در رفتگی کشکک زانو زمانی اتفاق می افتد که کلاهک زانو از شیار عمودی خود در مفصل زانو خارج شود. معمولا در اثر فشار، برخورد، سقوط یا بد راه رفتن ایجاد می شود. کشکک زانوی دررفته دردناک است و مانع راه رفتن شما می شود، اما درمان آن آسان است و گاهی اوقات خود به خود اصلاح می شود.
در رفتگی کشکک زانو چیست؟
دررفتگی کشکک به دررفتگی کشکک زانو از گودی آن در مفصل زانو گفته می شود. مفصل زانو از سه استخوان تشکیل شده است: استخوان ران، ساق پا و استخوان زانو در وسط. به طور معمول هنگامی که پای خود را خم و صاف می کنید، کشکک زانو در داخل شیار عمود بین انتهای پایین استخوان ران و انتهای بالایی استخوان ساق پا (شیار تروکلئار) به بالا و پایین می لغزد. شبکه ای از تاندون ها و رباط ها، کشکک زانو را در داخل شیار محکم می کنند و در حین حال حرکت می دهند.
هنگامی که کشکک در می رود یعنی به خارج از شیار تروکلئار منتقل می شود و دیگر نمی تواند به بالا یا پایین حرکت کند. این اتفاق باعث قفل شدن زانو می شود و رباط ها را از جای خود بیرون می کشد و اغلب باعث پارگی آنها می شود. در بیشتر موارد (نود و سه درصد مواقع) کشکک زانو به صورت ناگهانی به سمت بیرون شیار حرکت می کند. دررفتگی کشکک معمولا یک آسیب حاد ناشی از ضربه یا چرخش و پیچش ناگهانی است. مانند هر دررفتگی دیگر تا درمان نشود دردناک و ناتوان کننده است. اما دررفتگی کلاهک زانو گاهی اوقات خود را اصلاح می کند.
انواع دررفتگی کشکک
در بیشتر موارد، دررفتگی کشکک ناشی از فشار است که به آن دررفتگی حاد کشکک میگویند. این وضعیت نسبتاً شایع است، زیرا کشکک به سبب حساسیت بیشتر در مقایسه با سایر مفاصل، به راحتی ممکن است دررفتگی کند، و درمان آن هم نسبتاً آسان است.
با این حال، دررفتگی کشکک به ندرت به دلیل رشد بدن اتفاق می‌افتد. در این وضعیت، به آن دررفتگی مادرزادی کشکک یا دیسپلازی تروکلئار میگویند. در این مورد، کشکک خارج از شیار تروکلئار رشد میکند و نمی‌توان آن را به جای خود بازگرداند. این نوع موارد نیاز به جراحی برای اصلاح دارند.
تفاوت بین دررفتگی کشکک و سابلوکساسیون کشکک چیست؟
برخی از افراد ممکن است فکر کنند که دچار دررفتگی کشکک شده اند در حالی که واقعا سابلوکساسیون کشکک دارند. سابلوکساسیون یک دردرفتگی جزیی است به این معنا که استخوان داخل مفصل ناپایدار است و ممکن است کمی از جای مناسب خود خارج شده باشد اما تا آخر بیرون نیامده است.
هنگامی که شما سابلوکساسیون کشکک دارید، کاسه زانو در شیار حرکت می کند و شما همچنان می توانید راه بروید اما ممکن است احساس ناراحتی یا ناپایداری داشته باشید و هنگام حرکت صدای ترق تروق بشنوید. سابلوکساسیون کشکک می تواند در اثر آسیب یا شلی کلی در مفصل (بی ثباتی کشکک) ایجاد شود.
چه چیزی باعث دررفتگی کشکک میشود؟
دررفتگی حاد کشکک به دلیل فشار، یا در اثر ضربه مستقیم یا یک گام بد که از وزن بدن شما علیه شما استفاده می کند ایجاد می شود. سقوط یا برخورد شدید می تواند کشکک زانو را از جای خود خارج کند. همچنین می تواند ناشی از چیزی، به سادگی یک چرخش ناگهانی باشد. یعنی در حالی که هنوز ساق پا ثابت است زانو می چرخد. معمولا ورزشکاران و رقصندگان که تغییر جهت ناگهانی می دهند دچار این مشکل می شوند.
