درد کف پا تحت عنوان درد در پایین پا نیز نامیده می‌شود. گاهی اوقات تغییر سطح کف زمین (به خصوص در مورد سطوح سخت) یا عدم داشتن تکیه‌گاه مناسب برای کف پا، باعث احساس درد در این ناحیه می‌شود. درد کف پا اغلب در ابتدای روز شدیدتر است و در طول ساعات روز به مرور تسکین می‌یابد. درد کف پا همچنین ممکن است به دلیل استفاده از کفش نامناسب یا مشکلات سطح باشد که باعث تحمیل بار اضافی به کف پا شود و در ورزش معمول است.
علل درد کف پا
علل شایع درد کف پا در اینجا ذکر شده است.
عارضه پلانتار فاشیا
فاشیای کف پا (Plantar Fasciitis) نوعی آسیب استفاده بیش از حد ناشی از کشش مکرر پلانتار فاشیا است. پلانتار فاشیا (Plantar Fascia) یک بافت اتصال دهنده ضخیم تاندون است که در کف پا عمل می‌کند و کشش مکرر آن می‌تواند منجر به التهاب و ضخیم شدن این تاندون شود. در اثر استفاده بیش از حد، فاشیا ممکن است در محل اتصالش به پاشنه ملتهب و دردناک شود. به طور سنتی تصور می‌شود که این وضعیت نوعی التهاب است، در حال حاضر به دلیل عدم وجود سلول‌های واقعی التهابی در فاسیا، اعتقاد بر این است که این باور نادرست است و پروسه تخریب بافت فاشیا یا اصطلاحا دژنرسانس (Degeneration) و از دست دادن طراوت و پیر شدن این بافت، علت محتمل‌تری است.
سندرم تونل تارسال
سندرم تونل تارسال یک بیماری دردناک کف پا است که علت درد کف پا و سندرم تونل تارسال، فشار روی عصب تیبیال خلفی است که از درون یک گذرگاه طولانی به نام تونل تارسال می‌گذرد که درست در زیر قسمت استخوانی داخل مچ پا قرار گرفته است و این سندرم باعث درد و سوزش در کف پا همراه با تیر کشیدن و سوزن سوزن شدن تا قوس پا می‌شود.
خار پاشنه
خار پاشنه در واقع رشد یک زائده استخوانی است که از استخوان پاشنه خارج می‌شود. این عارضه اغلب باعث درد کف پا می‌شود و در کنار پلانتر فاشیا اتفاق می‌افتد و به همین دلیل این دو عارضه با وجود اینکه که یکسان نیستند، اغلب گیج کننده هستند.
شکستگی تنشی استخوان
شکستگی تنشی استخوان کف پا یکی از شایع‌ترین شکستگی‌های استرسی است که بر ورزشکاران تاثیر می‌گذارد، به ویژه در ورزش‌های انفجاری مانند پرش و دویدن با حداثر سرعت است.
تاندنیت تیبیال خلفی
تاندون تیبیال خلفی (Posterior tibial Tendonitis) از قسمت پایین پشت ساق پا، زیر قوزک داخلی مچ پا عبور کرده است. آسیب یا تخریب این تاندون در محلی که آسیب به استخوان پا وارد شده است، باعث درد در داخل پا می‌شود که ممکن است این درد در امتداد طول تاندون منتشر شود.
التهاب فاشیای پلانتر
پلانتر فاشیا یا لیگامان قوس کف پا، رباطی است که از قسمت زیر پاشنه به جلو پا می‌رود. فشار یا پارگی این لیگامان بسیار معمول است. عارضه کشش پلانتز فاشیا ممکن است در اثر یک حادثه تهاجمی به یک‌باره یا به صورت تدریجی طی یک دوره زمانی طولانی رخ دهد.
کشش عضله ابداکتور هالوسیس
عضله ابداکتور هالوسیس (ماهیچه دور کننده شست پا) در امتداد قسمت داخلی پا قرار گرفته است و از استخوان پاشنه به طرف قسمت جانبی انگشت شست پا می‌رود. این عضله ابداکتور هالوسیس به عنوان عضله دور کننده و حرکت دهنده انگشت شست پا عمل می‌کند و از قسمت داخلی قوس کف پا پشتیبانی می‌کند و کشیدگی این عضله سبب ایجاد درد می‌شود.
گرفتگی عصب میانی کف پا
گرفتگی عصب میانی کف پا علائم مشابهی با سندرم تونل تارسال دارد. درد از داخل پاشنه به سمت خارج مرکز پاشنه منتشر می‌شود.
علائم درد کف پا
انواع خاص علائم درد کف پا عبارتند از:
- محدود کردن توانایی بالا آوردن پا (راه رفتن روی پاشنه)
- سنگینی یا ضعف پا (افتادن پا)
- دشواری ایستادن روی نوک پنجه
تشخیص
درد کف پا به روش‌های زیر تشخیص داده می‌شود:
- احساس بیمار توسط یک پزشک حرفه‌ای به صورت فیزیکی و بصری در هنگام استراحت، راه رفتن با انداختن وزن روی پا و راه رفتن بدون انداختن وزن روی پا، بررسی می‌شود.
