون لیدوکائین (گزيلوکايين) یا بوپیواکائین (ماركائين)، ترکیبی از چند داروی بی حسی موضعی، یا فقط کورتیکو استروئید (داروی کورتیزون)، یا کورتیکو استروئید همراه با لیدوکائین باشد. گاهی فقط یک سوزن وارد نقاط ماشه‌ای شده و دارویی تزریق نمی‌شود. این کار نیز مفید است و “طب سوزنی” نامیده می‌شود. با انجام تزریق، نقاط ماشه‌ای غیر فعال شده و درد کاهش می‌یابد.
درمان با الکترومغناطیس
معمولا اعمال گرما به بافت نرم (عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها) باعث ایجاد اثرات درمانی مطلوبی می‌شود که عبارتند از:
- حرارت الکترومغناطیسی قابلیت کشش بافت‌های کلاژن را افزایش می‌دهد.
- حرارت الکترومغناطیسی خشکی مفاصل را کاهش می‌دهد.
- حرارت الکترومغناطیسی اسپاسم‌های عضلانی را کاهش می‌دهد.
- مدت‌ها است که دیده می‌شود اسپاسم‌های عضلانی به وسیله گرما کاهش می‌یابند.
- درمان با حرارت الکترومغناطیسی باعث کاهش درد می‌شود.
- حرارت الکترومغناطیسی جریان خون را افزایش می‌دهد. گرم شدن عضلات نیز مانند ورزش، جریان خون را افزایش می‌دهد.
- حرارت الکترومغناطیسی به رفع نفوذ سلول‌های التهابی، ادم و اگزودا کمک می‌کند.
- حرارت الکترومغناطیسی بر بافت‌های نرم آسیب دیده تاثیر می‌گذارد..
ماساژ درمانی
مطمئنا پزشک می‌تواند با ماساژ نقاط ماشه‌ای به بیمار کمک کند. با ماساژ درمانی، احتمال بهبودی و خلاصی از نقاط ماشه‌ای در بیمار (و در نتیجه محدوده‌ی حرکات شانه) افزایش می‌یابد. در برخی موارد، نقاط ماشه‌ای کمر باعث عدم تحرک شانه می‌شوند، بنابراین اگر اطمینان دارید که مشکل از قسمت بالای کمر است، درمان بالای کمر بهتر و موثرتر انجام خواهد شد.
انجام حرکات کششی
بدون شک کشش منظم باعث کسب نتیجه‌ی مطلوب در بسیاری از بیماران می‌شود. اما در برخی موارد افرادی که درد دارند نمی‌توانند کشش را تحمل کنند. زمانی که درد شدید بوده و عضلات خیلی سفت باشند، کشش می‌تواند باعث تشدید درد و آسیب شود. در چنین مواردی، بهترین کار این است که بیمار ابتدا با ماساژ نقاط ماشه‌ای و درمان‌های خانگی درد را کاهش دهد تا جایی که بتواند حرکات کششی را بدون ایجاد درد انجام دهد. اگر بیمار متوجه شد که انجام حرکات کششی باعث تشدید درد و مشکل می‌شود، باید حرکات کششی را متوقف کرده و از دیگر روش‌های درمانی استفاده کند.
سوالات رایج در مورد نقاط ماشه‌ای شانه
سوالات رایجی که ممکن است راجع به نقاط ماشه ای و یا تریگر پوینت پیش آید عبارتند از:
آیا نقاط ماشه‌ای شانه با استراحت بهبود می‌یابند؟
مطالعات انجام شده نشان می‌دهند که دوره کوتاهی استراحت و اجتناب از هر چیزی که باعث تحریک و فعالیت نقاط ماشه‌ای می‌گردد می‌تواند پس از چند هفته باعث رفع علائم درد شود. این گفته باعث می‌شود افراد تصور کنند که مشکل آنها برطرف شده است. اما اگر عضله به دقت معاینه شود، مشخص خواهد شد که هنوز سفت و ضعیف و نسبت به فشار حساس است. به عبارت دیگر، نقاط ماشه‌ای شانه هنوز سر جای خود هستند و فقط در حالت غیر فعال قرار دارند و در حال حاضر دردی ایجاد نمی‌کنند. خبر بد این است که اگر فعالیت‌های قبلی یا فعالیت جدیدی که به عضله فشار آورد تکرار شود، فرد در حالت نامناسب بخوابد، عضله سرد شود، یا فرد در معرض استرس عاطفی، خستگی و عفونت ویروسی قرار گیرد، نقاط ماشه‌ای دوباره فعال شده و باعث ایجاد درد می‌شوند. مدت زمان مورد نیاز برای فعالیت مجدد نقاط ماشه‌ای به میزان قدرت عضله بستگی دارد، بنابراین تناسب اندام و حفظ سلامت بدن باعث کاهش احتمال فعالیت مجدد نقاط ماشه‌ای می‌گردد.
بیمار باید چه کارهای دیگری انجام دهد یا از چه کارهایی اجتناب کند تا برای همیشه بهبود یابد؟
برای اجتناب از درد نقاط ماشه‌ای شانه باید:
- یاد بگیرید که به عضلات خود احترام گذارید. آنها به نحوی طراحی نشده‌اند که بتوانند مدتی طولانی در یک حالت ثابت یا منقبض بمانند. هر روز در نحوه‌ی انجام فعالیت‌های خود تغییر ایجاد کنید. با دقت و احتیاط اجسام را بلند کنید.
- سرعت کار خود را کاهش دهید، و مرتب استراحت‌های کوتاه مدت داشته باشید، مخصوصا اگر احساس خستگی عضلانی دارید.
- روش‌های ریلکس و شل کردن عضلات (مانند یوگا و مدیتیشن) را یاد بگیرید.
- همیشه در هنگام نشستن، مطالعه، استفاده از کامپیوتر، ماشین یا تلفن به وضعیت قرارگیری بدن خود دقت کنید. مدت زیادی در یک حالت نمانید.
- مشخص کنید که چه حالت‌ها، حرکات و فعالیت‌هایی باعث تحریک نقاط ماشه‌ای در شما می‌شوند. اگر مجبور نیستید آن فعالیت خاص را انجام دهید، آن را انجام ندهید. اگر آن فعالیت را انجام می‌دهید، در نحوه‌ی انجام آن تغییرات لازم را ایجاد کنید (مثلا از دست مخالف استفاده کنید).
- با استفاده از یک پوشش مناسب و اضافی و تنظیم گرمای محیط و یا روش‌های دیگر از سرد شدن عضلات پیشگیری کنید.
- هر نوع ناهماهنگی در رژیم غذایی را اصلاح کرده و با تجویز پزشک مکمل‌های ویتامین و معدنی مصرف کنید.
