کمردرد یک علامت شایع است که افراد زیادی در زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. کمردرد برای برخی از افراد می‌تواند یک مشکل حاد و کوتاه مدت باشد اما برخی دیگر آن را به طور مزمن و طولانی مدت تجربه می‌کنند. آزمایش‌های مناسب می‌تواند نشان دهد که آیا درد از مفصل ران، ستون فقرات یا مفصل SI است. بسته به شدت علائم شما و اینکه آیا فعالیت‌های روزمره شما را محدود می‌کند یا خیر، درمان‌ها می‌توانند متفاوت باشند. فیزیوتراپی یک گزینه مهم درمانی برای اکثر مبتلایان به کمردرد است.
فیزیوتراپی شامل کشش، تقویت، و ورزش کردن کمر به روشی ایمن و مؤثر است. بسیار مهم است که فیزیوتراپی با آموزش همراه باشد، بنابراین شما می‌توانید مسئولیت بهبودی خود را بر عهده بگیرید و در این مسیر پیشرفت کنید.
علل عمده کمردرد
کمر ساختاری پیچیده است که از موارد زیر تشکیل شده است:
- استخوان مهره‌های کمر
- عضلات
- اعصاب
- مفاصل
با توجه به این ساختار پیچیده دشوار است که علت دقیق درد را مشخص کنیم. در بیشتر موارد، درد ناشی از آسیب جدی یا بیماری نیست بلکه در اثر رگ به رگ شدن، کشش‌های جزئی، صدمات جزئی یا تحریک انتهای عصب ایجاد می‌شود. این موارد ممکن است در اثر یک وضعیت قرارگیری نامناسب، فعالیت‌های روزمره در خانه و محل کار، بلند کردن اجسام یا ایستادن نادرست یا در نتیجه وضعیت بد طولانی مدت ایجاد شود.
علل شایع کمردرد عبارتند از:
- بلند کردن، حمل، فشار یا کشیدن نادرست اجسام
- پیچاندن کمر
- رگ به رگ شدن و جراحات
- خم شدن نادرست
- خوابیدن یا بلند شدن از رختخواب به طور نامناسب
- کشش یا کشش بیش از حد
- نشستن به حالت خمیده
- رانندگی به حالت قوز کرده و خمیده
- خم شدن یا ایستادن برای مدت طولانی
- رانندگی برای ساعات طولانی و بدون استراحت
- نشستن پشت میز به مدت طولانی و بدون تغییر وضعیت
- آسیب فشارهای مکرر
- ورزش غیر اصولی
- کفش پاشنه بلند یا ناهموار
- اسپوندیلوز آنکیلوزان
- آسیب ویپلش
- شانه یخ زده
- فتق یا بیرون‌زدگی دیسک (دیسک مانند کوسن بین دو مهره قرار دارد)
- سیاتیک
- آرتروز
- شکستگی و پوکی استخوان و مهره‌ها
- بدشکلی و ناهنجاری اسکلتی (به عنوان مثال اسکولیوز، قوز کمر، گودی کمر، کشش کمر، خم شدن کمر) و بیماری‌هایی مانند فیبرومیالژیا، سنگ کلیه یا عفونت کلیه، آندومتریوز و غیره. دلایل جدی‌تر شامل سندرم دم اسب، سرطان‌های استخوان، یا عفونت ستون فقرات است.
عوامل خطر کمردرد
بعضی از افراد به طور معمول مستعد ابتلا به کمردرد هستند. اما بیشتر افراد در بعضی از مراحل زندگی خود کمر درد را تجربه می‌کنند. موارد زیر عوامل خطر برای کمردرد به شمار می‌روند:
- سن – کمردرد به طور معمول بین سنین 30 تا 40 سالگی رخ می‌دهد. با افزایش سن شیوع این مشکل افزایش می‌یابد.
- سطح تناسب اندام – دردهای کمر در بین افرادی که تناسب اندام ندارند شایع‌تر است. معمولا عضلات کمر این افراد ضعیف است.
- بارداری – بارداری ممکن است فشار ویژه‌ای در قسمت‌های پشتی بدن ایجاد کند، به خصوص در مراحل پایانی بارداری که ممکن است درد آزاردهنده‌ای وجود داشته باشد.
- شغل – افرادی که در محل کار خود نیاز به بلند کردن، هل دادن یا کشیدن اجسام و پیچاندن کمر خود دارند ممکن است در معرض درد کمر قرار بگیرند. افرادی که ساعت‌ها پشت میز کار خود کار می‌نشینند نیز در معرض درد کمر هستند.
- استرس – این مورد منجر به فشار و سفتی عضلات کمر می‌شود که ممکن است باعث کمردرد شود.
- اضافه وزن یا چاق بودن – این افراد به علت وزن بالا فشار زیادی بر روی ستون فقرات خود وارد می‌کنند که ممکن است منجر به کمر درد شود.
