وقتی زانوی شما قفل می‌شود، می‌تواند حاکی از وجود یک مشکل در مفصل زانو باشد. یک قفل‌شدگی زانو در وضعیت صاف یا خم‌شده ایجاد می‌شود و موجب درد و محدود شدن دامنه‌ی حرکتی می‌شود. این وضعیت معمولاً هنگامی رخ می‌دهد که برای مدت‌زمانی طولانی ایستاده یا نشسته باشید و ناگهان زانویتان را تکان بدهید.
علل قفل شدن زانو
وقتی زانو قفل می‌شود، معمولاً به خاطر یکی از شرایط زیر می‌باشد: پارگی مینیسک، قطعه‌ای شکسته شده یا کنده شده در داخل مفصل یا دردی که آنقدر شدید است که دامنه‌ی حرکتی زانو را محدود می‌کند.
پارگی مینیسک
دو مینیسک، یک جانبی و یک میانی، در بین استخوان بزرگ ران (فمور) و استخوان بزرگ‌تر در قسمت پایینی پا (تیبیا) قرار دارند. این مینیسک‌های نعل اسبی مانند ضربه‌گیرهایی برای مفصل عمل می‌کنند، به توزیع وزن بدن کمک می‌کنند، استحکام و پایداری به مفصل زانو می‌دهند و از اصطکاک استخوان‌ها روی یکدیگر جلوگیری می‌کنند. پیچ خوردن ناگهانی یا ضربه به زانو می‌تواند موجب پارگی مینیسک گردد. وقتی این اتفاق رخ می‌دهد، تکه‌های جداشده‌ی مینیسک گاهی در بین فمور و تیبیا گیر می‌افتند و موجب قفل شدن زانو می‌شوند.
قطعه‌های جدا شده
تکه‌های کوچک استخوان یا غضروف که در داخل مفصل معلق هستند، می‌توانند موجب گیرکردن یا قفل زانو شوند. این تکه‌های جدا شده ممکن است ناشی از یک شکستگی، ضربه و صدمه، التهاب یا تومورهای غیر سرطانی باشند. برخی بیماری خاص مانند آرتروز یا روماتیسم مفصلی نیز می‌توانند باعث مرگ بافت‌ها در مفصل زانو شوند که منجر به جدا شدن و معلق شدن تکه‌هایی گردند.
زانو درد
زانو درد شدید می‌توانند دامنه‌ی حرکتی زانو را محدود سازد و باعث می‌شود که تشخیص این موضوع مشکل شود که آیا مفصل زانو واقعاً قفل شده است یا درد آنقدر شدید است که مانع از حرکت زانو می‌شود.
علائم
وقتی زانو قفل می‌شود، ممکن است علائم زیر را احساس کنید:
- درد و ورم در جلو و بغل زانو
- خشکی زانو در صبح که می‌تواند تا 30 دقیقه طول بکشد.
- درد بعد از استفاده‌ی مکرر
- درد و ناراحتی که معمولاً در غروب بدتر می‌شود.
تشخیص
- معمولاً یک معاینه توسط متخصص ارتوپد می‌تواند معلوم کند که آیا قفل زانو به خاطر درد است یا مشکلاتی در وضعیت فیزیکی و حرکتی. عکس‌برداری رادیولوژی می‌تواند به تعیین و تشخیص علت دقیق قفل شدن زانو کمک کند اما ممکن است پارگی مینیسک و تکه‌های کوچک جداشده در این عکس قابل مشاهده نباشند.
- ام آر آی از یک مگنت و ضربان انرژی امواج رادیویی برای گرفتن تصویری سه‌بعدی از داخل مفصل زانو برای تشخیص علت قفل شدن زانوی پا استفاده می‌کند. ام آر آی (MRI) اغلب می‌تواند مشکلاتی را که در عکس رادیولوژی قابل رؤیت نیستند، مشخص کند.
