درمان انحراف زانو با بریس مخصوص، ارتز، حرکت اصلاحی و…

“پای پرانتزی” و “زانو ضربدری” از ریخت افتادگی انحراف در اندام های حرکتی شامل دست ها و پاها است. پاهای پرانتزی، در قسمت زانو خم شدگی به سمت بیرون دارند، فاصله بین دو زانو زیاد است و مچ پاها به یکدیگر چسبیده است اما در زانو ضربدری، زانوها از سمت داخل به یکدیگر میچسبند ولی بین مچ پاها فاصله وجود دارد. هر دو انحراف اندام می‌تواند فیزیولوژیکی (نرمال و پدیده طبیعی) باشد همچنان که میتوانند دلیل یک بیماری از نظر آسیب شناسی «پاتولوژی» بشوند.

انواع انحراف زانو

انحراف زانو پدیده ای رایج در دوران کودکی هستند و معمولاً جزو تغییراتی در الگوی رشد طبیعی است. رایج ترین انحرافات زاویه دار که در کودکان و بزرگسالان دیده میشود عبارتند از:

زانو ضربدری چیست

زانو ضربدری، یک پدیده است که در آن، در حالت ایستاده، مچ پای فرد از هم فاصله دارد اما زانوها یکدیگر را لمس می‌کنند و زاویه‌ی زانوها نسبت به یکدیگر تغییر می‌کند. این وضعیت در کودکان به عنوان یک مرحله رشد استاندارد در نظر گرفته می‌شود و تا سن ۷ یا ۸ سالگی به طور خودی خود اصلاح می‌شود. اما اگر زانو ضربدری بیش از ۶ سال ادامه یابد یا یک پا بیشتر از دیگری درگیر شود، این نشانه‌ای از “سندروم زانو ضربدری” است. زانو ضربدری خارج از الگوی رشد استاندارد است و ممکن است ناشی از بیماری، عفونت و دیگر عوامل باشد. برای درمان این موارد، ممکن است نیاز به تدابیر ارتوپدی باشد.

پای پرانتزی

قسمت زانو ها در “پای پرانتزی” به سمت بیرون خمیدگی دارند، به طوریکه اگر مچ پا به یکدیگر چسبیده باشند همچنان زانو ها از هم فاصله دارند. برای درک بیشتر پای پرانتزی «genu vaum»، لازم است وضعیت “نرمال” پاها را بدانید.

دلایل انحراف زانو

برخی دلایل رایج انحراف زانو:

• بیماری ها متابولیک و سوخت و ساز
• نارسایی حاد کلیوی
• ضربه جسمی
• آرتروز (معمولاً زانو)
• عفونت استخوان (التهاب مغز استخوان یا استئومیلیت)
• راشیتیسم (بیماری تضعیف کننده استخوان به دلیل کمبود ویتامین D)
• وراثت
• صفحه رشد استخوان
• تومور خوش خیم استخوان
• بد جوش خوردن استخوان پس از شکستگی

اضافه وزن یا چاقی نیز می‌تواند فشار بیشتری به زانو وارد کرده و در ایجاد انحراف زانو کمک کند.

علائم انحراف زانو

متداول ترین نشانه انحراف زانو، وجود فاصله بین مچ پا در زمان کنار هم قرار گرفتن زانو ها است. نشانه های دیگر، از نتایج راه رفتن افراد با انحراف زانو و علائمی که از خود بروز میدهند آشکار میشود. مانند:

• درد در ناحیه زانو، پا، باسن و مچ
• لنگ زدن – مفاصل سفت یا دردناک
• در هنگام ایستادن پاها در قسمت زانو کنار یکدیگر قرار نمیگیرند
• درد در ناحیه زانو یا باسن – کاهش قدرت حرکتی در قسمت باسن
• دشواری در راه رفتن و یا دویدن
• سستی زانو
• آرتروز پیش رونده یا مزمن در بزرگسالان
• نارضایتی خود فرد یا والدین از نظر زیبایی و استایل بدن

علائم دیگر بیماری های زمینه ای نیز ممکن است وجود داشته باشد.

