پوکی استخوان، کاهش میزان استخوان در استخوانبندی است که باعث کاهش قدرت استخوانها و احتمال بیشتر شکستن شدن (شکستگی) آنها میشود. شایعترین شکستگیها در پوکی استخوان، شکستگیهای ستون فقرات، مفصل ران و مچ دست است. پوكي استخوان شايعترين اختلال استخواني به دست آمده است و علت شكستگي در بزرگسالان میباشد.
هر چه پیرتر شوید، بیشتر مستعد ابتلا به پوکی استخوان خواهید بود. این به این دلیل است که با بالا رفتن سن، به طور طبیعی استخوانهای ما شکنندهتر میشوند. در سن 75 سالگی تخمین زده میشود که حدود نیمی از جمعیت، همانطور که در اسکن تراکم استخوان اندازهگیری شده است، پوکی استخوان خواهند داشت.
کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی امید روشهای درمانی مانند اوزون تراپی، فیزیوتراپی و یا پی آر پی را به شما توصیه میکند.
برای دریافت نوبت جهت درمان پوکی استخوان در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی امید با شماره 02122780702 یا 02122780701 تماس حاصل فرمایید.
چه چیزی باعث پوکی استخوان میشود؟
استخوان یک بافت زنده است که به طور مداوم از طریق فرایندی به نام بازسازی تجدید میشود. سلولهای استخوانی به نام استئوکلاستها، استخوانهای آسیب دیده قدیمی را در هم میشکنند تا راهی برای استخوان جدید ایجاد کنند که توسط سلولهایی به نام استئوبلاستها ایجاد میشوند. در استخوانهای سالم معمولی، حدود 10 درصد از استخوان هر سال از این طریق جایگزین میشود و مقدار استخوان حذف شده با مقدار استخوان جدید ایجاد شده متعادل میشود. اما در افراد مسن و پس از یائسگی زنان، روند بازسازی بسیار سریع و نامتعادل میشود به طوری که بیشتر استخوانها به جای اینکه جایگزین شوند، در هم میشکنند.
اکثر پوکیهای استخوان هیچ علت خاصی ندارند (پوکی استخوان ابتدایی)، اما تعدادی از دلایل وجود دارد که برخی افراد بیشتر احتمال ابتلا به پوکی استخوان را نسبت به دیگران دارند.
کمبود استروژن، به طور معمول در نتیجهی یائسگی، شایعترین علت پوکی استخوان است، اگر چه برخی از بیماریها نیز میتوانند به پوکی استخوان منجر شوند. این میتواند شامل اختلالات مختلف غدد درون ریز باشد، مانند:
- سطح بالای هورمون پاراتیروئید (هیپرپاراتیروئیدیسم ابتدایی)
- تیروئید فوق العاده فعال (پرکاری تیروئید)
- تولید کورتیزول بیش از حد (سندرم کوشینگ)
- سطح پایین تستوسترون
سایر دلایل ثانویه عبارتند از:
- آرتروز التهابی
- بیماری التهابی روده
- بیماری سلیاک
- بیماری مزمن کلیوی
برخی از داروها میتوانند منجر به پوکی استخوان شوند:
- استروئیدها (مانند پردنیزولون)
- برخی از داروهای ضد صرع
- درمان ضد استروژن برای سرطان پستان (مانند مهارکنندههای آروماتاز)
- درمان ضد تستوسترون برای سرطان پروستات
علائم
پوکی استخوان نشانهای ندارد (بدون علامت) تا زمانی که شکستگی رخ دهد. هر گونه شکستگی که پس از آسیبهای جزئی اتفاق میافتد باید مضنون پوکی استخوان شود. شایعترین شکستگیهایی که در پوکی استخوان اتفاق میافتد، شامل استخوانهای مفصل ران، مچ دست و ستون فقرات (استخوانهای مهره) هستند، اگر چه شکستگیها در هر محلی رخ میدهند. معمولا شکستگیهای لگن و مچ دست پس از افتادن رخ میدهند، اما شکستگیهای استخوانهای مهره ممکن است بدون آسیب آشکاری رخ دهند. چنین شکستگیهایی ممکن است هیچ نشانهای ایجاد نکنند یا همراه با ایجاد درد مزمن کمر (درد مزمن کمر) باشند که ممکن است طی هفتهها یا ماهها از بین رود. شکستگیهای متعدد ستون فقرات میتواند باعث تحلیل قد و بدشکلیهای قابل توجهی در ستون فقرات شود و بیماران ممکن است مبتلا به خمیدگی غیر طبیعی علامتدار ستون فقرات (kyphoscoliosis) شوند.
