فتق دیسک وضعیتی است که می‌تواند در هر نقطه از ستون فقرات رخ دهد، اما اغلب در قسمت پایین کمر رخ می‌دهد. گاهی اوقات به آن دیسک برآمده، بیرون زده یا پاره شده می‌گویند. این یکی از شایع‌ترین علل کمر درد و همچنین درد پا یا سیاتیک است. بین 60 تا 80 درصد افراد در مقطعی از زندگی خود کمر درد را تجربه خواهند کرد. برخی از این افراد دچار کمر درد و پا درد ناشی از فتق دیسک خواهند شد. دیسک کمر یک عارضه بسیار دردناک است، بیشتر افراد پس از گذشت چند هفته یا چند ماه از درمان‌های غیرجراحی احساس بهبودی می‌کنند.
دیسک کمر در دوران بارداری
فتق دیسک در طول دوره بارداری می‌تواند درد بیشتری برای مادر به همراه داشته باشد. این شرایط مسئله‌ای نسبتاً عادی در طول دوره بارداری است که به خاطر افزایش وزن و نیز افزایش فشار وارد شده به ستون فقرات ایجاد می‌شود. در برخی موارد، زنان باردار با علائم فتق دیسک مواجه نشده یا متوجه ایجاد این شرایط برای خود نمی‌شوند. با این وجود، فتق دیسک می‌تواند باعث ایجاد درد شدید برای خانم‌های باردار شده و این درد و ناراحتی‌های مربوط به آن معمولاً پس از به دنیا آمدن نوزاد تشدید خواهد شد.
آیا بارداری می‌تواند باعث فتق دیسک شود؟
اولین و مهم‌ترین موضوع این است که بارداری به ندرت علت مستقیم ایجاد دیسک کمر است. مگر اینکه بیمار از یک مورد شدید پوکی استخوان رنج ببرد یا به تازگی از ناحیه کمر آسیب دیده باشد، بعید است دیسک کمر ناشی از بارداری در یک زن ایجاد شود. همان طور که قبلاً اشاره کردیم، سایر عوامل مستعد کننده ممکن است در دوران بارداری به دیسک کمر منجر شوند، مانند یک بیماری زمینه‌ای، آسیب قبلی یا آسیب اخیر. با این وجود، معمولاً دردهای کمر ناشی از تغییراتی که در بدن و اطراف ستون فقرات ایجاد می‌شود، در زنان رخ می‌دهد.
به طور کلی، دیسک کمر در مردان در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی بیشتر شایع است. اما این نمی‌تواند به این معنا باشد که زنان در این سنین از این وضعیت معاف هستند. در واقع، زنان نیز ممکن است به دیسک کمر مبتلا شوند و حتی در سنین پایین‌تر نیز این عارضه را تجربه کنند. در حقیقت، ۹۰٪ افراد در سنین ۲۵ تا ۵۵ سالگی به طور معمول در قسمت تحتانی ستون فقرات دچار دیسک کمر می‌شوند. همچنین، بروز دیسک کمر در ناحیه L4/5 و L5/S1 بیشتر در افراد بالای ۵۵ سال مشاهده می‌شود.
درمان
به طور کلی، معمولاً به بیماران توصیه می‌شود قبل از در نظر گرفتن جراحی ستون فقرات برای فتق دیسک، یک دوره مراقبت محافظه کارانه (غیر جراحی) را شروع کنند. در حالی که این به طور کلی تصمیم درستی است، برای برخی از بیماران مداخله جراحی زودهنگام مفید است. به عنوان مثال، هنگامی که یک بیمار به دلیل گیرکردن ریشه عصبی ناشی از فتق دیسک دچار ضعف عمده پیشرونده در بازوها یا پاها می‌شود، انجام عمل جراحی زودتر می‌تواند هر گونه پیشرفت عصبی را متوقف کند و یک محیط درمانی بهینه برای بهبود عصب ایجاد کند. در چنین مواردی، بدون مداخله جراحی، ممکن است از دست دادن عصب رخ دهد و آسیب دائمی باشد.
درمان‌های محافظه کارانه و جراحی
برای فتق دیسک کمر، درمان‌های محافظه‌کارانه (غیر جراحی) معمولاً می‌تواند حدود چهار تا شش هفته برای کمک به کاهش درد و ناراحتی اعمال شود. روند آزمون و خطا اغلب برای یافتن بهترین ترکیب درمانی لازم است. بیماران ممکن است یک درمان را در یک زمان امتحان کنند یا ممکن است استفاده از ترکیبی از گزینه‌های درمانی به طور همزمان برایشان مفید باشد. به عنوان مثال، درمان‌های متمرکز بر کاهش درد (مانند داروها) ممکن است به بیماران کمک کند تا درمان‌های دیگر (مانند فیزیوتراپی) را بهتر تحمل کنند. علاوه بر کمک به بهبودی، فیزیوتراپی اغلب برای آموزش مکانیک‌های درست بدن (مانند تکنیک بلند کردن مناسب) به بیماران استفاده می‌شود که به جلوگیری از ساییدگی و پارگی بیش از حد دیسک‌ها کمک می‌کند.
