کمردرد یکی از مشکلات شایع جسمانی است و تحقیقات نشان داده که از هر ۱۰ نفر، هشت نفر در برخی از مراحل زندگی خود دچار کمردرد به ویژه درد پایین کمر می شوند. ممکن است هنگام کار کردن در حیاط یا تمیز کردن منزل دچار گرفتگی کمر شوید یا حتی در برخی موارد درد کمر به علت آسیب دیدگی در گذشته ناشی از فعالیت ورزشی یا یک بیماری مزمن از قبیل آرتروز یا اسپوندیلیت آنکیلوزان به وجود بیاید. در صورت بروز درد شدید یا ناگهانی باید به پزشک یا متخصص فیزیوتراپی مراجعه کرد. به ویژه در مواردی که درد پس از مدتی بهبود پیدا نمی کند.
درمان کمر درد
روش های متعددی برای درمان کمردرد وجود دارد که باید با توجه به نیازهای بیمار مورد استفاده قرار بگیرند. برخی از این روش ها عبارتند از مراقبت در منزل، دارو درمانی، روش های درمانی جایگزین یا حتی عمل جراحی. با توجه به نتایج حاصل از معاینات اولیه و تشخیص مشکل بیمار، برخی از روش‌های درمانی با تاثیرات بیشتری در کنترل درد او همراه هستند. در برخی از بیماران استفاده از روش های ترکیبی نتایج بهتری را ایجاد می کند.
روش های غیر جراحی برای درمان کمر درد
روش های درمانی خانگی می توانند به درمان درد خفیف یا شدید ناشی از گرفتگی و کشیدگی عضله و همچنین درد شدید و مزمن کمک نمایند. خود مراقبتی نیز یک فاکتور بسیار مهم است که بیمار می تواند با پیروی از آن به بهبود شرایط خود کمک نماید. در صورت که روش های درمانی خانگی تاثیری در بهبود درد نداشته باشند، پزشک برای کاهش درد به سراغ درمان دارویی خواهد رفت اما این روش ها نمی توانند به تغییر علت بروز درد بپردازند. پزشک معمولاً در کنار دارو درمانی انجام روش های دیگری نظیر فیزیوتراپی را نیز توصیه می کند.
استراحت موقت
گاهی اوقات درد پایین کمر با استراحت موقت و اجتناب از انجام دادن فعالیت ورزشی سنگین بهبود پیدا می‌کند. بیمار نباید بیش از چند روز در بستر استراحت کند زیرا بی تحرکی با تاثیرات منفی بر بدن و سفتی عضلات همراه است.
تغییر سطح فعالیت جسمانی
داشتن فعالیت جسمانی اما اجتناب از انجام دادن کارها و موقعیت هایی که باعث تشدید درد می شود می تواند کمک کننده باشد. به عنوان مثال نشستن به مدت طولانی در ماشین یا پشت میز می تواند باعث تشدید درد شود به همین دلیل باید فرد هر ۲۰ دقیقه یک بار بلند شود و کمی راه برود یا به کشش عضلات خود بپردازد. در صورتی که ایستادن باعث بدتر شدن درد شود بیمار باید از انجام دادن کارهایی که درد را تشدید می‌کند مانند شستشوی ظروف خودداری کند. اجتناب از انجام دادن کارها یا حرکاتی که درد را تشدید می کنند یا حداقل کاهش تعداد دفعات انجام این امور می تواند از اسپاسم دردناک کمر بکاهد و به بهبود کمر کمک نماید.
رژیم غذایی
برخی از انواع غذاها بسیار التهاب آور هستند به ویژه غذاهای سرشار از چربی های ترانس، قند پالایش شده و غذاهای فرآوری شده. با پزشک خود مشورت کنید تا به این نتیجه برسید که آیا رژیم غذایی شما در بروز کمردرد نقش دارد یا خیر و چگونه می توانید به تغییر آن بپردازید. داشتن تناسب اندام و کاهش وزن اضافی بدن باعث میشود فشار کمتری به ستون فقرات وارد شود و از شدت درد کاسته خواهد شد.