عوامل خطر
هر کس میتواند مبتلا به پوکی استخوان شود، با این حال عوامل خطر خاصی میتوانند شما را مستعد پذیرش این عارضه کنند. این عوامل عبارتند از:
ژنهای شما
ژنتیک یک عامل کلیدی در خطر ابتلا به پوکی استخوان است. این به ساختار و هیکل خانواده شما بستگی دارد. اگر والدین شما جسه و هیکل کوچک و ریز دارند، ممکن است شما بیشتر در معرض خطر باشید. اگر شکستگی مفصل ران نیز در خانواده شما رایج است، ممکن است نیاز به مراقبت بیشتری داشته باشید.
جنسیت شما
زنان بیشتر از مردان در معرض خطر هستند. این امر به این دلیل است که آنها استخوانهای کوچکتری دارند. یائسگی نیز میزان تعویض استخوان را افزایش میدهد و باعث میشود که آنها بیشتر در معرض شکستگی قرار گیرند.
سیگار کشیدن
تحقیقات نشان داده است که کسانی که سیگار میکشند احتمال بیشتری برای شکستن استخوان دارند. این به این دلیل است که سموم در دود سیگار بر سلولها، اندامها و هورمونهای مربوط به سلامت استخوان تاثیر میگذارند. از این رو سیگار کشیدن با افزایش سن منجر به سریعتر شدن تحلیل استخوان و افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان میشود.
وزن کم
داشتن وزن کم بدن معمولا به این معنی است که استخوانها کوچکتر هستند و خطر تحلیل استخوان در اواخر زندگی افزایش مییابد. در زنان، بافت چربی مقدار کمی استروژن، که به محافظت از استخوانها کمک میکند تولید میکند، بنابراین افرادی که چربی کمتری دارند محافظت زیادی ندارند.
عارضههای التهابی
اختلالات خود ایمنی و عارضههای التهابی مزمن میتوانند شما را در معرض خطر بیشتر ابتلا به پوکی استخوان قرار دهند زیرا باعث افزایش میزان تعویض استخوان میشوند.
مشکلات بدجذبی یا سو جذب
اختلالات گوارشی مانند بیماری کرون و بیماری سلیاک میتوانند استخوانهای شما را در معرض خطر پوکی استخوان قرار دهند. این نوع عارضهها بر توانایی بدن شما برای جذب مواد مغذی مهم برای سلامتی استخوان، مانند کلسیم و ویتامین D تاثیر میگذارند.
تشخیص
اگر فکر میکنید ممکن است در معرض ابتلا به پوکی استخوان باشید، توصیه میشود با پزشک خود صحبت کنید. اگر آنها مشکوک باشند که این عارضه را دارید، میتوانند از یک برنامه آنلاین برای ارزیابی شما استفاده کنند. آنها همچنین ممکن است به شما گرفتن اسکن DEXA را توصیه کنند. این روش تراکم معدنی استخوان شما را اندازهگیری میکند و میتواند خطر شکستگی را ارزیابی کند.
درمان
درمان پوکی استخوان شامل موارد زیر است:
حالت ایستادن و نشستن خوب
حفظ حالت ایستادن و نشستن خوب در صورت داشتن پوکی استخوان بسیار مهم است. حالت خمیدهی بالای ستون فقرات که کفیوز نامیده میشود، به علت شکستگی گوه مانند ستون فقرات قفسه سینه در پوکی استخوان رایج است، که اغلب رخ میدهد (افتادگی قسمت جلویی استخوانهای مهره سقوط میکند و باعث بالاتر بودن بخش خلفی میشود و استخوانهای مهره کلی گوه مانند به نظر میرسند). تحلیل رفتن قد در نتیجه این شکستگیها یک رویداد رایج در پوکی استخوان است.
داروها
طبقه اصلی داروهای مورد استفاده برای درمان پوکی استخوان، بیسفسفوناتها هستند. این داروها به سطح استخوانها میچسبند، جایی که آنها میتوانند وارد سلولهای استخوانی شوند و مانع از این میشوند که سلولها استخوان را در بشکنند، بنابراین از تحلیل استخوان جلوگیری کرده و تعادل بازسازی را حفظ میکنند. آنها نشان دادهاند که خطر شکستگیهای مفصل ران و استخوانهای مهره را کاهش میدهند. رایجترین استفادهی بیسفسفوناتها ریسیدرونیک اسید و آلندرونیت هستند که معمولا یک بار در هفته مصرف میشوند. زولدرونیک اسید نیز میتواند مورد استفاده قرار گیرد و به صورت سالی یکبار تزریق میشود.