برخی افراد ناپایداری کشکک زانو دارند به این معنی که تاندون ها و رباط هایی که کشکک زانو را درجای خود نگه میدارند از قبل، شل و ناپایدار هستند. این وضعیت می تواند ناشی از یک آسیب قبلی یا یک بیماری آناتومیک قبلی باشد. کششک زانو ناپایدار راحت تر دچار دررفتگی می شود.
افراد مبتلا به دررفتگی مادرزادی کشکک با این بیماری متولد می شوند اما نه همیشه، این وضعیت همچنین می تواند با سایر ناهنجاری های رشدی مرتبط باشد.
چه کسانی دچار دررفتگی کشکک می شوند؟
هر کسی می تواند از طریق آسیب دیدگی دچار دررفتگی کشکک زانو شود. با این حال برخی افراد بیشتر در معرض این مشکل هستند ازجمله:
- ورزشکاران به ویژه در ورزش های پرتحرک
- رقصندگانی که چرخش های سریع انجام می دهند.
- نوجوانانی که مفاصل و رباط هایشان رشد ثابت را از داده است.
- زنانی که باسن پهن تر و رباط های شل ترشان فشار جانبی بیشتری به زانو وارد می کند.
- مردان درشت اندام و بلند قد که مفاصلشان بیشتر تحت فشار است.
- افراد مبتلا به ناپایداری کشکک
پزشکان نمی دانند که چه چیزی باعث دررفتگی مادرزادی کشکک می شود اما معمولا این وضعیت می تواند ناشی از ژنتیک خانوادگی باشد. برخی از بیماری های مادرزادی دیگر هم با آن مرتبط هستند از جمله:
- سندرم لارسن
- آرتروگریپوز
- دیسپلازی دیاستروفیک
- سندرم ناخن کشکک
- سندرم داون
- سندرم الیس وان کرولد
علائم ونشانه های دررفتگی کشکک زانو
صدای ترکیدن ناگهانی- درد شدید
- تورم ناگهانی
- کبودی در زانو
- پیچیدن ناگهانی زانو
- قفل شدن زانو
- ناتوانی در راه رفتن
- کشکک زانو از نظر ظاهر از جای خود خارج شده باشد
کشکک دررفته چقدر دردناک است؟
دررفتگی‌ها به طور کلی بسیار دردناک هستند، اما میزان درد وابسته به میزان خروج استخوان از مفصل، آسیب عضلات و رباط‌های اطراف، رگ‌های خونی و اعصاب است. حرکت دادن مفصل دررفته یا تحمل وزن بر روی آن همواره با درد همراه خواهد بود. تا زمانی که مفصل اصلاح نشود، امکان استفاده معمولی از زانو وجود ندارد.
اگر کشکک دررفته خود را اصلاح کند، ممکن است درد و قابلیت حرکت شما بهبود یابد، اما همچنان نیاز به مراجعه به پزشک دارید. پزشک بررسی خواهد کرد که آیا رباط‌های ثانویه نیز آسیب دیده‌اند و شما را در یک فرآیند توانبخشی طولانی‌تر هدایت خواهد کرد.
دررفتگی کشکک چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشکان معمولا می توانند با معاینه فیزیکی زانو و پرسیدن سوالاتی در مورد آسیب دیدگی کشکک زانو، دررفتگی را تشخیص دهند. با این حال آنها آزمایش های تصویربرداری رادیوگرافی را برای بررسی آسیب های مرتبط مانند پارگی رباط ها، آسیب غضروف یا شکستگی انجام می دهند. برای دررفتگی کشکک می توان ابتدا مفصل را اصلاح کرد و بعد از آن عکس گرفت.
اگر کشکک دررفته شما خودش را اصلاح کند ممکن است متوجه دررفتگی آن نشوید. دررفتگی که خود را اصلاح می کند گذرا نامیده می شود. پس از آن زانوی شما همچنان دردناک و متورم خواهد بود اما ممکن است مانند بسیاری از آسیب های رایج زانو به نظر برسد. در این مورد آزمایش های تصویربرداری می توانند شواهدی را بعد از دررفتگی همراه با آسیب های آن نشان دهند.