مصرف داروهای مسکن
داروهای مسکن جز روش های غیر تهاجمی برای درمان درد کمر محسوب می‌شوند. این داروها عبارتند از ناپروکسن، ایبوپروفن و استامینوفن که به کاهش درد و تورم ناشی از کمردرد مرتبط با اختلالات عضلانی کمک می کنند. با این حال این داروها نمی توانند به طور کامل علائم مرتبط با فشردگی عصب یا مشکلات دیسک را برطرف نمایند.
اجتناب از استعمال دخانیات
تحقیقات نشان داده افراد سیگاری چهار برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری دچار بیماری تحلیل برنده دیسک یا سایر مشکلات ستون فقرات می شوند. نیکوتین موجود در سیگار و سایر محصولات تنباکو می توانند باعث ضعیف شدن استخوان های ستون فقرات و از بین رفتن مواد مغذی موجود در بافت اسفنجی دیسک شوند که دیسک به عنوان ضربه گیر بین مفاصل عمل می کند. سالم بودن ستون فقرات باعث حفظ انعطاف پذیری کمر و جلوگیری از سفتی و دردناک شدن عضلات آن خواهد شد.
استفاده از کمپرس سرد یا گرم
گرمای ناشی از دوش آب گرم، بطری آب گرم یا پد گرمایی الکتریکی یا حتی چسب گرمایی و شیمیایی می تواند به بهبود گردش خون و رفع گرفتگی عضلات کمک کند. افزایش خونرسانی باعث ارسال مواد مغذی و اکسیژن بیشتر به عضلاتی خواهد شد که به ترمیم و سالم ماندن نیاز دارند. در هنگام استفاده از کمپرس سرد یا گرم باید از پوست خود مراقبت کنید تا از آسیب دیدگی بافت جلوگیری شود. استفاده متناوب از کمپرس گرم و سرد به ویژه هنگامی که قصد شروع مجدد فعالیت جسمانی را دارید می تواند کمک کننده باشد؛ قبل از شروع فعالیت جسمانی از کمپرس گرم استفاده کنید که به شل شدن عضلات کمک می کند و باعث بهبود انعطاف پذیری و توانایی حرکتی شما خواهد شد. پس از ورزش نیز از کمپرس یخ به منظور کاهش احتمال بروز التهاب و تورم ناشی از ورزش استفاده کنید.
فیزیوتراپی برای درمان درد کمر
در اکثر موارد برنامه های فیزیوتراپی با هدف درمان درد و برخی از انواع دردهای انتشار دهنده که تا ساق پا امتداد پیدا می‌کنند طراحی شده اند و شامل چند مورد از فعالیت ورزشی زیر می باشند:
حرکات کششی
کشش صحیح عضلات در کنار فعالیت ورزشی مناسب می‌تواند به بهبود دامنه حرکات بدن و رفع سفتی و گرفتگی عضلات و همچنین بهبود چروکیدگی عضله ناشی از نداشتن فعالیت جسمانی یا حتی اسپاسم مرتبط با نامناسب بودن حالت بدن یا التهاب عصب کمک ک
ند. اکثر بیماران باید از یک برنامه ورزشی طراحی شده توسط متخصص فیزیوتراپی یا متخصص ستون فقرات پیروی کنند. به طور کلی بیمارانی که دچار درد پایین کمر هستند باید بر انجام دادن حرکات کششی عضلات پایین کمر، عضلات شکم و لگن و پا تمرکز داشته باشند. بیمار باید از کشش شدید و بیش از حد بدن خود اجتناب کند و حرکات کششی را به آرامی و به تدریج آغاز نماید.
تمرینات پایدارکننده پویا
این گروه از تمرینات ورزشی شامل انجام دادن حرکات به کمک توپ ورزشی، دستگاه تعادل و تمرینات مخصوص پایدار کردن بدن است. نکته مهمی که باید در خصوص انجام تمرینات پایدارکننده پویا در نظر داشته باشید تقویت عضلات ثانویه ستون فقرات و محافظت از ستون فقرات با انجام دادن حرکات مختلف است.