ویتامین D و کلسیم باید در همه بیمارانی که شروع به درمان پوکی استخوان کردهاند به منظور موثرتر کردن درمان، جایگزین شوند.
هورمون درمانی جایگزینی
استروژنها (مانند آنهایی که در هورمون درمانی جایگزینی یافت میشوند) نیز میتوانند برای درمان پوکی استخوان پس از یائسگی استفاده شوند، اگرچه استفاده طولانی مدت دیگر توصیه نمیشود و معمولا فقط برای درمان پوکی استخوان در خانمهایی که علائم یائسگی دارند تجویز میشود.
در مردان، درمان با تستوسترون زمانی که پوکی استخوان ناشی از تولید ناکافی هورمونهای جنسی مردانه (هیپوگنادیسم) است میتواند مفید باشد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی میتواند به تقویت استخوانها و همچنین عضلات شما کمک کند. این میتواند از نازک شدن استخوان جلوگیری کند، و افتادن را کاهش دهد و به شما کمک کند درد را کنترل کنید.
استخوان یک بافت زنده است که میتواند از طریق برخی از تمرینات بهبود یابد. پزشک ماهر میتواند با شما کار کند تا فعالیتهایی را که متناسب نیاز شما است و استخوانهای شما را تقویت میکنند پیدا کنید.
گاهی اوقات شکستگی فشردهسازی، زمانی که استخوانها در افتادگی ستون فقرات هستند میتواند منجر به درد شود. فیزیوتراپی میتواند به کنترل این درد کمک کند.
حرکت
حرکت فقط برای استخوانهای قوی ضروری است. عضلات توسط رباطها به استخوانها متصل هستند و زمانی که افراد حرکت میکنند، آنها بازسازی استخوان را تحریک میکنند. بهترین نوع حرکت برای ساختمان استخوان، تحمل وزن است. به کارهایی که برخلاف گرانش هستند فکر کنید، مانند بند وورک، وزنهها، پیلاتس و یوگا. هر چه عضلات برای حرکت بیشتر به استخوانها فشار وارد کنند، استخوانهای شما بازسازی استخوان بیشتری را میتوانند انجام دهند. دلیل تحلیل استخوان فضانوردان این است که بیحرکت هستند، آنها کشش جاذبهای ندارند و استخوانها سیگنالی برای کار یا بازسازی ندارند.
اوزون درمانی
اوزون درمانی یکی از بزرگترین روشها در پوکی استخوان است. این روش باعث افزایش غلظت اکسیژن در خون میشود، و به گشاد کردن رگهای خونی، کوچکترین مویرگهایی که به علت کمبود اکسیژن بسته شدهاند و برای بقا و سلامت ما بسیار حیاتی هستند، کمک میکند. بنابراين، اوزون درمانی باعث تحریک جریان خون بیشتری در هر يک از بيش از 70 تریلیون سلول در بدن میشود.
مگنت تراپی
مگنت تراپی درمانی برای پوکی استخوان است که قوانین مشابهی که برای درمان آرتروز اعمال میشود را دنبال میکند. مگنتها باید تا آنجا که ممکن است نزدیک به منطقه درد باشند. همان دستگاهها را میتوان برای پوکی استخوان استفاده کرد: نوارهای مگنتیک تراپی، wraps، کفیها، پدها و جواهرات. از آنجایی که پوکی استخوان به طور عمده در استخوانهای دراز یافت میشود (اگرچه تمام استخوانهایی که دارای تراکم کم هستند میتوانند تحت تاثیر قرار گیرند) مهمترین مفاصل متحمل بار تحت تاثیر قرار میگیرند. به همین دلیل علائم دردناک میتوانند بسیار شدید باشند زیرا متحرک کردن بسیار دردناک است، برای اطمینان از سریعترین نتیجه ممکن از مگنت تراپی، ترجیحا مگنتهای فوق العاده قوی استفاده شوند.
تزریق پی آر پی
درمان پی آر پی ، که بطریق دیگر به عنوان درمان پلاسما غنی از پلاکت شناخته میشود، روش تزریقی است که از قدرت پلاسمای غنی از پلاکت خود بیمار و عوامل رشد برای کمک و سرعت بخشیدن به بهبودی مشکلات وابسته به استخوانپزشکی مانند پوکی استخوان، استفاده میکند.
در طول درمان، خون از بیمار استخراج میشود و از طریق سانتریفیوژ پردازش میشود که پلاسمای غنی از پلاکت را جدا میکند. هنگامی که این پلاسما جدا شده است، دوباره به بیمار در محل آسیب تزریق میشود.