چرا زانوی من در هنگام خواب قفل می‌شود؟
شما ممکن است دچار آرتروز زانو باشید. اگر زود متوجه این مشکل شده‌اید، بسیار خوب است. هرچه سریع‌تر به متخصص مراجعه کنید و روزانه قرص‌های کلسیم مصرف کنید، حتی اگر پزشک شما آن را به شما نگفته باشد. از پزشکتان بخواهید تا برایتان قرص کلسیم تجویز کند.
درمان قفل شدن زانو
درمان پارگی مینیسک یا قفل شدن زانو، به چند عامل بستگی دارد که شامل این موارد می‌شوند: نوع پارگی، واکنش نسبت به نمایش اولیه و میزان فعالیت بیمار. این درمان‌ها عبارت‌اند از:
درمان با کمپرس یخ (سرما درمانی)
در اکثر موارد، تحریک با یخ می‌تواند به تسکین و کاهش درد کمک کند. چند تکه یخ را در حوله‌ای بگذارید و آن را به مدت 5 تا 10 دقیقه، دو تا سه بار در روز، روی زانو قرار دهید. این کار به کاهش التهاب زانوی قفل شده نیز کمک خواهد کرد.
گرما درمانی
استفاده از گرما یا یک پد گرم‌کننده نیز روشی مؤثر برای درمان زانوی قفل شده است. پد گرم‌کننده را برای 30 دقیقه روی زانو قرار دهید. اگر به پد گرم کننده دسترسی ندارید می‌توانید زانویتان را برای 10 دقیقه زیر آب گرم قرار دهید، این کار به کاهش علائم کمک خواهد کرد.
بریس
استفاده از یک بریس یا زانوبند نگه‌دارنده برای ثابت نگه‌داشتن مفصل زانو بسیار مهم است. این کار می‌تواند موجب کاهش درد و نیز کمک به ثابت و پایدارتر شدن مفصل زانو می‌شود. پزشک متخصص، سایز دقیق این بریس را برای شما توصیه خواهد کرد.
طب فیزیکی
روش‌های دیگری مانند تمرینات فیزیوتراپی و یوگا می‌توانند دامنه‌ی حرکتی زانو را بهبود دهند و نیز عضلات نگه‌دارنده‌ی زانو را تقویت کنند. برای این کار پزشک ممکن است انواع دیگری از روش‌های طب فیزیکی را استفاده کند، مانند:
- درمان الکتریکی (الکتروتراپی)
- اولتراسوند تراپی
- لیزر درمانی
- ماساژ درمانی
- طب سوزنی
در واقع، جریان مداخله‌ای و طب سوزنی می‌توانند به کاهش درد کمک کنند. علاوه براین، لیزر تراپی و اولتراسوند تراپی می‌توانند به تسکین و کاهش درد در برخی نواحی مینیسک و بافت‌های اطراف آن کمک کنند. ماساژ درمانی می‌تواند با شل کردن عضلات چهار سر ران و عضلات همیسترینگ، به این وضعیت کمک کند. درنهایت، دنبال کردن یک برنامه‌ی تمرینی و توانبخشی برای تقویت عضلات بسیار حائز اهمیت است. این روش‌های درمانی مؤثر هستند، اگرچه شرایط هرکسی با دیگری فرق دارد و واکنش نسبت به این درمان‌های اولیه و محتاطانه در میان افراد متفاوت خواهد بود.
چگونه می‌توانم از قفل شدن زانویم جلوگیری کنم؟
وقتی مفصل زانو قفل می‌شود، فشار از روی عضلات نگه‌دارنده برداشته و به زانو وارد می‌شود. درنتیجه، بافت‌های نرم واقع در زانو آسیب می‌بینند و خطر صدمه دیدن زانو تا حد زیادی افزایش خواهد یافت. آگاه بودن از شرایط بدنیتان، متعادل کردن عضلات و انجام تمرینات ورزشی با تکنیک‌های صحیح می‌تواند کمک کند تا زانویتان در وضعیت مناسبی قرار بگیرد و احتمال ادامه یافتن یک آسیب کاهش خواهد یافت.