- وراثت – برخی از دلایل کمردرد مانند بیماری دیسک ممکن است ارثی باشد.
- سیگار کشیدن – سیگار کشیدن باعث کاهش جریان خون به ستون فقرات شده و باعث انحطاط دیسک‌های ستون فقرات می‌شود.
- استفاده طولانی مدت از داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها. این داروها استخوان‌ها را تضعیف کرده و آن‌ها را مستعد شکستگی و آسیب‌دیدگی می‌کند.
- بیماری افسردگی – مبتلایان به افسردگی نیز مستعد ابتلا به کمردرد هستند.
- سایر بیماری‌ها – مبتلایان به آرتریت و سرطان‌هایی که به استخوان گسترش یافته‌اند نیز ممکن است درد کمر را تجربه کنند.
فیزیوتراپی چگونه می‌تواند به کمر کمک کند؟
تخصصی در حوزه فیزیوتراپی شامل آموزش درباره استقرار، آناتومی، و فیزیولوژی اساسی بدن می‌شود. این تخصص به افراد در مورد مکانیک بدن، حرکات کششی، تمرینات تقویتی و هوازی راهنمایی می‌کند. همچنین، فیزیوتراپیست با همکاری پزشک، تشخیص می‌دهد که آیا از سایر روش‌های درمانی غیرجراحی مانند سونوگرافی، گرما، دیاترمی، تحریک عصب الکتریکی از طریق پوست (TENS)، تحریک الکتریکی، هیدروتراپی، ماساژ یا دستکاری ستون فقرات برای شما نیاز است یا خیر.
فیزیوتراپیست شما ارزیابی‌های لازم را انجام می‌دهد و مشخص می‌کند که آیا محدودیت‌های مفصلی یا ضعف عضلات وجود دارد یا خیر، و همچنین ناحیه درد در کمر شما را مشخص می‌کند. احتمالاً از درمان‌های گرما/سرما درمانی و ماساژ استفاده می‌شود، اما این روش‌ها به تنهایی اصلی‌ترین راه‌های درمان نیستند. به جای آن، درمان‌هایی مانند تمرینات درمانی و فعالیت بدنی به عنوان بخشی از روش‌های درمانی استفاده می‌شوند. این تمرینات ممکن است در ابتدا باعث ایجاد درد کمی شوند، اما تاثیرات آن‌ها در طولانی مدت بیشتر و پایدارتر است و به تقویت کمر و کاهش درد کمک می‌کنند.
فیزیوتراپیست‌هایی که از حرکت، ورزش‌های مخصوص کمردرد، تمرینات تقویتی و ورزش‌های هوازی استفاده می‌کنند و بیمار را به تدریج افزایش فعالیت تشویق می‌کنند، معمولاً نتایج موفق‌تری دارند.
چه روش هایی در فیزیوتراپی کمر استفاده می شود؟
تکنیک‌های درمانی باید در زمینه درمان درد حاد کمر در نظر گرفته شود اما هرگز نباید به عنوان تنها روش درمانی استفاده شوند. پزشك ابتدا باید از تمام نشانه‌ها و موارد منع مصرف برای یك روش فیزیوتراپی تجویز شده و همچنین از روش‌های مختلف و میزان نفوذ آن در بافت درک روشنی داشته باشد.
اهداف درمان باید از ابتدای درمان برای بیمار و درمانگر مشخص باشد. هنگامی که یک برنامه فیزیوتراپی بر خلاف تمرین مبتنی بر ورزش به صورت مدالیته‌های تهاجمی باشد، در حق بیمار اجحاف می‌شود. بیمارانی که با یک برنامه غیرفعال و فشرده قرار دارند در مقایسه با بیمارانی که تحت یک برنامه مبتنی بر ورزش درمان می‌شوند نتیجه عملکردی ضعیفی را از خود نشان می‌دهند.
در صورت امکان، بیماران باید قبل از جلسات فیزیوتراپی و همراه با برنامه ورزش خانگی خود، در استفاده از مدالیته‌های ساده در خانه آموزش ببینند.
تحریک عصب الکتریکی از راه پوست (TENS)
تحریک عصب الکتریکی از راه پوست (تنس) برای درمان انواع دردها استفاده می‌شود. میزان موفقیت این روش به بسیاری از عوامل از جمله قرار دادن الکترود، مزمن بودن مشکل و درمان‌های قبلی بستگی دارد. تنس عموماً برای درمان دردهای مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای درمان اولیه دردهای حاد پایین کمر استفاده نمی‌شود. ثبت بیش از 50٪ کاهش درد با یک آزمایش درمانی ممکن است به اثبات اثرات مفید واقعی آن بر خلاف پاسخ به دارونما کمک کند.