تمرینات مخصوص تقویت عضلات مرکزی
از انواع مختلفی از تمرینات ورزشی به منظور تقویت عضلات شکم و پایین کمر استفاده میشود تا این گروه از عضلات بتوانند از ستون فقرات محافظت کنند.
تجویز دارو
پزشک برای تسکین درد مزمن پایین کمر که پاسخی به داروهای مسکن معمولی نداده است به تجویز داروهای قوی‌تر خواهد پرداخت. این داروها به شرح زیر می باشند:
- شل کننده های عملکردی شبیه سرکوب کننده سیستم اعصاب مرکزی دارند و باعث افزایش توانایی حرکتی عضلات و تسکین درد ناشی از اسپاسم یا گرفتگی عضلات خواهند شد. شل کننده های عضلانی نقشی در کنترل درد مزمن ندارند.
- داروهای مسکن قوی با ضعیف کردن فرآیند ارسال سیگنال ها به مغز باعث تغییر مسیر درد خواهند شد. این داروها اغلب برای درمان درد شدید و موقت مورد استفاده قرار می گیرند مانند درد شدید پس از عمل جراحی. به ندرت پزشک استفاده از این داروها را برای درمان درد دائمی توصیه می کند زیرا با عوارض جانبی زیادی همراه هستند و به سادگی باعث اعتیاد می شوند.
تزریق اپیدورال
در این روش پزشک به تزریق استروئید درون بخش خارجی فضای اپیدورال می‌پردازد که اطراف طناب نخاعی را احاطه کرده است. برای این کار پزشک از هدایت تصویری استفاده می‌کند که فلوروسکوپی نامیده میشود تا سوزن در نواحی مورد نظر قرار بگیرد. هدف از تزریق استروئید کاهش التهاب اطراف ریشه فشرده شده عصب و تسکین موقت درد است. اغلب از این روش ها همراه با سایر روش های درمانی استفاده می شود به عنوان مثال تزریق استروئید در فضای دورال می‌تواند باعث تسکین موقت درد شود تا برنامه فیزیوتراپی به خوبی انجام گردد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت
پلاسمای غنی از پلاکت حاوی مقادیر بسیار زیادی پلاکت است که پلاکت یکی از واحدهای سازنده اصلی خون محسوب می شود. پلاکت حاوی ترکیبات شیمیایی خاصی است که فاکتورهای رشد نامیده می شوند و نقش مهمی را در بهبود آسیب دیدگی ایفا می کنند. با تزریق پلاسمای غنی از پلاکت درون کمر این فاکتورها و پروتئین های متراکم، شروع به ترمیم نواحی آسیب دیده می نمایند تا درد برطرف شود و ستون فقرات بتواند به حالت عادی برگردد. معمولاً از این روش در کنار روش های دیگری نظیر فیزیوتراپی استفاده می شود. در مواردی که سایر انواع تزریق تاثیری در تسکین درد بیمار نداشته باشد پزشک انجام این روش را توصیه خواهد کرد. تزریق پلاسمای غنی از پلاکت می تواند در درمان برخی از انواع کمردرد به ویژه کمردرد مرتبط با بیماری تحلیل برنده دیسک، که یکی از علل شایع کمردرد است، بسیار مفید باشد. با این حال تزریق پلاسمای غنی از پلاکت برای همه انواع کمردرد توصیه نمی شود.
اوزون تراپی
اوزون تراپی یکی از روش‌های موجود برای درمان درد مزمن کمر ناشی از بیرون زدگی دیسک یا سایر مشکلات ساختاری ستون فقرات است. در این روش از گاز ناپایدار اوزون به جای گاز پایدار اکسیژن استفاده می شود که مولکول های گاز اوزون به ایجاد یک واکنش شیمیایی می پردازند تا باعث کاهش درد و التهاب و کاهش تحلیل رفتگی ستون فقرات یا بیرون زدگی دیسک شوند.