دررفتگی کشکک چگونه درمان میشود؟
احیاء
تا زمانی که تشخیص واضح داده نشود یک پزشک می تواند به صورت دستی کشکک زانو را در اسرع وقت جابجا کند، به این روش احیاء میگویند. دررفتگی های کشکک که در زمین بازی رخ می دهند را می توان بلافاصله احیاء کرد. اگر به اورژانس مراجعه کنید ممکن است ابتدا به شما مسکن بدهند. آنها معمولا ابتدا مفصل را اصلاح می کنند و سپس با اشعه ایکس به آن نگاه می کنند.
تصویربرداری
پزشک برای اینکه ببیند کشکک زانو به درستی تعویض شده است و هرگونه درمان مورد نیاز را انجام دهد از آزمایش های تصویربرداری استفاده می کند. اشعه ایکس و سی تی اسکن می تواند هر گونه شرایط آناتومیک موجود را که باعث دررفتگی شده باشد و همچنین هر گونه آسیب اضافی را نشان دهد. در صورت نیاز، ام آر آی می تواند اطلاعات دقیق تری در مورد غضروف و رباط ها بدهد. گاهی اوقات ام آر آی یک درفتگی گذرای قبلی را نشان می دهد که قبلا مشکوک نبوده است.
جراحی
اگر آسیب قابل توجهی به استخوان یا غضروف و تاندون های زانو وارد شده باشد پزشک شما ممکن است برای ترمیم آن جراحی را توصیه کند. همچنین درصورت داشتن دررفتگی های مکرر کشکک یا ناپایداری مزمن کشکک ممکن است نیاز به جراحی باشد. ترمیم و تقویت غضروف و رباط ها یک اقدام پیشگیرانه برای تثبیت مجدد زانو است. زمانی که دررفتگی کشکک مادرزادی باشد مفصل تنها از طریق جراحی قابل ترمیم است.
توانبخشی
چند روز اول با داروهای مسکن و آتل به خانه فرستاده می شوید. بالا بردن به دفعات مکرر و استفاده از کمپرس یخ بر روی مفصل می تواند به کاهش تورم کمک کند. راه رفتن را دوباره به تدریج و با عصا و زانوبند شروع خواهید کنید. فیزیوتراپی برای تقویت مجدد عضلات و درعین حال محدود کردن دامنه حرکت تا زمانی که مفصل تثبیت شود بسیار مهم است. حدود شش هفته تا سه ماه طول می کشد تا کشکک دررفته به طور کامل بهبود یابد.
چگونه از عودکردن دررفتگی کشکک جلوگیری کنیم؟
تمام دررفتگی ها تاحدودی باعث کشیده شدن رباط ها و تخریب غضروف مفصل می شوند. هنگامی که کشکک شما دررفته است اگر دچار این آسیب ها شود، احتمال وقوع مجدد آن بیشتر است. پیشگیری از تصادفات سخت است اما گاهی اوقات عواملی وجود دارند که می توانیم آنها را کاهش دهیم. با توجه به اینکه در وهله اول چه چیزی باعث دررفتگی کشکک شما شده است ممکن است بخواهید یک یا چند مورد از این اقدامات پیشگیرانه را انجام دهید:
- توانبخشی مجدد: مهمترین کاری که می توانید برای جلوگیری از دررفتگی مکرر کشکک انجام دهید این است که دررفتگی شما به خوبی بهبود یابد؛ یعنی فیزیوتراپی را طبق تجویز پزشک انجام دهید و سعی کنید خیلی زود از پای آسیب دیده استفاده نکیند. مشکل شما برای بهبودی نیاز به زمان و توجه دارد.
- آماده کردن عضلات پا: تقویت سیستماتیک هر یک از گروه های عضلانی مختلف که زانو را تثبیت می کنند باعث می شود که هیچ یک از گروه های عضلانی فشار زیادی را تحمل نکنند. علاوه بر این، حرکت کششی هم به این مسئله کمک میکند.
- عمل جراحی: اگر عوامل آناتومیک شما باعث بی ثباتی کشکک می شود ممکن است پزشک برای کمک به تقویت زانو، جراحی را توصیه کند. با پزشکتان مشورت کنید تا متوجه شوید که جراحی برای شما مناسب است یا خیر.