ترکیبی از گزینه‌های درمانی محافظه کارانه زیر را می‌توان حداقل در شش هفته اول ناراحتی و درد استفاده کرد:
- فیزیوتراپی، ورزش و کشش ملایم برای کمک به کاهش فشار روی ریشه عصبی
- یخ و گرما درمانی برای تسکین درد
- دستکاری (مانند دستکاری کایروپراکتیک)
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا مهارکننده‌های COX 2 برای تسکین درد
- داروهای مسکن مخدر برای تسکین درد
- استروئیدهای خوراکی برای کاهش التهاب برای تسکین درد
- تزریق اپیدورال برای کاهش التهاب برای تسکین درد
برای فتق دیسک در بارداری چه باید کرد؟
برای زنانی که در طول بارداری خود با درد دیسک کمر متوسط تا شدید روبرو هستند، حفظ روحیه و آرامش بسیار مهم است و وضعیت آنها باید توسط متخصص ستون فقرات مورد بررسی و کنترل قرار گیرد. در مواردی که دیسک کمر به طور خفیف تا متوسط باشد، از نظر سلامت و ایمنی مادر و نوزاد معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌شود. با این حال، در موارد شدید، ممکن است نیاز به درمان یا مداخله خاصی وجود داشته باشد.
همچنین، بیماران باید به این نکته توجه کنند که درد کمر و درد لگن در طول دوران بارداری، به خصوص در سه ماهه سوم بارداری، رایج است. حفظ نگرش مثبت و آموزش خود درباره دیسک کمر بسیار مهم است تا بارداری راحت و بدون مشکل داشته باشید. اگر درد دارید، با متخصص خود یا پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی محافظه‌کارانه (مانند داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، استراحت در رختخواب، تمرینات ایمن و غیره) مشورت کنید تا از آسیب یا افزایش درد جلوگیری کنید.
متخصص زنان و زایمان شما همچنین ممکن است هماهنگی مراقبت با یک جراح ستون فقرات را برای بحث در مورد گزینه‌های درمانی کم تهاجمی یا جراحی دیسک کمر پس از زایمان پیشنهاد کند. در حال حاضر، این گزینه‌های درمانی محافظه کارانه و مداخله‌ای ممکن است باعث تسکین درد فتق دیسک کمر شما شود (لطفاً قبل از امتحان هر یک از این گزینه‌ها با پزشک خود مشورت کنید):
- فیزیوتراپی با تمرینات و حرکات کششی بی خطر
- طب سوزنی
- استفاده از پک گرما و یخ درمانی
- ماساژ قبل از زایمان
- واحدهای TENS
متخصص زنان و زایمان ممکن است توصیه کند که شما تا زمان تولد نوزاد به استراحت در تختخواب نیاز دارید تا از عوارض بعدی جلوگیری شود. ضروری است که برای اطمینان از سلامت و ایمنی فرزند خود به توصیه متخصص زنان و زایمان و متخصص ستون فقرات خود توجه کنید. همانطور که قبلاً اشاره کردیم، ممکن است بخواهید با پزشک متخصص قرار ملاقات بگذارید تا در مورد گزینه‌های درمانی فتق دیسک بعد از زایمان صحبت کنید.
سوالات متداول
آیا فتق دیسک بر بارداری تأثیر می‌گذارد؟
در موارد بسیار نادر، زنان باردار ممکن است دچار آسیب جدی مانند فتق دیسک شوند. در این صورت ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. جراحی کمر هم برای شما و هم برای جنین در دوران بارداری معمولاً بی‌خطر است.
آیا سیاتیک در بارداری می‌تواند به جنین آسیب برساند؟
گاهی اوقات، موقعیت کودک ممکن است دلیل فشرده شدن عصب سیاتیک باشد. این درد اغلب موقتی است، اما برای برخی از زنان می‌تواند ثابت باشد. اگرچه ممکن است برای مادر راحت نباشد، اما حداقل می‌توانید با دانستن اینکه خوشبختانه این فشار و درد به کودک آسیبی نمی‌رساند، خیالتان راحت شود.
چرا در دوران بارداری درد سیاتیک دارم؟
در دوران بارداری، اگر جنین در حال رشد و بزرگ شدن رحم شما به عصب سیاتیکتان فشار بیاورد، سیاتیک می‌تواند ایجاد شود. فشار روی این عصب می‌تواند باعث التهاب، تحریک و درد شود. اگر دردی شبیه به تیر کشیدن را تجربه کنید که از ناحیه کمر شروع می‌شود و به پاهای شما ساطع می‌شود، این درد سیاتیک است.
آیا پیاده‌روی برای سیاتیک بارداری مفید است؟
انجام ورزش‌های ملایم در دوران بارداری می‌تواند عضلات شکم و کمر را تقویت کند تا خطر کمر درد بیشتر مرتبط با بارداری را کاهش دهد. افراد مبتلا به سیاتیک می‌توانند قبل از انجام تمرینات خاص با پزشک صحبت کنند تا مطمئن شوند که تمرینات بی‌خطر هستند. پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری ثابت، یوگا و شنا گزینه‌های خوبی هستند.
چه زمانی کمر شما در دوران بارداری شروع به درد می‌کند؟
مطالعات نشان می‌دهد که کمردرد معمولاً بین ماه‌های پنجم تا هفتم بارداری رخ می‌دهد، اگرچه در برخی موارد از هفته هشتم تا دوازدهم شروع می‌شود. زنانی که از قبل مشکلات کمر دارند، بیشتر در معرض خطر کمر درد هستند و کمر درد آنها می‌تواند در اوایل بارداری رخ دهد.