مگنت تراپی
مگنت تراپی یکی دیگر از روش‌های درمانی موجود است که از میدان مغناطیسی برای درمان برخی اختلالات استفاده می کند. در این روش مگنت های دائمی در نزدیکی بدن قرار می گیرند تا استخوان ها را به ترمیم سریعتر، تسکین درد و ایجاد سایر تاثیرات درمانی وادار نمایند. این روش معمولاً توسط پزشکان به عنوان درمان مشکلات کمر درد و مفاصل کمر توصیه میشود.
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست روشی است که از جریان الکتریکی برای تغییر نحوه احساس درد استفاده می‌کند و بدین منظور از ارسال سیگنال های درد به مغز جلوگیری می نماید. در ابتدا الکتروتراپی همراه با تحریک الکتریکی به صورت آزمایشی انجام می شود و در صورتی که بیمار به طور نسبی شاهد کاهش درد خود باشد پزشک برنامه درمان را آغاز خواهد کرد.
اولتراسوند تراپی
اولتراسوند تراپی یک روش برای انتقال گرمای عمیق است و در این روش از امواج صدا استفاده میشود که به درون پوست و بافت های عمیق بدن نفوذ می کنند. اولتراسوند تراپی برای تسکین درد شدید و ترمیم بافت نرم مفید است.
تراکشن ستون فقرات
تراکشن ستون فقرات یک روش درمانی برای رفع فشار است که فشار را از روی ستون فقرات برمی دارد. این فرآیند به صورت دستی یا مکانیکی انجام می شود و برای درمان بیرون زدگی دیسک، سیاتیک، بیماری تحلیل برنده دیسک، گیر افتادگی عصب و سایر بیماری‌های کمر مورد استفاده قرار می گیرد. تراکنش ستون فقرات با کشش ستون فقرات به رفع فشار از روی دیسک کمک می کند. این امر به صاف شدن ستون فقرات و بهبود توانایی بدن برای ترمیم خود کمک خواهد کرد.
درمان دستی
متخصص درمان دستی یا سایر پزشکان از این روش به منظور بهبود مطابقت ستون فقرات، بهبود توانایی حرکتی بیمار، کاهش سفتی، درد و ناراحتی بیمار استفاده می کنند. متخصص درمان دستی از قدرت و حرکات دست خود برای بهبود ساختارهای ستون فقرات استفاده می کند تا درد پایین کمر بیمار برطرف شود.
عمل جراحی برای درمان کمردرد
در مواردی که بیمار دچار درد شدید کمر است و پس از ۶ تا ۱۲ هفته امتحان کردن روش های غیر جراحی بهبود نیافته است پزشک انجام عمل جراحی را توصیه خواهد کرد. بیمار تصمیم نهایی برای انجام جراحی کمر را خواهد گرفت و فقط در موارد نادر ممکن است بیمار به جراحی اورژانسی برای درمان درد پایین کمر نیاز داشته باشد.
جراحی رفع فشار
جراحی رفع فشار به از بین بردن فشار از ریشه اعصاب ستون فقرات ناشی از بیرون زدگی دیسک یا رشد زائده استخوانی کمک می کند. جراحی رفع فشار به دو دسته تقسیم می شوند که به شرح زیر می باشند:
- جراحی لامینکتومی به خارج کردن بخش خارجی استخوان یا بافت نرمی می پردازد که باعث تحت فشار قرار گرفتن یک یا چند عصب شده است. جراحی لامینکتومی معمولاً در افرادی انجام میشود که دچار درد و ضعف پا ناشی از تنگی کانال نخاعی و تغییرات ایجاد شده در مفاصل فاست، دیسک یا زائده های استخوانی هستند.
- میکرودیسککتومی یک روش جراحی کم تهاجمی است که در افراد مبتلا به بیرون زدگی دیسک انجام می گردد که دچار درد انتشار دهنده به پا شده اند.