- برای بررسی اختلالات استخوانی و یا بافت نرم ممکن است آزمایش تصویربرداری اشعه ایکس،ام آر آی یا اسکن استخوان کف پا انجام شود.
درمان درد کف پا
درمان درد کف پا شامل موارد زیر است.
محافظ کف پا
یکی از موفق‌ترین و عملی‌ترین درمان‌هایی که توسط پزشکان توصیه می‌شود استفاده از محافظ کف پاست. محافظ طبی کف پا که توسط پزشک تجویز می‌شود می‌تواند ماهیچه‌های کف پا را محکم نگه دارد و درد را کاهش دهد.
دارو
داروهای ضد التهاب غیر لستروئیدی (NSAIDها) می‌توانند به کاهش التهابات دردناک ناحیه کف پا یا پاشنه کمک کنند. همانند داروهای دیگر داروهای ضد التهاب غیر لستروئیدی نیز ممکن است عوارض جانبی داشته باشند، اما پزشک شما برای مثال با تجویز دوز مصرف موثر در کوتاه‌ترین دوره درمان، اقدامات حیاطی برای کاهش این عوارض جانبی را انجام می‌دهد.
فیزیوتراپی
درمان فیزیوتراپی برای درد کف پا باید روی چندین هدف متمرکز شود تا امکان بازگشت تدریجی و موثر بیمار به فعالیت‌های روزمره‌اش فراهم شود. فیزیوتراپی می‌تواند در موارد زیر به بیمار کمک کند:
- کاهش التهاب و درد با روش‌ها و تکنیک‌های درمان دستی
- رفع مسائل مربوط به انعطاف‌پذیری
- کشش بدون درد بند پاشنه و پلانتر فاشیا به افزایش دامنه حرکتی مچ پا و کاهش تنش مستقیم وارده به پلانتر فاشیا کمک می‌کند.
تزریق کورتیزون
کورتیزون نوعی هورمون است که به طور طبیعی توسط غده فوقانی بدن شما در پاسخ به استرس تولید می‌شود. داروهای تزریقی کورتیزون حاوی ورژن مصنوعی این ماده هستند و به صورت یک تزریق مستقیم به رباط پلانتر فاشیا و یا پاشنه آسیب دیده وارد می‌شود و می‌تواند درد کف پا را کاهش دهد.
ماساژ درمانی
با وجود اینکه ماساژ درمانی از گزینه‌های درمان دائمی درد کف پا نیست، به شما این امکان را می‌دهد که رهایی سریع از درد کف پا در کوتاه‌ترین مدت را تجربه کنید و این روش از استراحت دادن ساده به پاها، بسیار موثرتر است. ماساژ درمانی را می‌توانید در هر زمانی از روز که در کف پای خود احساس درد کردید، انجام دهید که این امر موجب راحت و در دسترس بودن این روش می‌شود. فرقی نمی‌کند که پای شما در حین انجام تمرینات ورزشی، هنگامی که از سر کار به خانه برمی‌گردید، در حال تماشای تلویزیون، در ابتدای روز یا در هر زمان دیگری از روز آسیب ببیند، شما می‌توانید برای رهایی از درد خودتان ماساژ درمانی را انجام دهید.
شاک ویو تراپی
درمان شاک ویو تراپی (Shockwave) درمانی است که با استفاده از یک پروب دستی که بر روی مرکز پاشنه یا کف پا یا تاندون آشیل در پشت پاشنه پا قرار می‌گیرد و به اطراف حرکت می‌کند، انجام می‌شود. این پروب امواج صوتی با انرژی بسیار بالا را که به محض وارد شدن به داخل پا منتشر می‌شوند به محل آسیب دیدگی می‌فرستد. این امواج صوتی با ایجاد پارگی‌های جزیی، بافت را به بازسازی تحریک می‌کنند، جریان خون را به منطقه آسیب دیده می‌رسانند و بافت اسکار را تخریب می‌کنند.
تمرینات ورزشی
برخی از تمرینات ورزشی مانند مواردی که در ادامه به آنها اشاره شده است، می‌تواند درد کف پا را کاهش دهد.
تمرین کشش ماهیچه پا
پنجه یکی از پاهای خود را در حالی که پاشنه روی زمین قرار دارد، به دیوار تکیه دهید. به آرامی به طرف دیوار روی همان پا تکیه دهید و 15 ثانیه در همان حالت باقی بمانید. همین حرکت را با پای دیگر انجام دهید. این حرکت را چند بار در روز تکرار کنید.
و یا در مقابل یک دیوار ایستاده و پاهای خود را چند اینچ از هم جدا نگه دارید، به آرامی دست خود را برای حفظ تعادل به دیوار تکیه دهید. پاشنه خود را تا جایی که می‌توانید از زمین جدا کنید و برای چند ثانیه کوتاه در این حالت باقی بمانید. به همان آرامی که پاهای خود را از زمین جدا کردید در 3 مرحله به حالت اولیه بازگردید تا کف پاهای شما به زمین برسد. چند بار در روز این حرکت را تکرار کنید.