چگونه انحراف زانو تشخیص داده میشود؟

تشخیص انحراف زانو به وسیله‌ی مرور سوابق پزشکی، بررسی بیماری‌های زمینه‌ای، سوابق خانوادگی و ارزیابی وضعیت سلامت فعلی فرد انجام می‌شود. همچنین، شامل معاینه فیزیکی پاهای بیمار و مشاهده راه رفتن او می‌شود. یکی از روش‌های مورد استفاده دیگر، استفاده از دستگاه “تصویربرداری سه بعدی سیستم اسکلتی ایکس” یا “EOS” است. این دستگاه، با تصویربرداری از منطقه باسن تا مچ پا، به پزشک ارتوپد کمک می‌کند تا محور مکانیکی تغییر شکل زانو و محل آن را تشخیص دهد. در نتیجه، در اشعه ایکس، بزرگی، اندازه و محل انحراف زانو مشخص می‌شود.

درمان انحراف زانو بریس زانو

در وضعیت نوع خفیف بیماری بلانت «blount disease» یا راشیتیسم، ممکن است قالب زدن اختصاصی “بریس” مفید واقع شود، اما همه کودکان توانایی تحمل آن را ندارند. کمااینکه این روش درمان ممکن است تا 88 ماه به طول بیانجامد.

هدف از بریس به این صورت است که هنگام اعمال وزنه از طریق راه رفتن، فشار بیشتری روی پا وارد می‌شود تا زانو خم شود. با استفاده از مواد اولیه بهتر و پیشرفت های جدید در فناوری چاپ سه بعدی، بریس را می‌توان به گونه ای اختصاصی تر تولید کرد که بتواند به سرعت با ساختار زانو کودک تنظیم شود. همچنین به دلیل کشسانی بالا میتواند با فشار برخورد (فشار و کشش) پا تنظیم شود. بریس، زانوها را به شکل دلخواهی پیکربندی می‌کند. به علاوه، بیمار تنها در مواقع ایستاده یا راه رفتن، از آن استفاده میکند. لازم نیست بیمار همیشه آن را بپوشد و وقتی به رختخواب می‌رود، آن را در بیاورد.

بیماران مسن مبتلا به بیماری مفاصل مزمن که ممکن است همچنین به مشکل انحراف زانو/ پا پرانتزی دچار باشند، همیشه با انجام عمل احساس راحتی نمی‌کنند. در این دست موارد، بریس زانو می‌تواند برای آن ها آسودگی خاطر به همراه داشته باشد. بریس با کاهش نیروی برآمدگی و درد به زانو و همچنین به بیمار، برای دوباره به دست آوردن توانایی راه رفتن کمک می‌کند. از نکات منفی آن میتوان به قیمت بالای بریس، به ویژه اگر وارداتی باشد، اشاره کرد. این نوع بریس های وارداتی، از مواد با کیفیت بالا ساخته شده که نه خیلی سخت و نه خیلی سفت است. همچنین از طراحی خوبی برخوردار است و دارای یک دستگیره تنظیم تنش است که هنگام ایستادن و راه رفتن بیمار به زانوها/ پاها فشار وارد میکند. هنگام نشستن تنش موجود آزاد میشود.

یک بریس زانو، می‌تواند تنش را طوری تنظیم کند تا زانو به حالت مستقیم برگردد. همچنین بیماران مسن که پای پرانتزی خود را از بیماری زانو مزمن گرفته اند نیز میتوانند از آن استفاده کنند. به تازگی نیز، بریس ها نسبت به سال های گذشته بهتر شده و از مواد موثرتری طراحی و ساخته شده اند.

کفش های طبی

استفاده از کفش طبی، روش جدیدی از درمان است. کفش یا کفی کفش سفارشی، می‌تواند ساختار صفحه افقی بدن (سطحی از یک طرف بدن به طرف دیگر بدن به صورت موازی با بدن که بدن را به دو نیمه فوقانی و تحتانی تقسیم میکند)، زاویه و طول پاها را تنظیم کند. از این گذشته، می‌توان آنها را به محض اینکه کودک قادر به راه رفتن شد، ساخت و استفاده کرد.

قاعده این کار به این صورت است که از فشار وزن بدن و تنش بدن به هنگام راه رفتن، به عنوان نیروی خم کننده بر مفاصل زانو استفاده کنید. این امر باعث تحریک عملکرد صحیح ماهیچه ساق پا، ایجاد تعادل بیشتر در بدن و همچنین کاهش نیروی برخورد غیرعادی بر روی مفاصل در نقاط مختلف (مچ پا، زانو، لگن و پشت) می‌شود.