تحریک الکتریکی
از تحریک گالوانیک پالس با ولتاژ بالا در کاهش درد حاد کمردرد برای کاهش اسپاسم عضلات و ادم بافت نرم (تورم) استفاده شده است. با اینکه شواهد علمی محکمی برای اثبات اثر این روش درمانی وجود ندارد، اما همچنان استفاده از آن رایج است. اثر آن بر اسپاسم و درد عضلانی به دلیل اثر ضد تحریک کننده آن، تأثیر بر هدایت عصبی و کاهش انقباض عضلات احساس می‌شود. استفاده از تحریک الکتریکی باید به مراحل اولیه درمان مانند هفته اول پس از آسیب محدود شود تا بیماران سریعاً به سمت درمان فعال‌تر پیش روند که شامل بازگرداندن دامنه حرکت و تقویت عضلات است. ممکن است این روش با یخ یا گرما ترکیب شود تا اثرات ضددرد آن تقویت شود.
اولتراسوند
اولتراسوند یک روش گرمایش عمیق است که در گرم کردن بافت‌های مفاصل عمیق مؤثر است. مشخص شده است که این روش در بهبود تراکم بافت همبند که کشش را تسهیل می‌کند مفید است. تاثیر این روش درمانی در شرایط التهابی حاد که باعث تشدید پاسخ التهابی می‌شود نشان داده نشده است و معمولاً تنها در صورتی که در شرایط ایزوله استفاده شود فواید کوتاه مدتی خواهد داشت. شاید بهترین راه حل برای بهبود محدودیت‌های حرکتی نخاعی بخش نخاعی یا درد مزمن پایین کمر به عنوان روش کمکی در تسهیل حرکت بافت نرم و کشش طولانی مدت توسط یک متخصص دستی ماهر باشد.
استفاده از اولتراسوند بیش از یک لامینکتومی یا عصب محیطی ثانویه نسبت به تغییرات در پایداری غشاء منع مصرف دارد. وقتی حرکت سگمنتال بیمار بهبود یابد استفاده از اولتراسوند باید قطع شود و سپس به یک برنامه تقویت فعال و انتقال نهایی به یک برنامه ورزشی خانگی مستقل منتقل شود.
گرمای سطحی
گرمای سطحی می‌تواند اثرات گرمایشی را در عمق محدود به 1-2 سانتی‌متر ایجاد کند. به دلیل عایق بندی چربی زیر پوست و افزایش جریان خون پوستی که باعث از بین رفتن گرما می‌شود، بافت‌های عمیق عموماً گرم نمی‌شوند. مشخص شده است که استفاده از گرمای سطحی در کاهش درد و کاهش اسپاسم عضلات موضعی مفید است. برای تسهیل یک برنامه تمرینی فعال باید از گرمای سطحی مانند پکیج هیدروکلاتر استفاده شود. این روش درمانی اغلب در مراحل حاد درد کمر استفاده می‌شود که کاهش درد و التهاب هدف اصلی آن است و در صورت سودمند بودن، می‌توان آن را در برنامه آموزشی بیمار وارد كرد و قبل از برنامه درمانی در خانه از آن استفاده كرد.
کرایوتراپی
بسته‌های یخی یا کرایوتراپی از لحاظ عمق نفوذ نسبت به سایر روش‌های حرارتی سطحی مؤثرتر هستند. دمای عضله در واقع می‌تواند 3-7 درجه سانتیگراد کاهش یابد. این امر در کاهش متابولیسم موضعی، التهاب، و درد مفید است. اثرات ضددردی یخ ناشی از کاهش سرعت هدایت عصبی در طول فیبرهای درد و کاهش فعالیت دوک ماهیچه‌ای است که مسئول انتقال پیام‌های عصبی از ماهیچه به دستگاه عصبی می‌باشد. این بیماری معمولاً در مرحله حاد درد موثرتر است، اگرچه بیمار می‌تواند پس از آن از درمان فیزیکی یا برنامه ورزش خانگی برای کاهش درد و پاسخ التهابی خود استفاده کند. کرایوتراپی به مدت 15-20 دقیقه ، 3-4 بار در روز و سپس بر اساس نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. صدمات عصب محیطی و سرمازدگی موضعی ثانویه با کرایوتراپی طولانی مدت قبلاً شرح داده شده و بر لزوم نظارت بر استفاده از این روش درمانی تاکید شده است.
کشش
تحقیقات و مطالعات ثابت کرده است که کشش به بهبود بیماری دیسک کمر و سیاتیک کمک می‌کند و در تسکین تنش عضلات کمر ناشی از رگ به رگ شدن و صدمات مربوط به کشیدگی عضله موثر است.
لیزر سرد
لیزر سرد یکی از جدیدترین روش‌های مسدودسازی مسیر درد است. لیزر سرد از ترکیبی از نور لیزر و نور مادون قرمز برای تحریک بافت آسیب‌دیده در سطح سلولی استفاده می‌کند. نور مراکز ذخیره انرژی در سلول را تحریک می‌کند تا تولید انرژی را افزایش دهد. در پایان بافت تحریک شده و سریع‌تر بهبود می‌یابد.