میتوان به کمک روش های باز و کم تهاجمی و با ایجاد کوچکترین برش و کمترین درد به بهبود بیمار کمک کرد تا بتواند مجدداً به انجام فعالیت های کاری و روزمره خود بپردازد. در اکثر موارد این عمل های جراحی به یک شبانه روز بستری شدن در بیمارستان نیاز دارند.
جراحی فیوژن ستون فقرات لومبر
از بین بردن بافت نرم بین دو یا چند مهره و جایگزین کردن آنها با استخوان یا بافت فلزی جراحی فیوژن نامیده می شود. انجام این عمل باعث می شود با گذر زمان به معمولاً طی مدت ۶ تا ۱۲ ماه استخوان شروع به رشد نماید و به یک استخوان بلند متصل شود تا به پایدار کردن و حذف حرکات ناحیه مورد نظر کمک کند. میتوان جراحی فیوژن را در ستون فقرات لومبر، قسمت جلوی ستون فقرات یا به صورت ترکیبی انجام داد. روش های نوین، کاشت ایمپلنت و ایجاد تغییرات بیولوژیک باعث کوتاه شدن دوران بهبود می شود و بیمار می تواند به انجام امور کاری و فعالیت‌های روزمره خود بپردازد.
سایر روش‌های جراحی
برخی از روش‌های جدید جراحی که برای درمان درد پایین کمر مورد استفاده قرار می گیرند به شرح زیر می باشند:
- در برخی از بیماران جراحی تعویض دیسک با دیسک مصنوعی توصیه میشود تا علائم مرتبط با بیماری تحلیل برنده دیسک کاهش پیدا کند. این روش در مقایسه با جراحی فیوژن با مزایای متعددی از قبیل کوتاه شدن دوران بهبود و حفظ توانایی حرکتی ستون فقرات همراه است با این حال باید اطلاعات بیشتری جمع آوری گردد.
- استفاده از دستگاه حرکتی خلفی جایگزین جراحی فیوژن برای تنگی کانال نخاعی و اسپوندیلولیستزیس تحلیل برنده خفیف است. هدف از انجام این روش درمانی کسب نتایج مشابه فیوژن، کوتاه شدن دوران بهبود و کمک به توانایی حرکتی بیمار است. با ابن حال باید تحقیقات بیشتری در خصوص نتایج استفاده از این روش در بلند مدت انجام شود.
سوالات متداول
آیا راه رفتن به کاهش درد کمک می کند؟
پیاده روی به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه و دو بار در روز می تواند به تسکین درد پایین کمر کمک کند. در صورت تمایل می‌توانید به جای پیاده روی به انجام تمرینات ورزشی سنگین تر بپردازید.
کمردرد چقدر طول میکشد؟
معمولا درد شدید یا موقت کمر چند روز تا چند هفته طول می کشد. در اکثر موارد درد پایین کمر شدید است و طی مدت چند روز و به کمک روش‌های درمانی خود مراقبتی بهبود پیدا می‌کند به نحوی که بیمار می‌تواند مجدداً به انجام فعالیت‌های روزمره خود بپردازد.
آیا استراحت در بستر باعث تشدید درد کمر می شود؟
استراحت کوتاه می تواند شما را از ایستادن یا نشستن که باعث درد شدید کمر می‌شوند دور نگه دارد اما استراحت بیش از حد منجر به تشدید درد خواهد شد.
برای جلوگیری از کمردرد در حین خواب چه باید کرد؟
اگر به پهلو می خوابید یک عدد بالش را بین زانو های خود قرار دهید و کمی زانوهایتان را به سمت قفسه سینه کشید. اگر عادت دارید به پشت بخوابید سعی کنید یک عدد بالش را زیر زانوهای خود بگذارید یا حوله کوچکی را تا کرده و زیر کمرتان قرار دهید. از خوابیدن روی شکم خودداری کنید زیرا فشار بسیار زیادی را به کمر وارد می کند.