محدوده‌هایتان را بشناسید
سطح مقاومتی را انتخاب کنید که با توانایی شما در متناسب کردن وضعیت بدنتان برای همه‌ی حرکات پا و تمرینات ورزشی ایستاده، مانند اسکوات، کشش‌های پا، پرس پا و کرلینگ هالتر ایستاده، هماهنگ و مطابق باشد. استفاده از وزنه‌هایی که برای عضلات پایتان بسیار سنگین هستند می‌تواند باعث قفل شدن زانویتان برای حفاظت بیشتر از حد معمول شود. سطح مقاومتی را انتخاب کنید که به شما اجازه می‌دهد تا یک حرکت را با فرمی مناسب، حداقل هشت تا دوازده بار تکرار کنید.
از راه رفتن با قدم‌های خیلی بلند خودداری کنید
هنگام راه رفتن یا دویدن، قدم‌هایتان را کوتاه‌تر کنید. یک گام بسیار بلند و کشیده می‌تواند موجب قفل شدن زانویتان در حین کشیدن پایتان شود. یک نشانه برای اینکه نشان دهد که شما گام بلندی برمی‌دارید این است که پایتان بجای اینکه در زیر قرار بگیرد تا جلوی بدنتان بلند می‌شود. در تمام مرحله‌ی گام برداشتن، مفصل زانو را نرم و آزاد نگه‌دارید و به آن اجازه دهید که هنگام قرار گرفتن کف پا روی زمین، به‌طور طبیعی خم شود.
عضلات بدن خود را تقویت کنید
برای بهبودی در وضعیت تعادل و هماهنگی پاها و کف پاها، عضلات بدن را تقویت کنید، این کار می‌تواند به شما کمک کند تا عضلات واقع در پاهایتان را به‌خوبی فعال کنید و از فشار واردشده روی زانوهایتان بکاهید. یک عضله‌ی ضعیف، خصوصاً عضلات سرینی ضعیف، می‌تواند موجب بی‌ثباتی لگن شود و آن را از ناحیه‌ی مرکزی خارج کند. تأثیر این امر می‌تواند همیشه به سمت پاها کشیده شود.
افزایش مقاومت پا
تمرینات استقامتی مخصوص عضلات چهار سر، همیسترینگ و عضلات پشت ساق پا را دو تا سه بار در هفته انجام دهید. ضعیف بودن عضلات پا می‌تواند کار زانو را برای پایداری، قدرت و استقامت دوچندان کند.حرکات ورزشی مانند اسکوات، لانج، پرس پا، ددلیفت و کرلینگ زانو را در برنامه‌ی ورزشی و تناسب‌اندام خود بگنجانید. در هر تمرینی، سه مورد از این حرکات را انجام دهید. برای هر حرکت، سه ست هشت تا دوازده‌تایی انجام دهید. برای جلوگیری از ثابت و تکراری شدن شرایط، تمرینات استقامتی‌تان را با اضافه کردن هالتر دمبل، وزنه و کش و سیم ورزشی تغییر دهید.
انعطاف‌پذیر باشید
برای انعطاف‌پذیر بودن عضلاتتان، کشش‌های منظمی را، به‌صورت نرم و کشیده، انجام دهید. به‌طور مثال، فعال کردن عضلات چهار سر ران به روشی مناسب کاری دشوار است و ممکن است منجر به قفل شدن زانو برای نگه‌داری بیشتر شود. در پایان هر تمرین ورزشی، به مدت 10 الی 20 دقیقه کشش انجام دهید. هر کشش را برای 20 تا 30 ثانیه نگه‌دارید. هنگام انجام کشش نفس عمیق بکشید، از بینی نفستان را به داخل بکشید و از طریق دهان آن را بیرون دهید.