علاوه بر این، افرادی که از مشکلات زانو رنج نمیبرند نیز می‌توانند از کفش های طبی استفاده کنند. به عنوان مثال، ورزشکاران می‌توانند با پوشیدن کفش هایی از این نوع، وضعیت ایستایی خود را در وضعیت بهتری قرار دهند، چرا که این کفش ها با الزامات ساختار بدن خاص خود هماهنگ تر هستند.

انحراف زانو و ورزش

زمانی که صحبت از انحراف زانو و ورزش به میان می آید، برخی از متخصصان، تمرینات ورزشی را بهترین روش برای تصحیح انحراف زانو میدانند. همه این تمرینات برای اصلاح انحراف زانو مستلزم این است که آنها را به طور منظم هر روز انجام دهید تا بیشترین بهره را ببرید.

حرکت ورزشی لانژ کناری

این تمرین برای اصلاح انحراف زانو بسیار عالی است؛ زیرا عضلات اصلی ناحیه لگن را درگیر میکند. برای انجام این تمرین، ابتدا صاف بایستید و پاهایتان را از هم باز کنید.

مطمئن شوید پاها با شانه های شما هم راستا هستند و دست ها را جلوی قفسه سینه خود نگه دارید. هم اکنون، یک قدم بزرگ را به آرامی و مداوم، به سمت چپ یا راست بدن خود بردارید.

به محض برخورد پاها به زمین، زانوها را خم کرده و باسن خود را به عقب ببرید؛ و به محض اینکه زانوها را خم میکنید، باید یک انقباض قوی را احساس کنید تا مطمئن شوید که تمرین را به درستی انجام میدهید.

بلافاصله بعد از این احساس انقباض، بدن خود را به حالت اولیه بازگردانید و سپس حرکت را در سمت مخالف تکرار کنید. بنابراین اگر از سمت چپ خود تمرین را شروع کردید الان باید سمت راست خود را انجام دهید.

برای اثربخشی این تمرین ساده، می‌توانید یک توپ تمرینی سنگین را جلوی قفسه سینه خود نگه دارید.

گام برداشتن های به سمت بالا برای تقویت انحراف زانو بسیار عالی هستند چرا که عضلات دور کننده (ابداکتور) و ران را که عامل تغییر شکل ساق پای شما هستند را هدف قرار می‌دهند.

برای شروع این تمرین اصلاح انحراف زانو، ابتدا راست بایستید و سمت راست خود را کنار صندلی قرار دهید. حال پای راست خود را روی صندلی گذاشته و پای چپ را روی زمین نگه دارید.

بدن خود را تا آنجا که می‌توانید بالا بیاورید و سپس به حالت اولیه بازگردید. همین روش را روی پای مخالف تکرار کنید. حدود 81 تا 81 بار این تمرین را تکرار کنید تا به نتایج دلخواه برسید.

تمرین پله یا استپ آپ (از طرفین)

تمرینی انحراف زانوی بسیار مناسبی برای تقویت عضلات ران و باسن میباشد. این تمرین مناسب انحراف زانو بوده زیرا به تقویت عضلات و قسمت‌هایی که مسئول بدشکلی و انحراف پا هستند میباشد .
برای شروع این تمرین انحراف زانو شما باید در سمت راست یک نیمکت یا پله نه چندان بلند صاف بایستید. حالا در حالی که پای چپ شما روی زمین است پای راستتان رو روی نیمکت قرار دهید.
به آرامی پای راست خود را صاف کنید و سمت دیگر بدن خود را بالا بکشید، تا جایی که میتوانید این کار را به آرامی انجام دهید حال این تمرین را برای پای چپ خود تکرار کنید. برای کسب بهترین نتیجه بهتر است این تمرین انحراف زانو را هر بار 10 تا 12 مرتبه برای هر پا، انجام دهید

سیم کش بدنسازی

این تمرین نیاز به استفاده از دستگاه سیم کش دارد. هرچه بیشتر این تمرین کجی زانو ساده را انجام دهید، باسن و قسمت خارج ران شما قوی تر می‌شود.

قبل از شروع این تمرین زانو برای بیماران، مطمئن شوید که دستگاه در پایین ترین سطح تنظیم شده است و سپس دستگاه را به پایین ترین قسمت پای راست خود وصل کنید. در حین انجام این تمرین، مطمئن شوید که شانه های شما رو به روی وزنه قرار دارند.